Bất an 'hội chứng bắt cóc'

Vụ việc mới nhất xảy ra ngày 22.7. Theo thông tin ban đầu, bà Lê Thị B. (40 tuổi, trú H.Mỹ Đức, Hà Nội) và bà Nguyễn Thị P. (52 tuổi, ngụ H.Ứng Hòa, Hà Nội), thành viên Hợp tác xã tình thương Mỹ Đức, đến xã Mai Đình (H.Sóc Sơn, Hà Nội) để bán tăm, khi đang hỏi chuyện một cháu bé thì bị một số người địa phương cho rằng dụ dỗ trẻ em để bắt cóc. Một người hô lên và rất nhiều người nghe thế là nhào ra vây đánh hai phụ nữ nhừ tử khiến họ phải nhập viện.

Thấy người lạ là hô “bắt cóc” !

Trên đây chỉ là một trong rất nhiều vụ việc người vô tội bị hàm oan bởi sự hồ nghi và quá khích của người dân. Trước đó, những vụ việc tương tự đã xảy ra ở nhiều tỉnh thành, từ Hải Phòng, Hải Dương đến Thanh Hóa, Nghệ An, Đà Nẵng...

Sáng 13.7, phát hiện một phụ nữ cầm theo giỏ thuốc bắc đi bán dạo tại P.Nghi Thủy (TX.Cửa Lò, Nghệ An), một người dân địa phương đã dọa báo công an vì “nơi đây cấm bán hàng rong”. Người phụ nữ bỏ chạy. Thấy vậy, một số người dân cho rằng người này bắt cóc trẻ em (!) nên hô hoán vây bắt. Dù trời mưa to nhưng hàng trăm người vẫn kéo đến đòi đánh “kẻ bắt cóc”. Lực lượng công an sau đó phải có mặt để giải vây, đưa người phụ nữ về trụ sở làm rõ sự việc. Hàng trăm người dân tiếp tục kéo đến trụ sở công an, nhiều người quay video tung lên mạng xã hội kèm thông tin “bắt được kẻ bắt cóc trẻ em bỏ vào bao tải” (!). Chỉ sau ít giờ đăng tải, các video clip này đã nhận được hàng ngàn lượt chia sẻ, bình luận với thái độ bức xúc, lo lắng, hoang mang. Qua xác minh, Công an TX.Cửa Lò xác định người phụ nữ là Nguyễn Thị Thủy (63 tuổi, quê H.Bình Lục, tỉnh Hà Nam) đến Cửa Lò chỉ bán thuốc dạo, không hề có chuyện bắt cóc trẻ em…

Một vụ điển hình khác, khoảng 13 giờ ngày 23.4, trước số nhà 281 Trần Phú (P.Ba Đình, TP.Thanh Hóa), một người đàn ông lấm lem, tay cầm bao tải quơ đi quơ lại gần đám trẻ con đang chơi. Thấy vậy, nhiều người cho rằng ông này có ý định bắt cóc trẻ con nên hô hoán nhau đuổi bắt, đánh đập và trói vào gốc cây bên đường rồi báo công an phường tới giải quyết. Công an P.Ba Đình đã làm rõ người đàn ông này là Phạm Trọng Mười (42 tuổi, ngụ thôn Trúc Chuẩn 3, xã Đồng Tiến, H.Triệu Sơn, Thanh Hóa), bị tâm thần nhiều năm nay, hoàn cảnh rất đáng thương... và không hề có chuyện bắt cóc trẻ em như đồn đoán!

Hầu hết những vụ “bắt cóc” sau đó đều được cơ quan chức năng địa phương làm rõ chỉ là tin đồn vô căn cứ, nhưng khi được minh oan, các nạn nhân nhẹ thì bầm tím mặt mày, nặng thì phải nhập viện cấp cứu…

Ông Phạm Trọng Mười bị người dân bắt trói vào gốc cây vì nghi bắt cóc trẻ em - Ảnh: Phúc Ngư

Đừng để dân “tự xử” thay pháp luật

Trung tá Nguyễn Trọng Tuệ, Trưởng công an H.Nghi Lộc (Nghệ An), địa phương đã xảy ra vài trường hợp người dân hiểu nhầm bắt cóc trẻ em, cho biết thông tin thất thiệt trên mạng xã hội về hiện tượng bắt cóc trẻ em đang khiến làng quê bất an. Để tránh hiểu nhầm, đánh nhầm người lạ do nghi ngờ bắt cóc trẻ em và ngăn ngừa tình trạng tung thông tin thất thiệt lên mạng xã hội, công an huyện đã tổ chức tuyên truyền cho người dân cách ứng xử và nhận biết thông tin thất thiệt thông qua hệ thống loa truyền thanh của các xã và trong các cuộc họp thôn, xóm.

