Vì sao Ngân hàng Nhà nước giảm lãi suất điều hành?

Từ hôm qua (16/9), Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã chính thức điều chỉnh giảm lãi suất điều hành theo quyết định số 1870/QĐ-NHNN ngày 12/9/2019.

Theo đó, lãi suất tái cấp vốn từ 6,25%/năm giảm xuống 6%/năm, lãi suất tái chiết khấu từ 4,25%/năm xuống 4%/năm, lãi suất cho vay qua đêm trong thanh toán điện tử liên ngân hàng và cho vay bù đắp thiếu hụt vốn trong thanh toán bù trừ của NHNN đối với các ngân hàng từ 7,25%/năm xuống 7%/năm.

Bên cạnh đó, lãi suất chào mua giấy tờ có giá qua nghiệp vụ thị trường mở cũng giảm từ 4,75%/năm xuống 4,5%/năm.

Công ty CP Chứng khoán SSI đã có báo cáo đánh giá về động thái này của Ngân hàng Nhà nước. Theo SSI, tác động việc điều chỉnh lãi suất của NHNN là không quá lớn.

Tác động điều chỉnh lãi suất của NHNN không quá lớn

Các chuyên gia của Công ty CP Chứng khoán SSI cho rằng lãi suất cơ bản vẫn tồn tại nhưng vai trò rất mờ nhạt. Kể từ khi được sử dụng để bình ổn thị trường năm 2008, từ 2010 trở đi, NHNN không công bố lãi suất cơ bản, mà chỉ trả lời khi có văn bản từ phía các đơn vị, là 9%/năm.

SSI nhận định tác động của việc điều chỉnh lãi suất không quá lớn, do Ngân hàng Nhà nước điều hành không thông qua trung gian là lãi suất điều hành như các nước, mà điều hành trực tiếp thông qua các chỉ tiêu về tăng trưởng tín dụng, tăng trưởng tổng phương tiện thanh toán (M2)…

Nửa đầu năm nay, tăng trưởng tín dụng và tăng trưởng M2 lần lượt đạt 7,36% và 7,11%, thấp hơn so với cùng kì 2018. NHNN đã có một đợt nới hạn mức tăng trưởng tín dụng cho các ngân hàng đủ tiêu chuẩn, nhưng hầu hết thấp hơn đề xuất từ các ngân hàng thương mại.

SSI nhận định Ngân hàng Nhà nước điều hành trực tiếp thông qua các chỉ tiêu về tăng trưởng tín dụng, tăng trưởng tổng phương tiện thanh toán (M2)… (Ảnh: Zing).

NHNN đang điều hành M2 thận trọng, với mục tiêu tăng trưởng tín dụng đặt ra cho cả năm vẫn là 14%. SSI cho rằng điều này hoàn toàn hợp lí, do xét trong bối cảnh tổng cầu chậm cải thiện, tăng M2 sẽ làm tăng rủi ro lạm phát, nhập siêu, bong bóng tài sản. Giá dầu tăng đột ngột và thương chiến Mỹ - Trung leo thang là 2 cảnh báo nhãn tiền để tiếp tục thận trọng với chính sách tiền tệ.

Về ngắn hạn, mặt bằng lãi suất liên ngân hàng, lợi tức trái phiếu Chính phủ các kì hạn ngắn trên thứ cấp sẽ chịu tác động mạnh nhất. 

Thực tế, trong ngày NHNN ra thông tin giảm lãi suất điều hành, lãi suất qua đêm trên liên ngân hàng giảm xuống còn 2,78%/năm, lợi tức trái phiếu Chính phủ kì hạn 1-3 năm giảm xuống quanh 2,6%/năm. 

Về dài hạn, các lãi suất trên thị trường liên ngân hàng sẽ dao động trong khoảng từ lãi suất tín phiếu đến lãi suất OMO (2,75-4,5%/năm). 

Ở điều kiện lí tưởng, giá vốn rẻ hơn trên thị trường liên ngân hàng và môi trường thanh khoản được kì vọng sẽ dồi dào, tạo cơ sở để các ngân hàng giảm mặt bằng lãi suất trên thị trường 1 (thị trường giữa các NHTM với các tổ chức kinh tế và cá nhân). Tuy vậy, vốn liên ngân hàng chỉ đáp ứng các nhu cầu ngắn hạn, không dùng để cấp tín dụng và bị hạn chế bởi tỉ lệ 20% so với vốn huy động tổ chức kinh tế và dân cư, nên tính liên thông từ thị trường 2 (thị trường liên ngân hàng) xuống thị trường 1 cần một thời gian dài.

