Tình trạng thiếu máu ở phụ nữ tuổi sinh đẻ vẫn ở mức cao

Thiếu máu có thể xảy ra bất kỳ lúc nào trong cuộc đời mỗi người và rất thường gặp khi mang thai. Điều này lý giải tại sao khi đi khám thai định kỳ, các bà bầu luôn phải làm xét nghiệm máu, nhất là vào tam cá nguyệt thứ nhất và lúc thai 20 tuần.

Thiếu máu dinh dưỡng là tình trạng bệnh lý xảy ra khi hàm lượng hemoglobin trong máu xuống thấp hơn bình thường do thiếu một hay nhiều chất dinh dưỡng cần thiết cho quá trình tạo máu. Thiếu máu dinh dưỡng gặp ở phụ nữ lứa tuổi sinh đẻ. Hầu như tất cả phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ đều bị thiếu sắt ở các mức độ khác nhau, đặc biệt khi có thai.

Phụ nữ tuổi sinh đẻ rất dễ bị thiếu máu. (Ảnh: SavingStace)

Theo nghiên cứu của Viện Dinh dưỡng Quốc gia, tỷ lệ thiếu máu ở phụ nữ tuổi sinh đẻ tại Việt Nam là 25,5% và 75% thiếu sắt ở phụ nữ có thai là do thiếu máu; thiếu sắt xảy ra ở 66,1% phụ nữ có thai vào quý 3 của thai kỳ. .

Khi mang thai, nhu cầu sắt tăng cao do cơ thể cần một lượng sắt rất lớn cho sự phát triển của thai nhi. Bên cạnh đó, người phụ nữ còn bị mất máu qua quá trình sinh nở, kỳ kinh nguyệt và tạo sữa nuôi con bú. Phụ nữ sinh đẻ càng nhiều thì nguy cơ thiếu máu do thiếu sắt càng cao và cơ thể càng bị suy nhược.

Thiếu máu có sự khác nhau giữa các vùng miền. (Ảnh: Viện Dinh dưỡng Quốc gia)

Thiếu máu trong quá trình mang thai thường không có những dấu hiệu rõ ràng. Tình trạng thiếu máu khi mang thai có thể không có biểu hiệu nào, đặc biệt là khi chỉ bị thiếu máu nhẹ. Vì vậy, thai phụ phải qua xét nghiệm mới có thể xác định được.

Dấu hiệu thường thấy nhất của thiếu máu ở nhiều phụ nữ gặp phải khi mang thai là mệt mỏi, cảm giác người yếu, chóng mặt. Tuy nhiên, đây cũng là dấu hiệu mà phụ nữ hay gặp khi mang thai nên cũng không thể dựa vào chúng để kết luận rằng thai phụ đang bị thiếu máu. Một số dấu hiệu khác như người xanh xao, thai phụ có thể cảm thấy tim đập nhanh, thở gấp, khó tập trung...

Một số thai phụ thiếu máu do thiếu sắt nặng có thể cảm thấy thèm ăn những thứ không phải là thực phẩm như nước đá, giấy, đất sét... Nếu phụ nữ mang thai mà có những cơn thèm khác lạ như vậy, hãy đến gặp bác sĩ và tiến hành các xét nghiệm để kiểm tra sức khỏe.

(Ảnh: mamyciuklubas)

Điều tra do Trung tâm Dinh dưỡng TP.HCM tiến hành cho thấy lượng sắt và acid folic trong khẩu phần ăn của phụ nữ mang thai chỉ đạt khoảng 40% nhu cầu khuyến nghị. Nhu cầu sắt của phụ nữ mang thai cần nhiều hơn để cung cấp cho thai nhi nên tình trạng thiếu máu thiếu sắt càng phổ biến. Phụ nữ bị suy dinh dưỡng trước khi mang thai cũng gây thiếu máu nhiều hơn.

Cơ thể mẹ khi mang thai có nhu cầu về sắt cao gấp đôi người bình thường, bởi lúc này sắt còn có nhiệm vụ giúp thai nhi phát triển toàn diện cả về thể chất và trí tuệ. Nếu không bổ sung lượng sắt cần thiết cho cơ thể trong thời gian này mẹ sẽ bị thiếu máu, dẫn đến nguy cơ ảnh hưởng xấu trực tiếp đến thai nhi và sức khỏe của mẹ.

Thiếu máu sẽ làm giảm khả năng chịu đựng mất máu trong lúc sinh; thiếu máu nặng làm tăng nguy cơ suy tim; thiếu máu tiền sản làm sinh non, trẻ thiếu cân và bé so với tuổi thai; thiếu sắt có tác động xấu trên khả năng nhận thức từ nhỏ đến tuổi thiếu niên.

Để kiểm soát tình trạng thiếu máu thiếu sắt ở phụ nữ mang thai cần tăng cường công tác truyền thông giáo dục để phụ nữ mang thai chủ động có chế độ ăn đáp ứng đủ nhu cầu năng lượng và các chất dinh dưỡng, bổ sung viên sắt và acid folic, kiểm soát tình trạng nhiễm ký sinh trùng đường ruột và sốt rét.

(Ảnh: MarryBaby)

Sắt có nhiều trong thịt, cá, gan, trứng, đậu đỗ, rau xanh. Sắt từ thức ăn có nguồn gốc động vật sẽ hấp thu tốt hơn sắt từ nguồn thực vật.

Thực phẩm giàu acid folic là rau lá xanh, gan, thận, nấm rơm, mầm lúa mì, đậu đỗ, các loại hạt, trái cây đặc biệt là cam, dâu tây, lê, dưa hấu.

PGS. TS Vũ Bá Quyết – Giám đốc Bệnh viện Phụ sản Trung ương khuyến cáo: “Phụ nữ có thai vì uống bổ sung sắt trong thời gian dài nên lựa chọn các sản phẩm có sắt ở dạng dễ hấp thu, ít gây tác dụng phụ mà đặc biệt là trên đường tiêu hóa và không gây lắng đọng sắt làm tổn thương các cơ quan trong cơ thể”.

Do nhu cầu sắt và acid folic ở của phụ nữ mang thai tăng cao nhưng chế độ ăn khó đáp ứng đủ nên WHO khuyến nghị phụ nữ mang thai cần uống bổ sung sắt và acid folic với liều 60 mg sắt nguyên tố và 400 mcg acid folic mỗi ngày. Uống bổ sung sắt và acid folic cần uống đều đặn hàng ngày kể từ khi phát hiện có thai cho đến sau khi sinh 1 tháng.

	Điều gì xảy ra nếu cơ thể thiếu máu, thiếu sắt?
	Thiếu chất, thiếu máu, suy nhược cơ thể do ăn chay không đúng phương pháp