Lễ hội 'rước của quý' độc nhất Việt Nam: 'Của quý' năm nay được chỉnh sửa

Thạc sĩ Bàn Tuấn Năng - người phục dựng lại lễ hội Ná Nhèm cho biết, phần lễ và hội năm nay cơ bản không thay đổi. Tuy nhiên hình dáng của tàng thinh, mặt nguyệt sẽ có chỉnh sửa.

Lễ hội Ná Nhèm của người Tày được tổ chức vào ngày 15 tháng Giêng hàng năm tại xã Trấn Yên, huyện Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn. Lễ hội Ná Nhèm trong tiếng Tày có nghĩa là “mặt nhọ”, được phục dựng được 5 năm nay, đã thu hút sự quan tâm của rất nhiều người dân và du khách thập phương về tham dự lễ hội.

ban to chuc he lo diem moi tai le hoi ruoc cua quy doc nhat viet nam
Hình ảnh rước tàng thinh năm 2016, được làm từ gỗ nghiến, nặng 80kg (Ảnh Công Phương)

Điểm đặc sắc nhất của lễ hội Ná Nhèm là màn rước sinh thực khí nam (Tàng thinh) và sinh thực khí nữ (Mặt nguyệt). Ý nghĩa của việc này là ước mong sinh sôi nảy nở, con cháu đầy đàn.

Trao đổi với PV, ông Bàn Tuấn Năng, Viện văn hóa và phát triển, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, người phục dựng lại lễ hội Ná Nhèm cho biết, phần lễ và hội năm 2017 cơ bản không thay đổi so với năm 2016. Tuy nhiên, hình dáng của tàng thinh và mặt nguyệt có chỉnh sửa.

“Hình dáng tàng thinh và mặt nguyệt vẫn đang được ban tổ chức giữ kín và phủ một lớp vải đỏ ở đình làng Mỏ. Sau khi làm lễ xong, dân làng mới rước đến miếu Xa Vùn. Màu sắc của tàng thinh và mặt nguyệt năm nay chắc chắn sẽ không có màu hồng”, ông Năng cho hay.

Ông Năng cho biết thêm, trong lễ hội năm 2016, có một số ý kiến cho rằng tàng thinh giống với linh vật của Nhật Bản. Tuy nhiên, việc tạo dáng tàng thinh năm ngoái được ông và các cụ bô lão trong làng phục dựng lại mà không tham khảo linh vật của Nhật Bản.

“Năm 2017, tỉnh Lạng Sơn yêu cầu làm khác đi nhưng người dân ở đây vẫn cương quyết giữ. Nếu không làm đúng theo ý dân làng thì họ sẽ không rước. Do vậy, năm nay tàng thinh và mặt nguyệt vẫn có trong lễ rước nhưng có chỉnh sửa so với năm ngoái”, ông Năng cho hay.

Ông Năng cho biết thêm, tàng thinh ngày trước có hình que, bé bằng cổ chân, còn mặt nguyệt được làm từ cạp thúng, có lúc từ cái mâm. Qua thời gian phục dựng, tàng thinh- mặt nguyệt được thay đổi nhiều lần. Hiện nay, các bộ lão trong làng cũng đã bàn thảo kỹ lưỡng và thống nhất, ngày xưa lễ hội ít người tham dự, nay có cả vạn người, lễ vật bé không ai nhìn thấy.

Trước đó, tháng 11/2016, UBND huyện Bắc Sơn đã tổ chức hội thảo khoa học “Bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia Lễ hội Ná Nhèm” có 27 tham luận của các nhà nghiên cứu văn hóa uy tín. Hội thảo đã chứng minh khoa học về sự tồn tại của lễ hội Ná Nhèm cách đây 50 trước, bao gồm nhiều nghi lễ độc đáo trong đó có màn rước tàng thinh mặt nguyệt.

Theo Ban tổ chức, lễ hội Ná Nhèm 2016 thu hút 2 vạn du khách. Năm 2017 tới, dự kiến lượng khách sẽ đông khoảng gấp năm lần.

Theo lời kể của các cụ bô lão thì xưa có một toán giặc Tấc Tài Ngàn - hay còn gọi là giặc răng đỏ - đến chiếm đóng tại ngôi miếu thờ Thành hoàng Đức Cao Sơn ở sườn đồi Khau Dạ Háy (xã Trấn Yên, Bắc Sơn, Lạng Sơn). Chúng bắt con gái của dân làng lên giặt giũ, nấu ăn, ban đêm thắt miệng túi cho bọn chúng ngủ.

Lũ giặc còn làm một cái trống to, đêm xuống, chúng bắt các cô gái dắt dê lên mặt trống để giẫm tạo ra âm thanh dồn dập như xông trận làm dân làng hoang mang lo sợ. Ban ngày, chúng xuống làng giết người, cướp bóc của cải khiến dân làng căm phẫn.

Để giết giặc, dân làng đã bày mưu cho các cô gái phục vụ buộc miệng túi thật chặt khi giặc ngủ rồi làm ám hiệu cho dân làng biết để lên diệt giặc, quăng xuống suối Phai Huấn.

Sau khi bọn giặc chết không lâu thì trong làng xuất hiện dịch bệnh lạ, làm nhiều người và vật nuôi bị chết, hạn hán xảy ra liên miên. Tại gần ngôi miếu Xa Vùn xuất hiện một tổ ong chúa rất lớn, hễ người và gia súc đi qua đều bị ong đốt chết. Thầy mo cho rằng giặc chết vào giờ linh không được cúng tế cho ăn nên chúng quậy phá. Thời gian sau, dân làng đã tổ chức lễ hội Ná Nhèm cúng tế Thành hoàng và tục hèm đánh trận mô tả lại quá trình chống giặc của người dân.


Diễn đàn Đầu tư Việt Nam 2026 (Vietnam Investment Forum 2026)

Ngày 4/11 tại TP HCM, Diễn đàn Đầu tư Việt Nam (VIF), do Trang TTĐT Tổng hợp VietnamBiz và Việt Nam Mới tổ chức, trở lại với loạt nội dung nóng: “Bức tranh vĩ mô – bất động sản – thị trường tài chính – chứng khoán: Con đường thịnh vượng của Việt Nam”.

Sự kiện quy tụ chuyên gia kinh tế, nhà hoạch định chính sách, lãnh đạo ngân hàng, các quỹ và hàng trăm nhà đầu tư, cùng phân tích triển vọng vĩ mô, chính sách, bất động sản, ngân hàng, tài sản số và chu kỳ mới của chứng khoán.

Trải qua nhiều mùa tổ chức, VIF đã khẳng định vị thế diễn đàn đầu tư số 1 Việt Nam, nơi kết nối tri thức và vốn đầu tư.

Thông tin chi tiết: vietnaminvestmentforum.vn

Đăng ký mua vé hoặc tham gia khảo sát để có cơ hội nhận vé mời đặc biệt.

chọn
Một liên danh chuẩn bị làm Khu đô thị Phố Cà hơn 800 tỷ ở Ninh Bình
Khu đô thị trung tâm Phố Cà của Liên danh Hải Vượng - Thắng Lợi Thanh Liêm dự kiến sẽ thi công xây dựng từ tháng 4/2026, chậm nhất cuối 2029 đi vào vận hành.