Theo trung tá Tuệ, việc người dân cảnh giác với tội phạm là rất tốt, nhưng phải hành xử đúng pháp luật chứ không thể tùy tiện hành hung người khác, “tự xử” thay pháp luật; đồng thời khi chưa có kết luận của công an tuyệt đối không đưa tin lên mạng xã hội gây hoang mang cho người khác. “Khi gặp người lạ có biểu hiện bất thường, nghi làm việc xấu, người dân có thể giữ lại để báo công an, tuyệt đối không được vây đánh người”, trung tá Tuệ lưu ý.

Đại tá Nguyễn Chí Phương, Trưởng công an TP.Thanh Hóa, cho biết để ngăn chặn các trường hợp người dân nghe theo tin đồn dẫn đến bức xúc rồi hành hung người vô tội, thời gian qua Công an TP.Thanh Hóa đã tuyên truyền pháp luật xuống từng phường, tổ dân phố.

“Mọi người khi phát hiện đối tượng nghi vấn, có hành vi vi phạm pháp luật, có mục đích bắt cóc trẻ em thì phải báo ngay chính quyền địa phương, công an TP một cách nhanh nhất như gọi điện thoại qua đường dây nóng để cơ quan chức năng tiến hành xác minh, làm rõ. Người dân không nên chỉ vì nghi vấn rồi bức xúc theo đám đông xông vào đánh người như thế có thể làm oan người vô tội, ảnh hưởng đến sức khỏe, tính mạng người khác, biến mình thành người vi phạm pháp luật”, đại tá Phương nói.

Người dân H.Nam Đàn (Nghệ An) vây bắt 1 phụ nữ bị bệnh tâm thần vì nhầm là bắt cóc trẻ em - Ảnh: Phan Ngọc

Trong khi đó, PGS-TS Trịnh Hòa Bình, chuyên gia xã hội học, Giám đốc Trung tâm điều tra dư luận xã hội (Viện Xã hội học), cho rằng những thông tin bắt cóc trẻ em gần đây lan truyền trên mạng và râm ran trong dư luận rất nhiều. Chưa bàn đến chuyện đúng sai, nhưng những thông tin này đã gây ra phản ứng tiêu cực. Chính những tin đồn như vậy đã khiến người dân mất đi sự tỉnh táo. Những chuyện đã xảy ra rồi, chắc chắn những người hành hung, những người tung tin đồn gây hậu quả nghiêm trọng phải chịu trách nhiệm, nhưng cốt lõi là cơ quan chức năng cần nhanh chóng vào cuộc, có giải pháp để chấm dứt tình trạng này, tránh gây ra sự hoang mang trong xã hội.

Để giải quyết căn cơ “hội chứng bắt cóc” chắc chắn không chỉ ngày một, ngày hai. Trước hết, nên điều tra, nghiêm trị những kẻ bịa chuyện tung tin đồn để làm gương. Với người dân, cần tuyên truyền, giáo dục pháp luật tốt hơn, hướng dẫn kỹ năng tiếp nhận thông tin trên mạng có chọn lọc, trách nhiệm hơn, thay vì cứ có thông tin là chuyển tải mà không cần suy xét đúng sai, độ xác thực đến đâu và trong đó có hàm ý gì không... Một điều quan trọng khác, sau rất nhiều những tin “bắt cóc” lan truyền thời gian qua, cần tiếng nói chính thức của cơ quan chức năng về tình trạng này, để người dân biết mà không bán tín bán nghi, một đồn mười, mười đồn trăm... rồi hoang mang nghi ngờ người lạ, dẫn đến những vụ hành hung người vô tội.