Bộ trưởng Trần Tuấn Anh nói về lùm xùm điều hành xuất khẩu gạo

Vấn đề điều hành xuất khẩu gạo các tháng đầu năm 2020 tiếp tục làm nóng nghị trường Quốc hội hai ngày qua, khi nhiều đại biểu cho rằng Bộ Công Thương đã lúng túng, thiếu nhất quán trong đề xuất tạm ngừng xuất khẩu gạo.

Việc liên tục thay đổi quyết định này khiến doanh nghiệp bị thiệt hại, vì gạo ách tắc ở cảng không xuất đi được, bị phạt do vi phạm hợp đồng đã kí. Người nông dân thì bị thiệt hại do giá lúa xuống…

Sáng nay, 15/6, Bộ trưởng Công Thương Trần Tuấn Anh đãgiải trình về các chất vấn liên quan điều hành xuất khẩu gạo, ông khẳng định 5 tháng đầu năm, xuất khẩu gạo vẫn rất tốt. 

Cụ thể, sản lượng gạo xuất khẩu đạt 3,06 triệu tấn, tăng hơn 11% so với cùng kì. Kim ngạch xuất khẩu gạo đạt 1,48 tỉ USD, tăng hơn 25%. "Việt Nam, năm 2020 nhà xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới", người đứng đầu ngành công thương nói.

Giải trình xuất khẩu gạo thời gian qua, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho hay 2 tháng đầu, khi Chính phủ xem xét đánh giá tình hình chung trong nước và thế giới, nhận thấy có diễn biến phức tạp trong bối cảnh đại dịch Covid-19.

Trong nước, ngày 22/3, dịch Covid-19 tăng nhanh nên câu chuyện lương thực rất nóng, nhiều nước tăng mua và tích trữ lương thực. Chỉ 2 tháng đầu năm 2020, xuất khẩu gạo của Việt Nam đạt 930.000 tấn, tăng 31,7% so với cùng kì năm 2019. Và nếu tính tốc độ như đã xuất khẩu 2 tháng đầu năm 2020 và nửa đầu tháng 3/2020, thì đầu vụ hè thu sẽ thiếu hụt nguồn cung lương thực.

Trong khi đó, Việt Nam đang gặp hạn hán, xâm nhập mặn, dẫn đến tâm lí lo lắng thiếu gạo, giá gạo tăng nhanh.

Trong bối cảnh này, Chính phủ có quyết định tạm dừng việc xuất khẩu gạo đến hết tháng 5, để giãn tiến độ xuất khẩu gạo nhằm bảo đảm các mục tiêu, nguyên tắc điều hành xuất khẩu gạo, góp phần bình ổn giá gạo trong nước, chủ động dự trữ lương thực.

Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cũng nói thực tế việc điều hành xuất khẩu gạo thời gian qua là linh hoạt. Bởi trong quá trình thực hiện tạm dừng xuất khẩu, Bộ nhận được nhiều phản ánh của địa phương và doanh nghiệp, đánh giá khả năng trữ lượng gạo tại Đồng bằng Sông Cửu Long và nhiều địa phương.

"Các doanh nghiệp cho biết hợp đồng đã kí với đối tác không đến mức như quá trình đã thực hiện, nên báo cáo kiểm tra toàn diện lại", Bộ trưởng nói.

Trên cơ sở thận trọng của Bộ ngành và địa phương, Chính phủ đưa ra hạn ngạch xuất khẩu 400.000 tấn tháng 4. 

Sau đó, Bộ mới tiếp tục đánh giá tình hình bối cảnh giá gạo thế giới và trữ lượng trong nước, Thủ tướng Chính phủ đã có quyết định về giải pháp điều hành gạo trong thời gian tới, là từ ngày 1/5/2020 cho xuất khẩu gạo trở lại và không có hạn ngạch như trước đó.

"Như vậy, sản lượng gạo đáp ứng tiêu thụ cho khu vực đồng bằng sông Cửu Long cũng như cả nước, và đồng thời mang lại hiệu quả cho điều hành xuất khẩu", Bộ trưởng Công Thương Trần Tuấn Anh nhấn mạnh.

Sẽ công bố kết quả thanh tra xuất khẩu gạo sau ngày 18/6

Mới đây, Thứ trưởng Công Thương Đỗ Thắng Hải cho biết sau khi việc xuất khẩu gạo trở lại bình thường, không áp hạn ngạch, Bộ vẫn rất quan tâm vấn đề an toàn, an ninh lương thực.

Bộ Công Thương đã có văn bản gửi UBND các tỉnh, thành đề nghị đôn đốc, giám sát, kiểm tra việc duy trì mức dự trữ lưu thông tối thiểu, tương đương 5% của các thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo trên địa bàn.

Các thương nhân xuất khẩu gạo yêu cầu phải kí thỏa thuận với ít nhất 1 hệ thống siêu thị, về việc bảo đảm cung cấp lượng dự trữ lưu thông khi được yêu cầu.

Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải cho rằng thời gian qua, việc xuất khẩu gạo thuận lợi và mang lại hiệu quả cao cho đất nước, người nông dân trồng lúa và doanh nghiệp xuất khẩu gạo. Bộ Công Thương luôn bám sát sự chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ; đồng thời phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành trong việc điều hành xuất khẩu gạo.

Ông cũng cho biết thêm Thủ tướng đã có chỉ đạo thành lập Đoàn thanh tra của Thanh tra Chính phủ. Ngày 29/4, Thanh  tra Chính phủ đã công bố về Đoàn thanh tra này. 

Theo quy định, Đoàn thanh tra sẽ thanh tra trong 35 ngày làm việc. Đến ngày 18/6 tới, Đoàn mới kết thúc thanh tra theo quy định.

"Kết luận của Đoàn thành tra sẽ được công bố rộng rãi. Chúng tôi cam kết thực hiện đúng theo quyết định cũng như kết luận của Thanh tra Chính phủ", Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải nói.