Ngoài ra, NHNN đang tăng cường kiểm soát dòng chảy tín dụng và chủ trương giảm lãi suất để hỗ trợ cho doanh nghiệp. 

Chưa cần bơm tiền vào nền kinh tế

Chuyên gia SSI cũng nói rằng với nhiều thuận lợi như trên, các biện pháp kĩ thuật của NHNN nếu có được sự đồng lòng của các ngân hàng thương mại lớn thì mục tiêu giảm lãi suất có thể đạt được, mà chưa cần phải dùng đến các biện pháp nới lỏng, bơm tiền vào nền kinh tế. 

Tuy vậy, theo SSI, để thúc đẩy kinh tế trong giai đoạn hiện nay thì chỉ nỗ lực của NHNN sẽ không đủ. Công cụ tiền tệ đang phải xoay sở trong một không gian hẹp khi vừa phải ổn định vĩ mô, vừa hỗ trợ tăng trưởng.

Trong bối cảnh thế giới tiềm ẩn nhiều rủi ro, SSI cho rằng 2 giải pháp hàng đầu là giải ngân đầu tư công và thực thi bảo hộ, phát huy tối đa nội lực sẽ vừa tạo được tăng trưởng, vừa tránh được các biến động bất lợi từ bên ngoài. 

Tái khẳng định việc điều chỉnh lãi suất điều hành không tác động quá lớn, SSI nhấn mạnh việc NHNN điều hành chủ yếu thông qua các lãi suất trong các giao dịch giữa NHNN với các ngân hàng thương mại, gồm lãi suất tái chiết khấu, lãi suất tái cấp vốn, lãi suất cho vay qua đêm trong thanh toán điện tử liên ngân hàng và cho vay bù đắp thiếu hụt vốn trong thanh toán bù trừ, lãi suất mua kì hạn giấy tờ có giá (gọi tắt là lãi suất OMO) và lãi suất tín phiếu. 

Các lãi suất này đều vừa được Ngân hàng Nhà nước điều chỉnh giảm.

Đã có 93 đợt điều chỉnh giảm lãi suất trên thế giới

Báo cáo của SSI cũng cho biết diễn biến tình hình quốc tế và trong nước đang ủng hộ quyết định điều chỉnh hạ lãi suất của NHNN. 

Đã có 93 đợt điều chỉnh giảm lãi suất trên thế giới. (Ảnh: Zing).

Cụ thể, cuộc chiến thương mại với Trung Quốc ngày càng căng thẳng, đã làm đảo ngược chính sách điều hành của Cục dự trữ Liên bang Mỹ (FED), các đợt nâng lãi suất chấm dứt và cơ quan này đã có lần hạ lãi suất (25 điểm %) lần đầu tiên sau hơn một thập kỉ, và nhiều khả năng sẽ tiếp tục hạ thêm trong phiên họp tuần này.

Trong khi đó, Ngân hàng Trung ương Trung Quốc (PBOC) cũng liên tục cắt giảm tỉ lệ dự trữ bắt buộc, tổng cộng 7 lần từ năm 2018 đến nay, điều chỉnh cơ chế để tăng hiệu lực điều hành lãi suất và hạ giá nhân dân tệ để hỗ trợ nền kinh tế.

Cùng với đó là một loạt những bất ổn tại các đầu tàu kinh tế khắp các châu lục như Đức, Anh, Nhật Bản, Hàn Quốc, Argentina… đã làm giảm triển vọng tăng trưởng kinh tế toàn cầu.

SSI đánh giá khác với sự phân hóa trong hướng điều chỉnh lãi suất năm 2018, kể từ đầu năm 2019 đến nay, xu hướng giảm lãi suất có sự đồng thuận khá cao khi số lần giảm lãi suất của các ngân hàng trung ương trên thế giới ngày càng tăng.

Hiện tại đã là 93 đợt điều chỉnh giảm trong khi chỉ có 9 đợt điều chỉnh tăng lãi suất.

Mặc dù làn sóng hạ lãi suất lan rộng như trên nhưng NHNN vẫn điều hành chính sách tiền tệ theo hướng thận trọng với mục tiêu ưu tiên là ổn định tình hình lạm phát, tỉ giá…

Theo chuyên gia SSI, cho đến nay, Ngân hàng Nhà nước đã điều hành khá thành công biến số này.