Tranh chấp bất động sản có diễn biến phức tạp

Tranh chấp trong lĩnh vực bất động sản có dấu hiệu gia tăng và diễn biến phức tạp dưới nhiều dạng thức khác nhau.

Tính đến tháng 9/2019, số vụ tranh chấp về bất động sản tại TP HCM tăng gấp 4 lần so với cùng kì năm ngoái

Ông Châu Việt Bắc - Phó Tổng Thư kí Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC) - Phụ trách Chi nhánh VIAC TP HCM cho biết, trong 6 tháng đầu năm 2019, tình hình hoạt động của thị trường bất động sản có nhiều chuyển động ở các địa phương, tuy nhiên nhìn chung, tỷ lệ hấp thụ bất động sản vẫn luôn ở mức cao, đặc biệt là ở một số thị trường lớn như Hà Nội, TP HCM, Đà Nẵng…

Xuất phát từ nhu cầu cung ứng, sử dụng bất động sản của doanh nghiệp, cá nhân, tranh chấp trong lĩnh vực này cũng có dấu hiệu gia tăng và diễn biến phức tạp dưới nhiều dạng thức khác nhau. Các tranh chấp liên quan đến lĩnh vực bất động sản phát sinh từ nhiều nguyên nhân, một là từ cơ chế chính sách, qui định pháp luật điều chỉnh đối với hoạt động mua bán, kinh doanh bất động sản; hai là từ việc không thực hiện đúng nghĩa vụ theo thỏa thuận giữa các bên trong hợp đồng.

Ông Bắc dẫn chứng các tranh chấp trong lĩnh vực bất động sản được chia làm ba dạng chủ yếu: (i) Tranh chấp liên quan đến dự án bất động sản; (ii) Tranh chấp liên quan đến thuê hoặc/và cho thuê lại bất động sản; (iii) Tranh chấp liên quan đến mua bán, chuyển nhượng bất động sản. Cốt lõi tranh chấp của mỗi dạng là khác nhau tùy thuộc vào bối cảnh và mong muốn về quyền lợi của các bên.

Sự hình thành và phát triển của các dự án bất động sản là hệ quả tất yếu từ thị trường bất động sản sôi nổi và cạnh tranh lớn. Được cấu thành từ sự “bắt tay” của các doanh nghiệp, các dự án bất động sản thường được thể hiện dưới hình thức một bên góp vốn đầu tư dự án bằng tài chính, bên còn lại góp vốn bằng giá trị quyền sử dụng đất.

Không thể phủ nhận tính tích cực trong việc góp vốn bằng quyền sử dụng đất, dù vậy thực tiễn lại đặt ra một số bất cập và là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến các tranh chấp, khiếu nại cho doanh nghiệp thực hiện dự án bất động sản.

Theo ông Bắc, thuê bất động sản là một trong những dạng thức dễ dẫn đến tranh chấp trong lĩnh vực bất động sản. Trong các vụ việc tại VIAC, đối tượng của tranh chấp này khá đa dạng, tranh chấp có thể phát sinh từ hợp đồng thuê nhà, căn hộ, mặt bằng hoặc khu vực trong trung tâm thương mại… Trong số đó, dạng tranh chấp đáng kể đến là tranh chấp từ việc thuê lại bất động sản trong khu công nghiệp, khu chế xuất.

Một dạng tranh chấp nữa thường phát sinh trong lĩnh vực bất động sản và chiếm tỷ lệ cao về số lượng là mua bán, chuyển nhượng bất động sản. Hàng loạt các vụ tranh chấp về mua bán bất động sản đều mang đặc điểm chung là doanh nghiệp kinh doanh bất động sản không hoàn thành việc giao, hoàn thiện chung cư cho người mua; cố tình kéo dài thời hạn khiến người mua chịu nhiều thiệt thòi khi giao dịch và khởi kiện tại trung tâm trọng tài hoặc Tòa án sau một thời gian yêu cầu doanh nghiệp kinh doanh bất động sản chịu trách nhiệm nhưng không thành công.

So với năm 2018, số vụ tranh chấp liên quan đến bất động sản tại VIAC ở thời điểm hiện tại đã tăng lên ở mức đáng kể. Theo đó, tính đến tháng 9/2019, số vụ tranh chấp về bất động sản riêng tại TP HCM được VIAC giải quyết gần 45 vụ, tăng gấp 4 lần tổng số vụ của VIAC vào cùng kì năm ngoái.

Hiện nay, đối với lĩnh vực bất động sản, bên cạnh phương thức Tòa án, doanh nghiệp có thể lựa chọn trọng tài thương mại, hòa giải cùng một số phương thức khác để giải quyết tranh chấp các bên.