Lễ rước ông Táo về nhà ngày 30 Tết là một nét văn hóa đặc sắc của người Việt, mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc và truyền tải nhiều giá trị truyền thống. Táo Quân, vị thần cai quản bếp núc, đại diện cho sự no đủ, bình an và hòa thuận trong gia đình, được rước về nhà để tiếp tục phù trợ cho gia đình trong năm mới. Nghi lễ này thể hiện lòng biết ơn và sự kính trọng đối với các vị thần đã che chở gia đình trong suốt năm qua.
Bên cạnh đó, việc rước ông Táo cũng là dịp để gia đình cầu mong một năm mới bình an, may mắn và thịnh vượng. Bếp lửa, nơi Táo Quân ngự trị, tượng trưng cho sự ấm áp, gắn bó giữa các thành viên. Lễ rước ông Táo còn đánh dấu sự kết thúc của năm cũ, mở ra khởi đầu mới, tràn đầy hy vọng.
Đây không chỉ là một nghi lễ tâm linh, mà còn là dịp gắn kết tình cảm gia đình, duy trì truyền thống “uống nước nhớ nguồn.” Với lòng thành kính và sự chuẩn bị chu đáo, lễ rước ông Táo giúp mỗi gia đình thêm trọn vẹn niềm vui Tết và kỳ vọng một năm mới an lành, hạnh phúc.
Ngày cúng rước ông Táo về nhà thường diễn ra vào ngày 30 tháng Chạp âm lịch (ngày cuối cùng của năm âm lịch), trước thời khắc giao thừa. Năm 2025 không có 30 Tết, nên hôm 29 Tết sẽ là ngày rước ông Táo về nhà, tức rơi vào ngày 28/1/2025 Dương lịch.
Việc cúng rước ông Táo vào ngày 30 tháng Chạp mang ý nghĩa mời các vị thần linh trở về, tiếp tục bảo vệ gia đình sau khi họ đã lên thiên đình báo cáo với Ngọc Hoàng vào ngày 23 tháng Chạp. Đây cũng là nghi thức kết thúc một năm cũ, chuẩn bị đón năm mới trong sự bình an, sung túc và hạnh phúc.
Lễ vật cúng rước ông Táo không cần quá cầu kỳ, nhưng cần trang trọng và đầy đủ. Thông thường bao gồm:
Hương, đèn: Tượng trưng cho sự kết nối giữa thế giới tâm linh và con người, tạo không gian trang nghiêm và linh thiêng.
Hoa tươi: Hoa cúc, hoa đào hoặc hoa lay ơn, tùy vào vùng miền tượng trưng cho sự tươi mới, cao quý và may mắn.
Mâm ngũ quả: Với 5 loại quả khác nhau (tùy vùng miền) tượng trưng cho ngũ hành (Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ) và sự đầy đủ, sung túc trong năm mới.
Mâm cơm cúng: Thể hiện lòng biết ơn của gia đình đối với Táo Quân, đồng thời cầu mong cho bếp núc luôn ấm cúng, gia đình hạnh phúc.
Vàng mã: Là lễ vật tượng trưng, dùng để tiễn các vị thần về nhà với đầy đủ lễ vật cần thiết.
Nước sạch: Nước sạch tượng trưng cho sự tinh khiết, trong lành, mời các vị Táo Quân về ngự.
Thời gian: Thời điểm cúng rước ông Táo thường diễn ra vào chiều 30 Tết, trước thời khắc giao thừa. Nên chọn giờ tốt, phù hợp với phong thủy và tuổi của gia chủ (có thể tham khảo sách lịch vạn niên hoặc chuyên gia phong thủy).
Địa điểm: Mâm cúng thường được đặt tại khu vực bếp – nơi ông Táo cai quản, hoặc ở bàn thờ gia tiên nếu không có không gian riêng cho bếp. Đảm bảo bàn thờ sạch sẽ, gọn gàng trước khi đặt lễ.
Chuẩn bị lễ vật: Bày biện lễ vật lên mâm cúng sao cho gọn gàng, đẹp mắt.
