Làn sóng trả mặt bằng nhà phố cuối năm

Ngọc Mỹ, chủ một cửa hàng thời trang nữ trên Phố Huế (Hà Nội), vừa trả mặt bằng 45 m2 thuê 50 triệu đồng mỗi tháng, dù chủ nhà đã giảm 5% so với năm ngoái. Chị cho biết tình hình kinh doanh ảm đạm dù dịp cuối năm thường ghi nhận nhu cầu mua sắm tăng mạnh. "Trả mặt bằng giúp tôi tiết kiệm thêm được khoản chi phí lớn để tập trung nhập hàng Tết bán online", chị nói.

Tuấn Phương, môi giới chuyên bán, cho thuê nhà mặt phố trung tâm Hà Nội, nhận xét "chưa khi nào việc tìm khách thuê mặt bằng khó như hiện nay". Nhiều cửa hàng nằm ở ngay mặt đường, mặt tiền rộng 4-6 m được Phương chào thuê từ đầu năm đến nay vẫn không có khách. Môi giới này cho hay đã chứng kiến một chuỗi cửa hàng thời trang có gần 10 chi nhánh đóng cửa hầu hết mặt bằng, chỉ còn giữ lại một kho hàng.

Với gần 10 năm kinh nghiệm, Phương nhận định đây là giai đoạn "khủng hoảng" của thị trường cho thuê, khi chủ nhà không còn cảnh "hét" giá vẫn có khách tranh nhau. Nhiều người phải giảm tới 20% trong quý đầu để thu hút người thuê.

Tình trạng tương tự diễn ra trên loạt tuyến phố trung tâm như Phố Huế, Bà Triệu, Hàng Mã, Hàng Bông, Chùa Bộc, Phạm Ngọc Thạch... Nhiều nhà mặt phố vẫn ế khách từ năm ngoái, dù giá thuê đã giảm 10-15%. Cùng với việc siết quản lý vỉa hè tại một số phường trung tâm như Hoàn Kiếm, Cửa Nam, Ba Đình, tình hình kinh doanh tại nhiều cửa hàng thêm ảm đạm, nhất là những mặt bằng hẹp, thiếu chỗ đỗ xe.

Tại TP HCM, làn sóng trả mặt bằng cũng tăng mạnh vào cuối năm. Lượng mặt bằng treo biển cho thuê gia tăng ở những tuyến đường vốn sầm uất như Hai Bà Trưng, Lý Tự Trọng, Đông Du, Nguyễn Trãi, Nguyễn Thái Bình, Điện Biên Phủ...

Anh Quốc Huy, chủ một nhà hàng Thái, vừa trả mặt bằng trên đường Điện Biên Phủ, quận 3 cũ (TP HCM) do không thể tiếp tục "gồng lỗ". Mặt bằng này rộng khoảng 90 m2, được anh thuê từ đầu năm ngoái với giá 40 triệu đồng một tháng. Nhiều tháng qua, việc kinh doanh ngày càng khó khăn, doanh thu giảm mạnh trong khi chi phí đầu vào tăng cao.

Anh Huy kể phải gánh lỗ kéo dài, có ngày doanh thu chỉ đủ trả tiền thuê nhà, chưa tính chi phí nhân sự, điện nước. Anh cho hay việc giảm chi phí thuê mặt bằng là lựa chọn bắt buộc để nhà hàng có thể "sống sót qua khó khăn". Mặt bằng mới anh chọn nằm trong một khu chợ nhỏ tại quận 11 với giá thuê bằng một nửa khu cũ, 22 triệu một tháng.

Tương tự, Lan Anh, 32 tuổi, chủ một quán cafe trên đường Nguyễn Đình Chiểu, quận 3 cũ, cũng vừa trả lại mặt bằng nhà phố 2 tầng. Giá thuê lên đến 40 triệu đồng một tháng "bào mòn gần hết lợi nhuận kinh doanh" khiến chị không trụ được đến hết năm. Chị quyết định trả mặt bằng và tìm chỗ thuê mới trong hẻm Bình Thới với giá rẻ hơn một nửa.

Theo ghi nhận của VnExpress, tại đường Cách Mạng Tháng Tám, có đến 6 địa điểm bỏ trống trên đoạn đường chưa đến 1 km. Một chủ nhà cho biết giá thuê mặt bằng 120 m2 khoảng 260 triệu đồng mỗi tháng, đã giảm so với tháng trước, song việc ký hợp đồng dài hạn khiến khách e dè. Tương tự tại đoạn đường chưa trên 500 m ở Nguyễn Thái Bình, có ba thương hiệu F&B đóng cửa, trả lại mặt bằng.

Khu vực ngoại thành cũng tràn ngập mặt bằng bỏ trống, tập trung ở các tuyến Nguyễn Văn Trỗi, 3/2, Hoàng Văn Thụ, Phan Xích Long... Ngay cả những mặt bằng đẹp từng là chi nhánh các ngân hàng, y tế, các chuỗi cafe lớn cũng đóng cửa, treo biển kiếm khách nhiều tháng.

