Từ ngày 1/1/2017, ai được quyền chuyển đổi giới tính?

Theo quy định của Bộ luật Dân sự năm 2005 và Nghị định 88/2008/NĐ-CP ngày 05/08/2008 về xác định lại giới tính, pháp luật chỉ cho phép cá nhân xác định lại giới tính trong trường hợp “giới tính của người đó bị khuyết tật bẩm sinh hoặc chưa định hình chính xác mà cần có sự can thiệp của y học nhằm xác định rõ". Việc xác định lại giới tính được thực hiện theo quy định của pháp luật.

Việc chuyển đổi giới tính đối với những người đã hoàn thiện về giới tính là hành vi bị cấm, mặc dù có cho phép một số trường hợp được xác định lại giới tính. Tuy nhiên, việc thay đổi hộ tịch đối với những người này mới chỉ được quy định trong Nghị định 88/2008/NĐ-CP chứ chưa được ghi nhận trong một Luật hoặc bộ Luật cụ thể nào.

Từ ngày 1/1/2017, ai được quyền chuyển đổi giới tính? - Ảnh minh họa

Tuy nhiên, Bộ luật dân sự số 91/2015/QH13 có hiệu lực thi hành vào ngày 1/1/2017 sắp tới có rất nhiều đổi mới, đặc biệt là quyền được thay đổi giới tính của cá nhân.

Theo đó, cá nhân có quyền xác định lại giới tính. Việc xác định lại giới tính của một người được thực hiện trong trường hợp giới tính của người đó bị khuyết tật bẩm sinh hoặc chưa định hình chính xác mà cần có sự can thiệp của y học nhằm xác định rõ giới tính.

Cá nhân đã thực hiện việc xác định lại giới tính có quyền, nghĩa vụ đăng ký thay đổi hộ tịch theo quy định của pháp luật về hộ tịch; có quyền nhân thân phù hợp với giới tính đã được xác định lại theo quy định pháp luật.

Việc chuyển đổi giới tính được thực hiện theo quy định của luật. Cá nhân đã chuyển đổi giới tính có quyền, nghĩa vụ đăng ký thay đổi hộ tịch theo quy định của pháp luật về hộ tịch; có quyền nhân thân phù hợp với giới tính đã được chuyển đổi theo quy định.

Như vậy, người mà giới tính bị khuyết tật bẩm sinh hoặc chưa định hình được chính xác thì có quyền nhờ sự can thiệp của y học nhằm xác định rõ giới tính. Người giới tính hoàn chỉnh muốn chuyển đổi giới tính thì cần phẫu thuật chuyển đổi giới tính để thực hiện quyền, nghĩa vụ thay đổi hộ tịch, nhân thân theo quy định pháp luật.

Quy định này mở cửa cho hàng loạt vấn đề đang vướng mắc như phẫu thuật chuyển đổi giới tính, xác định lại giới tính trong hộ tịch, kết hôn đồng giới … Tuy nhiên vẫn chưa có luật chuyên ngành quy định cụ thể về thay đổi giới tính của cá nhân tại Việt Nam, Bộ luật dân sự 2015 chỉ mới cho phép cá nhân được phép chuyển đổi giới tính, còn cách thức, thủ tục, trình tự thực hiện thì vẫn phải chờ luật chuyên ngành có quy định.

Về phẫu thuật chuyển đổi giới tính, khoản 1 Điều 36 Bộ luật dân sự 2015 cho phép cá nhân được phép nhờ đến “sự can thiệp của y học để xác định lại giới tính”. Điều 37 Bộ luật này cũng nêu rõ “cá nhân đã chuyển đổi giới tính có quyền, nghĩa vụ đăng ký thay đổi hộ tịch…”.

Điều 3 (Luật hộ tịch) cho phép ghi vào Sổ hộ tịch việc thay đổi hộ tịch của cá nhân theo bản án, quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền các nội dung sau: Thay đổi quốc tịch; Xác định cha, mẹ, con; Xác định lại giới tính...

Luật gia Đồng Xuân Thuận