'Vũ khí Facebook' trong lời đe doạ của đại uý Hiền ở sân bay là gì?

Theo Cảng vụ Hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất, ngày 11/8 tại nhà ga quốc nội, nữ hành khách Lê Thị Hiền có chuyến bay VN248 từ TP.HCM đi Hà Nội.

Vì có mâu thuẫn với nhân viên hãng hàng không, nữ hành khách là cán bộ công an Hà Nội lập tức to tiếng, chửi bới. Trong đó, bà Hiền đề cập việc sẽ mua quảng cáo Facebook để "vạch mặt" nữ nhân viên Vietnam Airlines.

"Một ngày tao phải chạy 5 triệu Facebook vạch mặt mày. Mày có chồng, ế chồng, có con, con dị tật", bà Hiền quát lên trong cơn tức giận.

Quảng cáo "bóc phốt"- trò bắt nạt nguy hiểm trên Facebook

Dưới góc nhìn của những người làm dịch vụ Facebook, phát ngôn trên của bà Hiền không phải là điều quá mới. Từ lâu, Facebook ngoài chức năng của một mạng xã hội còn được dùng như vũ khí "bóc phốt", cảnh báo, tố cáo, tấn công cá nhân, đòi nợ...

Bà Lê Thị Hiền tuyên bố mua mỗi ngày 5 triệu đồng quảng cáo Facebook để vạch mặt Vietnam Airlines. (Ảnh: cắt clip)

"Đây là chuyện tôi gặp thường ngày. Cộng đồng mạng thích những tin giật gân, bóc phốt người này người kia. Điều này khiến bà Hiền tin rằng nếu bà mua quảng cáo Facebook, câu chuyện của bà sẽ được lan truyền. Đồng thời, cô nhân viên kia sẽ nhục nhã và hãng hàng không cô làm cũng sẽ mất uy tín", Phan Tuấn, quản trị viên iSocial, nhóm cộng đồng quảng cáo Facebook lớn nhất Việt Nam nói với Zing.vn.

Theo ông Tuấn, việc bêu xấu người khác bằng quảng cáo trên Facebook ở Việt Nam không được mạng xã hội này ngăn chặn.

"Họ chỉ cần tạo một trang Facebook và đăng tải thông tin một chiều. Thường là tốt cho mình. Sau đó, họ nạp tiền vào một thẻ Visa hoặc Master rồi mua quảng cáo. Như đã nói, những nội dung bóc phốt rất thu hút người xem, vì vậy chi phí bỏ ra thấp nhưng tầm tiếp cận rất rộng", ông Tuấn nói thêm.

Trong trường hợp mua quảng cáo, Facebook nhận tiền để truyền tải thông tin tới nhiều người hơn. Nếu đăng trạng thái bình thường, chỉ những người theo dõi hoặc bạn bè mới có thể tiếp cận được.

"Dòng thời gian trên Facebook thường được mua vị trí để quảng cáo cho các shop online, thương hiệu... Tuy vậy, người dùng vẫn có thể mua một mẫu quảng cáo để truyền đi thông điệp cá nhân đến những người, không nằm trong danh sách bạn bè", Nguyễn Đức Duy, quản lý truyền thông của một doanh nghiệp thương mại điện tử tại quận 10, TP HCM cho biết.

Với mục đích bôi nhọ cá nhân, người chạy quảng cáo sẽ khoanh vùng khu vực mà nạn nhân sinh sống.

 "Người quảng cáo có thể chọn sở thích, giới tính, vị trí, bán kính vị trí để cố tiếp cận đến nhóm bạn bè của nạn nhân", Mai Thanh Phú, người làm dịch vụ quảng cáo lâu năm ngụ Phú Nhuận, TP HCM cho biết.

Theo ông Phú, tùy vào độ hấp dẫn của bài bóc phốt, người mua quảng cáo có thể trả 100.000 đồng để nhận lại hơn 2.000 lượt tiếp cận.

"Vậy là đủ cả làng, cả xóm đó biết rồi. Bà Hiền đòi chạy 5 triệu chắc đối tượng mục tiêu của bà phải cấp thành phố", ông Phú phân tích.

Thậm chí, nhiều trường hợp còn mua dữ liệu số điện thoại cư dân trong khu vực để hướng mục tiêu chính xác hơn.

Nếu một ngày tôi bị "bóc phốt" trên Facebook?

Tuy vậy, nhiều ý kiến cho rằng việc Facebook bán quảng cáo để lan truyền thông tin có những mặt lợi.