Theo các chuyên gia, thị trường mặt bằng nhà phố đang bước vào giai đoạn điều chỉnh sâu trong bối cảnh phải cạnh tranh gay gắt với các trung tâm thương mại và sàn thương mại điện tử. Ông Nguyễn Chí Thanh, Phó chủ tịch thường trực Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam (VARS) cho biết một số ngành hàng phổ biến như thời trang, phụ kiện chứng kiến cuộc "tháo chạy" khỏi các mặt bằng nhà phố. Bởi thay vì bỏ chi phí lớn vào mặt bằng ở vị trí đẹp, họ chuyển sang thuê nhà trong ngõ để mở rộng kho hàng và tập trung làm marketing trên các kênh online.

Theo ông Thanh, tuy không có được lợi thế nhận diện thương hiệu, mặt bằng ở trong ngõ có chi phí thuê hợp lý hơn. Đổi lại, các chủ cửa hàng sẽ phải phụ thuộc phần lớn việc tiếp thị theo hình thức trực tuyến. Cách làm này phù hợp với mô hình kinh doanh hiện đại trên các sàn thương mại điện tử và mạng xã hội.

Báo cáo thị trường sàn bán lẻ trực truyến quý III của nền tảng dữ liệu thương mại điện tử Metric cho biết doanh số giao dịch (GMV) 9 tháng đầu năm trên Shopee, TikTok Shop, Lazada, Tiki đạt 305.900 tỷ đồng, tăng 34,35% so với cùng kỳ 2024. Trung bình mỗi tháng, GMV đạt gần 34.000 tỷ đồng, tương đương 1,3 tỷ USD.

"Nhu cầu mua sắm online lên ngôi trong bối cảnh kinh tế khó khăn, người dân ngày càng thắt chặt chi tiêu khiến những nhóm hàng như thời trang, nhà hàng, cà phê... vốn chuộng mặt bằng đẹp trước đây có xu hướng giảm mạnh nhu cầu thuê nhà phố", ông Thanh cho biết.

Cùng quan điểm, bà Cao Thị Thu Hương, quản lý cấp cao Savills Việt Nam, nhìn nhận chi phí thuê cao nhưng giá trị kinh doanh thấp đang thay đổi cách thức hoạt động của các hộ kinh doanh nhỏ. Bà nói, trước đây nhiều doanh nghiệp chấp nhận lỗ để thuê mặt bằng đắc địa ở trung tâm nhằm quảng bá thương hiệu. Hiện nay, sự bùng nổ của truyền thông đa phương tiện, chi phí quảng bá qua mặt bằng nhà phố không còn thiết yếu.

Theo quan sát của Savills, nhiều thương hiệu F&B đang giảm số lượng các cửa hàng mở theo chuỗi. Họ không cố gắng mở nhiều địa điểm như trước mà tập trung hơn vào những cửa hàng flagship, nơi có thể đáp ứng được khả năng nhận diện với khách hàng, vừa thuận tiện cho dịch vụ giao hàng. Đặc biệt, với một số hãng đặc thù như cửa hàng đồ ăn nhanh, doanh nghiệp sẽ tìm kiếm những địa điểm có kho bếp tiện lợi cho việc chế biến đồ mang đi thay vì thuê mặt bằng với giá cao để thu hút khách như trước đây.

Bà Hương cho rằng vị trí đắc địa không còn là yếu tố quyết định, thay vào đó, chi phí, trải nghiệm khách hàng, khả năng vận hành linh hoạt và tiện ích phụ trợ mới trở thành tiêu chí quan trọng. Xu hướng này thúc đẩy nhiều thương hiệu, nhất là F&B, dịch chuyển sang trung tâm thương mại, nơi áp dụng mô hình thuê linh hoạt, cho phép chia sẻ doanh thu.

Các chuyên gia đánh giá sự lệch pha giữa kỳ vọng của chủ sở hữu và khả năng chi trả của khách thuê khiến nhiều mặt bằng đắt giá rơi vào cảnh bỏ trống kéo dài. Một số chủ nhà đã thử áp dụng chính sách linh hoạt như chiết khấu giai đoạn đầu, nhưng đây chỉ là giải pháp tạm thời.

Trước tình trạng trên, bà Cao Thị Thu Hương khuyến nghị chủ nhà cần xây dựng kế hoạch thích ứng như giảm kỳ vọng giá thuê, hợp đồng linh hoạt. Nhóm khách thuê cũng cần tìm kiếm các mô hình kết hợp giữa kinh doanh truyền thống và trực tuyến để duy trì lợi nhuận và sức cạnh tranh. "Thị trường nhà phố đang trải qua cuộc 'sàng lọc tự nhiên' khi những mặt bằng không đáp ứng được yêu cầu vận hành, tiện ích và chi phí hợp lý sẽ bị loại khỏi chuỗi cung ứng thương mại", bà Hương cho hay.