Thắp hương và thỉnh ông Táo về nhà.
Đọc bài khấn rước ông Táo, thể hiện lòng thành kính và mong ước ông Táo tiếp tục phù hộ gia đình trong năm mới.
Lễ tạ: Sau khi hết tuần nhang (khoảng 15–20 phút), bạn vái lạy ba lần để kết thúc lễ cúng.
Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư phật, chư phật mười phương.
Con kính lạy Đức Đương Lai Hạ Sinh Di Lặc Tôn Phật.
Con kính lạy Đức Bồ-tát Quán Thế Âm cứu nạn cứu khổ chúng sinh.
Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu thổ, chư vị tôn thần.
Con kính lạy ngài cựu niên đương cai Hành khiển: (1)
Con kính lạy ngài đương niên Thiên quan: (2)
Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ hổ, Long mạch, Táo quân, chư vị tôn thần.
Nay là Phút giao thừa năm... (tên năm Âm lịch), chúng con là..., sinh năm..., nơi ở hiện tại…
Phút thiêng liêng giao thừa vừa tới, năm cũ qua đi, đón mừng năm mới, tam dương khai thái, vạn tượng canh tân. Nay ngài Thái tuế tôn thần trên vâng lệnh Thượng đế giám sát vạn dân dưới bảo hộ sinh linh tảo trừ yêu nghiệt. Quan cũ về triều để khuyết lưu phúc lưu ân. Quan mới xuống thay, thể đức hiếu sinh, ban tài tiếp lộc.
Nhân buổi tân xuân, tín chủ chúng con thành tâm, sửa biện hương hoa vật phẩm, nghi lễ cung trần, dâng lên trước án. Cúng dâng Phật Thánh dâng hiến Tôn thần, đốt nén tâm hương dốc lòng bái thỉnh.
Chúng con kính mời: Ngài Cựu niên đương cai, ngài Tân niên đương cai Thái tuế chí đức Tôn thần, Ngài Bản cảnh Thành Hoàng Chư vị Đại Vương, Ngài bản xứ thần linh Thổ địa, Phúc đức chính thần, các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch Tài thần, các bản gia Táo quân và chư vị thần linh cai quản ở trong xứ này, cúi xin giáng lâm trước án thụ hưởng lễ vật.
Nguyện cho tín chủ: Minh niên khai thái, trú dạ cát tường. Thời thời giữ được bình an, gia đạo hưng long thịnh vượng.
Chúng con kính cẩn tiến dâng lễ vật, thành tâm cầu nguyện. Cúi xin chín phương trời, mười phương chư phật cùng chư vị tôn thần chứng giám phù hộ độ trì. Nam mô A di đà Phật! (nói 3 lần, cúi lạy 3 lần).
Dưới đây là những điều lưu ý quan trọng bạn cần biết khi thực hiện lễ cúng rước ông Táo:
Tránh thực hiện lễ cúng vào những giờ xung khắc với tuổi của gia chủ hoặc giờ không tốt theo phong thủy.
Không để bàn thờ Táo Quân bẩn hoặc lộn xộn: Bàn thờ Táo Quân hoặc khu vực cúng cần được lau dọn sạch sẽ, trang trí gọn gàng trước khi bày lễ. Tránh để các vật dụng không liên quan trên bàn thờ hoặc khu vực cúng.
Không tự ý di chuyển bát hương: Bát hương trên bàn thờ Táo Quân cần được đặt đúng vị trí. Việc tự ý di chuyển bát hương mà không có lý do chính đáng có thể làm mất đi sự linh thiêng.
Không nên để trẻ em nghịch phá mâm cúng.
Nếu trong gia đình có bàn thờ tổ tiên, nên thực hiện việc cúng tổ tiên trước rồi mới cúng ông Táo.
Không quên hóa vàng sau khi cúng: Sau khi hương cháy hết, cần hóa vàng mã một cách đúng cách, không để sót lễ vật nào. Việc hóa vàng sai cách hoặc thiếu sót có thể khiến nghi lễ mất đi sự trọn vẹn.