Vì sao lễ hội Ná Nhèm thay đổi 'của quý' qua mỗi năm?

Lễ hội Ná Nhèm của người Tày được tổ chức vào ngày 15 tháng Giêng hàng năm tại xã Trấn Yên, huyện Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn. Lễ hội Ná Nhèm trong tiếng Tày có nghĩa là “mặt nhọ”, điểm đặc sắc nhất của lễ hội Ná Nhèm là màn rước sinh thực khí nam (Tàng thinh) và sinh thực khí nữ (Mặt nguyệt). Ý nghĩa của việc này là ước mong sinh sôi nảy nở, con cháu đầy đàn.

Tàng thinh năm 2016 được làm bằng gỗ nghiến, nặng 80kg, chiều dài 1m, sơn màu hồng (Ảnh Công Phương)

Để tìm hiểu rõ hơn về việc tàng thinh mặt nguyệt thay đổi qua mỗi kỳ lễ hội, trao đổi với PV, ông Hoàng Văn Khể (62 tuổi, thôn Làng Mỏ, xã Trấn Yên, huyện Bắc Sơn, Lạng Sơn) cho biết, ngày xưa, tàng thinh được làm bằng gỗ, dài khoảng 80cm, to bằng cổ chân, mặt nguyệt làm bằng cái mẹt to bằng miệng thúng. Trong lễ hội phải có 2 lễ vật trên để tượng trưng, ý nghĩa là con người sinh sống ở đây, sinh sản ra phải khai hoang đất này để có sản phẩm.

Video: Lễ hội Ná Nhèm 2017

Từ khi được phục dựng đến nay kích thước tàng thinh mặt nguyệt luôn được thay đổi. Năm 2012, tàng thinh to bằng cổ chân, dài 80cm, mặt nguyệt làm bằng cái mẹt to bằng miệng thúng.

Ông Hoàng Văn Khể cho biết, mọi người nói đất nước đổi mới thì con người cũng đổi mới nên mới làm to ra (Ảnh Công Phương)

Năm 2013 và 2014, kích thước tàng thinh và mặt nguyệt có thay đổi, to hơn một chút so với trước. Tàng thinh to bằng cái phích, chiều dài vẫn 80cm, mặt nguyệt vẫn giữ nguyên hình dáng nhưng kích thước to bằng cái mâm.

Năm 2015, tàng thinh có hình thù giống bộ phận sinh dục của nam hơn nhưng chỉ to bằng cái phích, chiều dài 80cm, mặt nguyệt hầu như không thay đổi so với trước.

Năm 2016, tàng thinh giống bộ phận sinh dục của nam, to bất thường so với các năm trước, chiều dài tàng thinh khoảng 1m.

Chia sẻ về nguyên nhân làm tàng thinh to, ông Khể cho hay: “Mọi người nói đất nước đổi mới thì con người cũng đổi mới nên mới làm to ra, một phần nữa là có một số ý kiến nói do du khách thập phương đến đông nên việc làm to cũng giúp du khách thập phương dễ nhận biết hơn”.

Tàng thinh năm 2017, được làm bằng gỗ nghiến, nặng khoảng 60kg, dài 1m (Ảnh Công Phương)

Trao đổi với PV, ông Hoàng Minh Chuẩn (61 tuổi, ở Làng Mỏ, xã Trấn Yên) thông tin, tàng thinh năm 2017 được đặt một thợ mộc ở huyện Bắc Sơn. Thợ mộc làm theo mẫu mà ban tổ chức gửi cho và làm mất nửa tháng mới hoàn thành tàng thinh cho năm nay.

“Mỗi năm tàng thinh sẽ có một mẫu riêng, không có một mẫu nào cố định cho tàng thinh cả. Mấy năm trước tàng thinh bé hơn nhưng năm 2016 tàng thinh to đột xuất, năm 2017 tàng thinh lại bé hơn năm 2016”, ông Chuẩn nói.

Bà Hoàng Thị Luân, Trưởng ban tổ chức Lễ hội Ná Nhèm 2017 cho biết, tàng thinh mặt nguyệt là lễ vật dùng để cung tiến cho đức Vua, có từ khi lễ hội được hình thành. Kết thúc lễ hội, tàng thinh mặt nguyệt sẽ được “hóa” để đức Vua nhận, nên hàng năm mới có sự thay đổi mẫu mã (Ảnh Công Phương)

Bà Hoàng Thị Luân, Phó Chủ tịch UBND huyện Bắc Sơn (Lạng Sơn), Trưởng ban tổ chức Lễ hội Ná Nhèm 2017 cho biết, tàng thinh mặt nguyệt là lễ vật dùng để cung tiến cho đức Vua, có từ khi lễ hội được hình thành. Kết thúc lễ hội, tàng thinh mặt nguyệt sẽ được “hóa” để đức Vua nhận, nên hàng năm mới có sự thay đổi mẫu mã, từ đó có thể thấy được nhiều nét văn hóa ứng xử đặc biệt tại lễ hội này.