Sau khi ông Trump bị luận tội lần hai, điều gì sẽ xảy đến?

Ông Trump là tổng thống đầu tiên trong lịch sử nước Mỹ bị Hạ viện luận tội hai lần. Lần đầu, Tổng thống Trump được tuyên trắng án tại phiên tòa luận tội ở Thượng viện. Chỉ duy nhất một thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa, ông Mitt Romney, tham gia cùng Đảng Dân chủ tại Thượng viện bỏ phiếu kết tội ông Trump.

Lần thứ hai có thể sẽ khác. Có khá nhiều nghị sĩ Đảng Cộng hòa đang rất tức giận về vai trò của ông Trump trong vụ bạo loạn tại Điện Capitol ngày 6/1 vừa qua. Do đó, có thể 2/3 số thượng nghị sĩ sẽ bỏ phiếu kết tội ông Trump.

Song, Lãnh đạo đa số Thượng viện Mitch McConnell đã phát đi tín hiệu sẽ ưu tiên lễ nhậm chức của ông Joe Biden trước phiên tòa luận tội. Điều đó có nghĩa là, ông Trump rất có thể đã trở thành cựu tổng thống vào thời điểm Thượng viện bỏ phiếu. Điều này đặt ra câu hỏi về mục đích và tính hợp pháp của phiên tòa tại Thượng viện.

1. Điều gì xảy ra tiếp theo?

Điều khoản luận tội duy nhất được Hạ viện thông qua cáo buộc ông Trump kích động cuộc nổi dậy tại Điện Capitol. Hiện tại, điều khoản này đang được gửi tới Thượng viện.

Phiên tòa luận tội tại Thượng viện sẽ là một trong các sự kiện đặc biệt bất thường trong nền chính trị Mỹ. Tại đó, 100 thượng nghị sĩ sẽ tuyên thệ vào vai bồi thẩm đoàn và "các đại diện luận tội" sẽ đóng vai trò như công tố viên.

Phiên tòa có thể triệu tập nhân chứng, tiếp nhận bằng chứng. Công tố viên và luật sư biện hộ đưa ra các lập luận mở màn và kết thúc trước các thượng nghị sĩ về việc nên tha bổng hay kết tội.

2. Khi nào phiên tòa bắt đầu?

Theo Bloomberg, hiện nay chưa rõ thời điểm mở phiên tòa luận tội tại Thượng viện. Gần như chắc chắn phiên tòa sẽ không diễn ra trước khi nhiệm kì của ông Trump kết thúc và Tổng thống đắc cử Joe Biden tuyên thệ nhậm chức.

Thượng viện không có kế hoạch nhóm họp trước ngày 19/1. Trong một bản ghi nhớ gửi các thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa hôm 8/1, ông McConnell cho biết phiên tòa luận tội chỉ có thể bắt đầu sau lễ tuyên thệ nhậm chức của ông Biden hôm 20/1.

Lãnh đạo đa số Thượng viện cũng cho biết, toàn bộ 100 thượng nghị sĩ sẽ phải đồng ý để Thượng viện cân nhắc các hoạt động khác, bao gồm việc bỏ phiếu thông qua các ứng viên nội các của ông Biden hoặc các nỗ lực lập pháp đầu tiên trong suốt thời gian xét xử. Phiên tòa luận tội ông Trump tại Thượng viện hồi đầu năm 2020 kéo dài gần ba tuần.

3. Ông Trump mãn nhiệm có gây ảnh hưởng đến phiên tòa?

Chắc chắn có, vì lí do rõ ràng nhất để luận tội một tổng thống là cách chức tổng thống đó. Tính hợp pháp của phiên tòa luận tội tại Thượng viện sau khi một tổng thống rời nhiệm sở là câu hỏi mở và chưa bao giờ xảy ra trước đây.

Trong quá khứ, chưa tổng thống nào từng bị Thượng viện kết tội, chứ đừng nói đến chuyện bị kết tội sau khi mãn nhiệm.

4. Mục đích thực sự của phiên tòa tại Thượng viện là gì?

Ông Trump từng phát tín hiệu sẽ tái tranh cử tổng thống vào năm 2024. Đây là một viễn cảnh khiến nhiều đảng viên Dân chủ lo ngại và làm phức tạp thêm tham vọng của các đảng viên Cộng hòa muốn chạy đua tổng thống.

Nếu ông Trump bị kết tội trong phiên tòa tại Thượng viện, các thượng nghị sĩ cũng có thể bỏ phiếu để ngăn cản ông Trump đảm nhiệm các chức vụ liên bang trong tương lai, theo Điều 1 của Hiến pháp Mỹ.

Nếu bị kết tội, ông Trump cũng có thể mất nhiều lợi ích dành cho cựu tổng thống. Theo Đạo luật Cựu Tổng thống năm 1958, một tổng thống mãn nhiệm có thể thưởng lương hưu trọn đời, ngân sách đi lại hàng năm và ngân sách tài trợ cho văn phòng cùng nhân viên của mình. Sự bảo vệ trọn đời của Cơ quan Mật vụ là một phúc lợi không bị ảnh hưởng nếu ông Trump bị kết tội.

5. Liệu 2/3 thượng nghị sĩ sẽ bỏ phiếu kết tội ông Trump?

Điều này thật khó xác định ở thời điểm hiện tại. Sau khi hai thượng nghị sĩ mới của bang Georgia tuyên thệ nhậm chức, Thượng viện sẽ có 48 nghị sĩ Đảng Dân chủ cộng với hai nghị sĩ độc lập (ông Bernie Sanders của bang Vermont và ông Angus King của bang Maine) nghiêng về phía phản đối ông Trump.

50 thượng nghĩ trên sẽ cần sự ủng hộ của ít nhất 17 thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa để kết tội ông Trump. Lãnh đạo Đảng Cộng hòa Thượng viện Mitch McConnell sẽ là chiếc chìa khóa quan trọng.

Ông McConnell được cho là từng chia sẻ với các cộng sự rằng ông tin Tổng thống Trump đã thực hiện các hành vi có thể bị luận tội. Song, ông McConnell không khẳng định ông sẽ bỏ phiếu kết tội ông Trump.

Trong một ghi chú gửi các đảng viên Cộng hòa ngày 13/1, ông McConnell cho hay ông sẽ đưa ra quyết định bỏ phiếu dựa trên "các lập luận pháp lí". Nếu ông McConnell ủng hộ kết tội, động thái này có thể tác động lớn đến các nghị sĩ Đảng Cộng hòa tại Thượng viện. 

Hiện tại, chỉ một số ít thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa báo hiệu sẽ bỏ phiếu chống lại ông Trump.