Giỗ Tổ Hùng Vương không chỉ là dịp tưởng nhớ công ơn các Vua Hùng, mà còn là cơ hội để hòa mình vào không khí lễ hội tưng bừng, đậm đà bản sắc Việt. Trong hành trình ấy, ẩm thực đóng vai trò như một chiếc cầu nối cảm xúc, giúp du khách hiểu hơn về đời sống, văn hóa và con người Phú Thọ.
Mỗi món đặc sản nơi đây không chỉ ngon, mà còn gắn liền với những câu chuyện, những tập quán cổ truyền của dân tộc. Thưởng thức ẩm thực Phú Thọ dịp Giỗ Tổ chính là cách để bạn cảm nhận sâu sắc hơn tinh thần "uống nước nhớ nguồn" và lưu giữ những kỷ niệm khó quên trong chuyến đi của mình.
Bánh tai là món ăn dân dã nhưng cực kỳ đặc trưng của vùng đất Phú Thọ. Gọi là "bánh tai" bởi hình dáng bánh trông giống chiếc tai người. Nguyên liệu chính làm nên món bánh này là bột gạo tẻ xay mịn, nhân thịt lợn băm nhuyễn ướp gia vị, gói lại bằng lá chuối và hấp chín.
Khi ăn, bánh mềm, thơm, phần nhân béo ngậy, dậy mùi tiêu và hành khô. Bạn có thể tìm thấy bánh tai tại các khu chợ địa phương gần Đền Hùng hoặc trong các gian hàng ẩm thực phục vụ du khách mùa lễ hội.
Bánh tai mềm dẻo, thơm mùi lá chuối, là món quà quê mộc mạc mang đậm hương vị truyền thống vùng trung du. (Ảnh: Sưu tầm)
Nếu miền xuôi có mít non, chuối xanh thì miền trung du Phú Thọ lại có quả cọ – đặc sản "không giống ai" nhưng đã ăn là nhớ mãi. Cọ ỏm là món ăn được chế biến bằng cách luộc quả cọ trong nước nóng đến khi vỏ ngoài hơi mềm, phần thịt quả dẻo, béo và bùi.
Thưởng thức cọ ỏm rất thú vị: bóc lớp vỏ ngoài, chấm muối vừng hoặc muối lạc rồi đưa vào miệng nhai chậm, bạn sẽ cảm nhận được vị ngậy thơm lan tỏa. Cọ ỏm thường được bày bán tại các chợ quê hoặc các sạp hàng rong ven đường lên Đền Hùng.
Cọ ỏm béo bùi lạ miệng, tưởng đơn giản mà ăn rồi lại thấy nhớ mãi hương vị của núi rừng Phú Thọ. (Ảnh: Sưu tầm)
Nhắc đến ẩm thực Phú Thọ mà bỏ qua thịt chua Thanh Sơn thì thật là thiếu sót. Đây là món ăn truyền thống của người Mường, được làm từ thịt lợn lên men tự nhiên với cơm rang và lá ổi.
Thịt chua có vị chua dịu, thơm nhẹ, ăn kèm lá sung, lá đinh lăng, bánh đa nem, chấm cùng tương bần hoặc nước mắm tỏi ớt sẽ vô cùng hấp dẫn. Du khách có thể mua thịt chua đóng hộp tại các cửa hàng đặc sản gần khu di tích hoặc mang về làm quà tặng người thân.
Thịt chua Thanh Sơn là sự kết hợp hoàn hảo giữa vị chua nhẹ, thơm nồng và cái tình của người Mường gửi gắm trong từng miếng thịt. (Ảnh: Sưu tầm)
Không chỉ là loại quả thanh mát, bưởi Đoan Hùng còn được mệnh danh là "trái cây tiến vua" bởi hương vị thơm ngon bậc nhất. Loại bưởi này có tép mọng, ngọt thanh, vỏ mỏng, dễ bóc. Điều đặc biệt là mùa thu hoạch bưởi rơi đúng vào dịp Giỗ Tổ, khiến nó trở thành món quà lý tưởng cho du khách phương xa.
Bạn có thể dễ dàng mua bưởi Đoan Hùng tại các chợ quanh khu vực Đền Hùng hoặc các điểm dừng chân du lịch với mức giá phải chăng và chất lượng đảm bảo.
Bưởi Đoan Hùng có ngọt thanh, mọng nước, từng tép bưởi như gói cả nắng gió và phù sa của đất Tổ. (Ảnh: Sưu tầm)
Nghe tên có vẻ lạ, nhưng rêu đá lại là món ăn độc đáo của người dân tộc Mường vùng cao Phú Thọ. Rêu được lấy từ các khe suối sạch, rửa kỹ rồi tẩm ướp gia vị như tỏi, ớt, mắc khén, lá lốt… sau đó gói vào lá chuối, đem nướng trên bếp than hồng.
Rêu chín có mùi thơm rất đặc trưng, ăn mềm, đậm vị, lại cực kỳ bổ dưỡng. Nếu có dịp dừng chân tại các bản làng vùng cao ven Đền Hùng, bạn nhất định nên thử món ăn đặc sắc này.
Rêu đá nướng là món ngon độc lạ mang hương vị của suối nguồn, đậm đà như chính con người miền sơn cước.(Ảnh: Sưu tầm)
Những lưu ý khi thưởng thức ẩm thực dịp Giỗ Tổ Hùng Vương
Chọn thời điểm hợp lý để ăn uống: Sau khi dâng hương lễ Tổ, bạn có thể nghỉ chân tại các khu dịch vụ quanh chân núi Nghĩa Lĩnh để thưởng thức món ngon.
Ưu tiên hàng quán sạch sẽ, đông khách: Đây thường là những địa điểm uy tín, món ăn tươi ngon, chế biến an toàn.
Mang theo nước lọc và đồ ăn nhẹ: Nếu đi lễ sớm hoặc đi theo đoàn đông người, bạn nên chuẩn bị sẵn một ít bánh mì, nước suối, lương khô… để dùng khi chưa tiện ghé hàng quán.
Không ăn uống nơi linh thiêng: Tuyệt đối tránh ăn uống, bày biện thực phẩm trong khu vực đền, điện, nơi thờ tự. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến không gian tâm linh mà còn vi phạm quy định của khu di tích.
Cẩn thận với thực phẩm lạ: Một số đặc sản địa phương có thể hơi lạ miệng (như rêu đá, cọ ỏm…), nếu bạn có hệ tiêu hóa yếu hoặc lần đầu thử nên ăn lượng nhỏ trước để cơ thể thích nghi.
Giữ vệ sinh chung: Sau khi ăn uống, hãy bỏ rác đúng nơi quy định, tránh để lại bao bì, vỏ hộp tại nơi công cộng – cùng nhau giữ gìn vẻ đẹp của đất Tổ.