Tử tù Hàn Đức Long: Hành trình giải oan nhiều nước mắt

Bao năm tủi hờn dồn nén

Như được sinh ra lần thứ 2, 'tử tù' Hàn Đức Long ngày 20/11 đã được trở về nhà sau 11 năm mang án tử hình về tội Giết người và Hiếp dâm trẻ em. 11 năm đó, cũng là 11 năm tủi hờn, đau đớn của vợ con ông Long.

Có mặt tại nhà ông ở thôn Yên Lý, xã Phúc Sơn, huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang. Ngôi nhà lọt thỏm, lạc lõng giữa vùng quê đang thay da đổi thịt. Ngôi nhà này được xây dựng từ năm 1994 đã xuống cấp. Trong nhà chẳng có tài sản gì đáng giá.

Bà Mai, vợ ông Long tâm sự: “Tôi không bao giờ tin chồng mình làm thế vì chứng kiến ông ấy có mặt ở nhà vào lúc xảy ra việc cháu bé bị hiếp và giết".

Suốt nhiều năm qua điều này cũng chính là sợi dây buộc chặt niềm tin của bà Mai rằng chồng mình bị oan.

Bà Mai chia sẻ về hành trình đi giải oan cho chồng.

Hành trình kêu oan cho chồng của bà đã bắt đầu như thế. Đơn thư kêu oan cho chồng bà gửi không sót cơ quan tố tụng hay cơ quan có thẩm quyền nào, từ công an tỉnh Bắc Giang đến Bộ Công an, từ TAND tỉnh đến TAND Tối cao…

Có lần vì quá tủi cực trước thái độ của người nhận đơn, bà và một phụ nữ đi cùng đã ôm nhau khóc ngay giữa đường. “Tôi đi nhiều nơi lắm, chẳng thể nào đếm xuể”, bà Mai nói.

Nhớ lại những lá đơn đầu tiên, bà bảo: “Chữ thì xấu, tôi cứ viết phác ra rồi bảo con gái chép lại cho đẹp, cũng chẳng biết mẫu đơn yêu cầu bố cục thế nào mà cứ viết bừa. Giờ xem lại những lá đơn đầu tiên, có lá chẳng có dấu chấm phẩy nào, sai chính tả liên miên. Sau này dần dà có kinh nghiệm, tôi viết tay rồi mang ra hàng nhờ người ta đánh máy cho chuẩn”.

Từ sau đó, bà Mai tháng nào cũng đến thăm hoặc gửi tiền qua đường lưu ký cho ông Long. Một mình làm 5 sào ruộng chỉ đủ ăn, bà phải xoay sang làm thuê đủ nghề để kiếm tiền đi lại. Thấy người ta trải bạt ra ngủ ở vỉa hè bà cũng ngủ theo cho bớt tốn kém. Ăn thì khi có cơm nắm, khi nhai mì tôm sống uống nước cũng no.

Bà Mai kể một lần ngồi đợi xe buýt ở đường Lý Thường Kiệt để ra bến xe Gia Lâm thì có một thanh niên tới mời đi xe ôm. Bà nói không đủ tiền trả, anh ta nói chỉ lấy hơn giá đi xe buýt một chút thôi, vì thế cả tin cũng đi theo. "Cậu ta chở tôi lên đoạn đường vắng ở đê Long Biên dọa giết nếu không đưa tiền. Tôi sợ quá lột nốt 500.000 đồng trong túi đưa cho, cậu ta chửi bới dọa nạt một hồi rồi bỏ tôi lại một mình…. Cũng may, sau đó, có người tốt bụng đã cho tôi 3.000 đồng để đi xe buýt”.

Nghĩ lại những nhọc nhằn ngày cũ, bờ vai bà Mai không ngừng run run, những giọt nước mắt tủi cực chực chờ nơi khóe mắt. Dù bao khó khăn, nhưng bà Mai vẫn không ngừng gửi đơn đi khắp nơi kêu oan cho chồng. Có đợt mỗi tuần bà gửi một lá đơn, sau này thưa hơn mỗi tháng gửi một lá. Dù rằng chẳng bao giờ nhận được hồi âm nhưng bà vẫn cứ gửi với một niềm tin biết đâu đó may mắn họ sẽ đọc một trong những lá đơn mình đã gửi.

Bức ảnh cưới của con trai ông Long được bà Mai ghép ảnh.

