Tam Sên (hay còn gọi là “tam sinh” hoặc “tam sanh”) được hiểu là 3 loài vật sinh sống ở 3 môi trường hoàn toàn khác nhau bao gồm:
Loài vật sống trên mặt đất (tượng trưng cho Thổ)
Loài vật sống dưới nước (tượng trưng cho Thủy)
Loài vật sống trên trời (tượng trưng cho Thiên)
Ngoài ra Đức Phật cho rằng các sinh vật trong trời đất được chia làm 4 loại sanh sau:
Thai sanh
Thấp sanh
Noãn sanh
Hóa sanh
Thế nên Tam Sanh còn chính là 3 loài trong “thai sanh, noãn sanh và thấp sanh”. Trong đó, “Thai sanh” là loài sinh ra từ việc mang thai như heo, bò,… “Thấp sanh” là loài sinh ra nơi ẩm thấp, tự nhiên như tôm, côn trùng,…. “Noãn sanh” là loài sinh ra từ trứng như gà, vịt,…
Khi chuẩn bị bộ tam sên thì gia chủ phải chọn nguồn thực phẩm sạch, tươi ngon nhất bởi đó là thể hiện tấm lòng tôn kính của gia đình với các thần linh.
Theo những tài liệu được ghi chép lại cũng như ý kiến từ các chuyên gia trong lĩnh vực văn hóa và tâm linh. Thì bộ tam sên (có nhiều nơi còn gọi là bộ tam sanh) là một lễ vật cúng mang tính tượng trưng rất cao. Bộ tam sên gồm:
Có 1 miếng thịt lợn luộc (đòi hỏi thịt lợn phải có cả phần bì, có nạc, có mỡ) - Tượng trưng cho Thổ.
Cùng 1 quả trứng luộc (có thể là trứng gà hoặc trứng vịt) - Tượng trưng cho Thiên.
1 con tôm luộc (hoặc một con cua luộc) - Tượng trưng cho Thủy.
Các lễ cúng sử dụng bộ tam sên trong trong văn hóa người Việt có thể kể đến:
Bộ tam sên cúng khai trương
Bộ tam sên cúng thần tài
Bộ tam sên cúng ngày vía thần tài
Bộ tam sên cúng đất đai
Bộ tam sên cúng sửa nhà mới nhập trạch
Bộ tam sên cúng Thôi nôi
Bộ tam sên cúng Đầy tháng
Bộ tam sên cúng thần tài là gì và bao gồm những lễ vật ra sao, các bạn có thể tham khảo chi tiết sau đây:
Cúc vạn thọ: 1 bình
Mâm ngũ quả: 1 mâm
Cây nhang: 5 cây
Chung rượu đế: 5 chung
Đèn cầy: 2 cây
Điếu thuốc: 2 điếu
Vàng bạc đại: 2 miếng
Xôi chè cúng khai trương: 5 phần
Gạo và muối hột
Cùng với đó, bộ tam sên không thể thiếu: 1 miếng thịt ba rọi, 1 con tôm (hoặc có thể thay thế bằng cua) và 1 quả trứng. Gia chủ lưu ý tất cả những lễ vật này đều phải luộc, không được chế biến theo phương thức khác.
Theo các chuyên gia văn hóa, phong thủy, sau khi hoàn thành các lễ cúng, bạn hoàn toàn có thể thụ lộc bộ tam sên và sử dụng như các loại lễ vật (hoa quả, bánh kẹo....) khác.