Đi sâu vào kiệt nhỏ trên đường Hùng Vương, TP Huế (từ địa phương dùng để chỉ con hẻm) vào tầm chiều sẽ thấy rất đông thực khách ngồi thưởng thức chè tại quán nhỏ của bà Linh Lan (ngoài 70 tuổi). Chè hẻm hay "chè dân đen" là cách để người ta phân biệt với món chè cung đình đã quá nổi tiếng ở Cố đô.
Nếu chè cung đình Huế xưa là loại cao lương mĩ vị chốn kinh kì, ăn phải chén vàng mâm ngọc thì "chè dân đen" nằm trong con hẻm nhỏ với vài ba bộ bàn con con, vài chiếc ghế cóc nhỏ nhắn. Tuy giản đơn và sâu trong kiệt nhỏ, chỉ có những nồi chè đầy ắp nhưng cuối buổi thế nào cũng hết veo.
Quán chè hẻm mở cửa khoảng từ 16h chiều nhưng mỗi ngày gia đình bà đã thức dậy từ 5 – 6h sáng để thực hiện các công đoạn như đãi đậu, ngâm, sơ chế các nguyên liệu cho đến bắt lửa nấu chè.
Bà Linh Lan kể thêm: "30 năm bán chè, mệ vẫn giữ thói quen lựa từng hạt đậu, từng loại cây trái. Với mệ, hàng trăm hạt đậu, nhưng hạt nào cũng phải mẩy tròn tăm tắp và khẽ cắn thì mềm thơm tan ra ở đầu lưỡi. Mỗi sáng mệ luôn dậy nấu chè từ lúc 5 - 6h, mùa hè thì sớm hơn, khoảng 4h".
Quán chè hẻm luôn đông khách từ lúc mở cửa đến tận đêm khuya. Không gian quán là gian nhà cấp bốn chừng 20 mét vuông, có khoảng 10 chiếc bàn nhỏ được kê thêm dăm ba chiếc ghế. Thông thường, chè sẽ được múc sẵn trong ly nhỏ, khách gọi món nào quán sẽ mang ra.
Thực đơn có hơn 10 loại chè. Chè bắp thơm nức mùi bắp (ngô) non; chè đậu ván, đậu ngự, đậu quyên béo ngậy phảng phất hương lạc rang giòn; chè hạt sen có vị thanh mát; chè khoai tía, chè khoai dẻo mềm thơm ngọt với một chút ít nước cốt dừa... Các món chè ở quán được đánh giá là có vị ngọt vừa phải, không quá gắt.
Trong bộ sưu tập các loại chè ở quán, món được lòng thực khách gần xa yêu thích nhất có lẽ là chè bột lọc heo quay, món chè lẫn hai vị mặn ngọt chỉ có ở Huế. Là những viên tròn nhỏ, chè bột lọc gồm các nguyên liệu như thịt heo quay, bột lọc, đường phèn, đường cát, gừng và lạc. Chè luôn được ăn nguội hay nóng ấm chứ không bao giờ ăn lạnh.
Cận cảnh món chè bột lọc heo quay của quán. (Ảnh: Bảo Bình)
Chè bột lọc bọc heo quay có thể sẽ gây lạ miệng so với các món chè ngọt rất truyền thống. Cắn vào lớp bột mềm ngọt rồi tiếp là vị bùi của thịt quay, thoảng nhẹ hương gừng có thể khiến vị giác bị "sốc" đôi chút khi tiếp nhận nhưng chắc hẳn là trải nghiệm thú vị.
Bạn phải đi sớm nếu muốn thưởng thức được món bột lọc heo quay nổi tiếng vì khoảng 21h là đã "cháy" hàng. Giá cho một li chè ở đây là 10.000 đồng. Trên bàn ăn hoặc ngay lối ra vào luôn được đặt sẵn bộ ấm chén kiểu xưa, đựng nước đậu rang thanh nhiệt để khách tự phục vụ.
Người ta lại nói, sở dĩ chè Huế ngon là nhờ một phần bởi giọng nói ngọt như mía lùi của người cố đô. Và dường như mùi vị, hương thơm của chè hẻm cũng phù hợp với tính cách của họ.
Đó là cái ngòn ngọt, thanh thanh, nhè nhẹ ban đầu nhưng đọng lại sau đó là hương vị ngọt ngào, đậm đà khó quên. Vì thế, quán "chè dân đen" luôn là địa chỉ "bỏ túi" cho những du khách muốn khám phá vùng đất thơ mộng này.