'Sử dụng cát biển làm cao tốc là rất khó khăn'

Sáng nay 4/6, tiếp tục diễn ra chương trình Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV. Liên quan đến nhóm vấn đề thuộc lĩnh vực tài nguyên - môi trường, đại biểu Đặng Bích Ngọc - Đoàn ĐBQH tỉnh Hòa Bình cho biết, thời gian qua, để giải quyết khó khăn trong việc khai thác khoáng sản, nhất là vật liệu san lấp các công trình giao thông trọng điểm, Quốc hội đã cho phép áp dụng cơ chế đặc thù để xử lý vấn đề này.

Song, để giải quyết căn cơ vướng mắc, đại biểu đề nghị Bộ trưởng cho biết cần luật hóa nội dung này thế nào nhằm đảm bảo yêu cầu quản lý nhà nước, tạo sự thống nhất, chủ động cho chính quyền địa phương tổ chức thực hiện.

Trả lời chất vấn, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Đặng Quốc Khánh thông tin, thời gian qua, nước ta đã thực hiện cơ chế đặc thù về việc cấp vật liệu san lấp cho các dự án trọng điểm quốc gia, dự án cao tốc. Đến nay, các dự án này đều vượt tiến độ.

"Như vậy, cơ chế đặc thù của Quốc hội cho phép đã được triển khai rất hiệu quả, được thể hiện thông qua tiến độ của các công trình, dự án quốc gia", Bộ trưởng đánh giá. 

Theo Luật Khoáng sản 2010, các vật liệu san lấp, quy trình cấp mỏ chưa được phân loại, phân nhóm. Để xử lý vấn đề này, Bộ Tài nguyên và Môi trường là cơ quan chủ trì soạn thảo trình Chính phủ, Quốc hội Luật Địa chất và khoáng sản.

Trong đó, đã phân loại 4 nhóm khoáng sản gồm kim loại quý, vật liệu xây dựng cao cấp, vật liệu xây dựng thông thường và vật liệu đất đá sỏi. Vật liệu đất đá sỏi sẽ được phân cấp triệt để cho các địa phương; tại dự thảo thì không phải cấp phép mỏ mà chỉ cần đăng ký, sau đó nộp nghĩa vụ thuế theo quy định. 

Cùng tham gia thảo luận về vật liệu xây dựng tại nghị trường, đại biểu Trần Kim Yến - Đoàn ĐBQH TP HCM cho biết, trong bối cảnh thiếu cát sông để thực hiện các dự án, nhất là các dự án đặc biệt quan trọng (như làm đường cao tốc ở Đồng bằng sông Cửu Long) thì phương án dùng cát biển để thay thế là một hướng tìm kiếm.

"Tuy nhiên, nếu thay thế khi chưa đáp ứng điều kiện thì việc triển khai đại trà là một sự đánh cược liệu lĩnh với môi trường. Nhiều vấn đề được đặt ra như ảnh hưởng của hàm lượng muối trong cát biển đến môi trường xung quanh theo thời gian; việc sử dụng cát biển thay cát sông làm mang mặn vào giữa cánh đồng, nhất là khi tình trạng xâm nhập mặn đang ngày càng phức tạp và khó lường", bà Yến nói. 

Đại biểu đề nghị Bộ trưởng có giải pháp trong cả trước mắt và lâu dài để vừa có đủ nguyên vật liệu cho các dự án, vừa không làm ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường, đảm bảo an ninh nguồn nước.

Theo Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh, việc sử dụng vật liệu cát cho các dự án trọng điểm quốc gia, nhất là đường cao tốc, rất khó khăn.

Thủ tướng đã có chỉ đạo các bộ ngành liên quan cùng nghiên cứu về sử dụng cát biển. Hiện nay, dự án thí điểm của Bộ Giao thông vận tải đã sử dụng cát biển để san lấp và xây dựng đường giao thông. Theo đánh giá hội đồng của Bộ Giao thông vận tải trong quá trình thí nghiệm, việc dùng cát biển có thể san lấp và thi công đến độ K95. 

"Bộ Tài nguyên và Môi trường đang được giao nhiệm vụ đánh giá trữ lượng khu vực để lấy cát biển. Vừa qua, Bộ đã hoàn thành xong đề án đánh giá trữ lượng ở khu vực tỉnh Sóc Trăng. Trữ lượng có thể lấy ngay là 145 triệu m3, cách bờ gần 20km, thân mỏ có chiều sâu khoảng 7m. Tuy nhiên, Bộ Tài nguyên và Môi trường khuyến cáo, nếu lấy lượng cát biển đấy để sử dụng thì chỉ nên lấy sâu 2m để giảm tác động đến môi trường.

Trữ lượng cát biển của chúng ta là rất lớn. Hiện nay, cát biển đã được dùng để san lấp, sử dụng trong các khu kinh tế, khu công nghiệp, dự án ven biển.  

Về lo ngại nguy cơ nhiễm mặn của đại biểu Yến, đúng là khi sử dụng cát biển thì chúng ta phải có đánh giá đến tác động môi trường, phải làm thế nào để không gây nhiễm mặn cho những khu vực xung quanh. Tùy theo từng công trình, dự án mà sẽ có đánh giá tác động riêng, đi kèm với đó là nguyên tắc không được để ảnh hưởng nhiễm mặn.  

Hiện nay, phương án tốt nhất là cát biển nên được sử dụng ở các khu vực đã có độ nhiễm mặn nhất định.  

Ngoài ra, nếu đưa cát biển vào làm vật liệu xây dựng, chắc chắn Bộ Xây dựng - cơ quan quản lý về vật liệu xây dựng - sẽ có quy chuẩn, quy định cụ thể về đưa vào như thế nào, đưa vào những công trình gì, đưa vào ở đâu", ông Khánh thông tin.