"Những khách hàng sử dụng dịch vụ tệ có thể mua quảng cáo để tố cáo, cảnh báo cho những người mua sau. Tuy vậy, nó chỉ tốt cho người cần dùng, bởi việc kiểm duyệt đâu là sự thật thì Facebook không đủ khả năng. Điều này tạo điều kiện cho các trò cạnh tranh không lành mạnh", Trọng Nhân, Giám đốc Marketing thương hiệu thời trang MEIU cho biết.

"Thử tưởng tượng, một buổi sáng ngủ dậy, tôi nhận ra toàn bộ cư dân khu vực mình ở đều nhìn thấy gương mặt xấu xí của tôi trong một bài 'bóc phốt' Facebook, tôi sẽ làm gì lúc đó?", ông Tuấn đặt giả thiết.

Một mẫu quảng cáo "bóc phốt" trên Facebook năm 2018.

Theo ông Tuấn, Facebook cho phép người dùng mua quảng cáo "bóc phốt". Đồng thời, mạng xã hội này cũng cung cấp tính năng báo cáo bài viết (report). Thế nhưng để gỡ bài viết thì số lượng báo cáo phải lớn.

"Nếu bị 'bóc phốt', thật sự chỉ biết im lặng cho uy tín vơi đi, chứ không biết làm gì hơn với Facebook", ông Tuấn nói.

Theo các chuyên gia, việc Facebook bán quảng cáo bừa bãi những nội dung "bóc phốt" tạo ra một thứ quyền lực ẩn trong mỗi người dùng. 

"Bất kỳ ai cũng có thể nói xấu người khác với tốc độ lan truyền chóng mặt nhưng chỉ là ý kiến có lợi cho một phía", ông Đức Duy nói.

Mua quảng cáo có thể thay đổi kết quả bầu cử

Dẫn chứng nổi tiếng nhất của quyền lực quảng cáo Facebook là việc mạng xã hội này tiếp tay thay đổi kết quả bầu cử của Mỹ.

Năm 2016, trong chiến dịch tranh cử của mình, ông Donald Trump bị cho có ít người ủng hộ hơn bà Hillary Clinton. Đội ngũ kĩ thuật của ông Trump đã tạo ra "Project Alamo", một cơ sở dữ liệu chứa tên tuổi, địa chỉ, email của 220 triệu người Mỹ tương tự cách các nhà quảng cáo "bóc phốt" làm.

Mark Zuckerberg từng phải điều trần vì rò rỉ dữ liệu người dùng, phục vụ cho chiến dịch quảng cáo thay đổi kết quả bầu cử tổng thống Mỹ. (Ảnh: Getty).

Thông qua dịch vụ quảng cáo Facebook, họ lựa chọn ra những mục tiêu tiềm năng và bắt đầu “đẩy” quảng cáo của mình đến những người này. Vụ việc bị phát hiện và Facebook phải chịu mức phạt cao nhất lịch sử với trị giá 5 tỉ USD từ Ủy ban Thương mại Liên Bang Mỹ.

Tại Việt Nam, ngoài nội dung "bóc phốt", Facebook còn đang bán quảng cáo liên quan đến chính trị.

Trên Thư viện quảng cáo của Facebook, với từ khóa "Việt Nam", người dùng dễ dàng thấy được hàng trăm quảng cáo với nội dung ảnh hưởng đến chính trị Việt Nam. Ở các nước như Mỹ, Ấn Độ, Anh, Facebook yêu cầu định danh người mua quảng cáo chính trị. Tuy vậy, ở thị trường Việt Nam, những quảng cáo có nội dung chính trị vẫn đang được mạng xã hội này thả nổi.

Theo Guardian, một cuộc điều tra chỉ ra rằng Facebook đã cho phép các nhà quảng cáo nhắm mục tiêu đến những người ghét Do Thái (Jew hater) và cách đốt cháy những người Do Thái (How to burn Jew). Tệp quảng cáo này cho phép người mua tiếp cận gần 2.300 người quan tâm đến chủ nghĩa phân biệt chủng tộc bao gồm một danh sách nhừng người đọc nội dung “Vì sao người Do Thái phá hủy thế giới’.

Chính bản thân Facebook cũng được cho đã sử dụng tiền để mua quảng cáo bôi nhọ những người đối lập.

 Theo New York Times, Facebook đã thuê một công ty nghiên cứu đối lập Đảng Cộng hòa để làm mất uy tín những người chống lại công ty. 

Facebook đã gán những người chống đối vào ông George Soros, người đứng đầu một tổ chức phi lợi nhuận thường xuyên đưa ra các thuyết âm mưu chống độc tài. Những mẩu quảng cáo bôi nhọ ông này được chạy theo những chiến dịch bài bản.