Bà Mai nhớ lại: “Trong quá trình chồng tôi bị bắt giam, gia đình tôi gặp rất nhiều khó khăn. Khi đó 2 con tôi mới hơn 15 tuổi. Một mình tôi làm lụng vất vả nuôi con, vay mượn khắp nơi để đi tìm công lý cho chồng. Đặc biệt, khi 2 con tôi xây dựng gia đình thì không có chồng tôi ở nhà, tôi phải ghép ảnh chồng tôi vào ảnh cưới cho các cháu đỡ tủi thân..

Nhìn lên tấm ảnh cưới của con, người đàn ông gai góc 11 năm trong chốn lao tù, bật người run run khóc.

"Cả gia đình mang tiếng với dân làng vì có chồng, có bố phạm tội tày đình. Nhiều đêm ngôi nhà bị ném đá liên tục. Tôi đã mượn nhiều sổ đỏ của người thân để vay tiền nên bây giờ gia đình nợ rất nhiều tiền. Tôi cũng không nhớ là nợ bao nhiêu". - Bà Mai nghẹn ngào.

Luật sư gặp khó

Luật sư Ngô Ngọc Trai, người bào chữa cho ông Hàn Đức Long kể, ngay từ đầu không tin ông Long có tội...

"Lúc đầu khi xem hồ sơ, tôi thấy lời khai nào cũng nhận tội. Cả kết luận điều tra và cáo trạng đều nói ông Long có tội. Rồi nhiều tài liệu khác nữa đều nói ông Long là người gây án.

Tôi nghiên cứu kỹ thì thấy không có nhân chứng nào nhìn thấy ông Long phạm tội. Dù trong hồ sơ vụ án thì có hàng chục nhân chứng nhưng họ chỉ chứng kiến việc xay xát thóc hoặc là việc liên quan khác chứ không có ai nhìn thấy ông Long phạm tội", luật sư nói.

Về vật chứng, họ cũng thu giữ được lông, tóc, tinh trùng, mẫu máu nhưng giám định thì không cho ra được kết quả. Vụ án không có nhân chứng, không có vật chứng thì tại sao lại bảo ông ấy là thủ phạm. Hóa ra chỉ có mỗi lời khai của ông ấy thôi.

Mà lời khai thì ông ấy bảo bị đánh đập, nhục hình, bắt phải khai nhận tội. Từ đó, tôi tiếp tục nghiên cứu hồ sơ và dần củng cố niềm tin của mình và đã chỉ ra nhiều điểm mâu thuẫn, vô lý và càng này càng tin là ông Long bị oan nên đã quyết giúp ông Long kêu oan.

Luật sư Ngô Ngọc Trai (trái) cùng luật sư đồng nghiệp và vợ của Hàn Đức Long trong lần lên trại giam Kế - Công an tỉnh Bắc Giang (Ảnh Luật sư cung cấp)

“Tôi đã rất nhiều lần liên hệ với các cán bộ tư pháp Bắc Giang nhưng họ gây khó dễ. Dù vậy tôi vẫn quyết tâm từ đầu đến cuối, hỗ trợ miễn phí cho ông Long” – luật sư Trai chia sẻ.

Năm 2011 tôi cộng tác với một công ty luật, được phân công tham gia bào chữa cho ông Hàn Đức Long cùng hai luật sư khác. Đó là giai đoạn xét xử sơ thẩm lần thứ hai. Vụ án xảy ra từ năm 2005 và đã xét xử sơ thẩm phúc thẩm lần 1 năm 2007, sau đó bản án bị hủy bỏ để điều tra lại.

Quá trình trước đó thì cũng có mấy luật sư khác tham gia bào chữa cho ông Long, tôi tham gia từ năm 2011 và sau khi không còn cộng tác với công ty luật kia nữa thì tôi vẫn theo đuổi vụ án từ đó đến nay", Luật sư Trai bày tỏ.

Trong vụ án này, nhiều cán bộ làm sai, cần phải xin lỗi. Luật sư sẽ cùng với gia đình cân nhắc các bước tiếp theo như xin lỗi, tổ chức xin lỗi, các hoạt động để minh oan, xin lỗi công khai.

"Bản thân rất mừng vì bao năm trong nghề đã minh oan cứu sống được cho một mạng người. Người ta bảo cứu được mạng người phúc đẳng hà sa, hơn xây tòa tháp 7 tầng" - luật sư nói.

Thoát án tử, đương nhiên ông Long vui, nhưng sức khỏe rất yếu và nhiều cái bỡ ngỡ, chưa thích ứng với đời sống thường nhật. Ông bảo: "Sức khỏe yếu do bị giam giữ lâu ngày quá. Và cái vai bị đánh nên bây giờ bị ảnh hưởng. Tuy nhiên tâm trạng ông ấy khá điềm tĩnh, không lo sợ".