‘Em bé hạnh phúc nhất khu phố’: Được chơi cùng cả bố và mẹ ngay từ 0 tháng tuổi

Có một kho đồ chơi vô tận và quý giá có sẵn trong nhà mà bố mẹ không biết

“Em bé hạnh phúc nhất khu phố” là tên một cuốn sách mà chị Nguyễn Vân Anh (Cầu Giấy, Hà Nội) rất tâm đắc và chị lấy luôn câu đó để luôn nhắc nhở bản thân về tinh thần và định hướng đã đặt ra ngay từ đầu trong việc chơi, tương tác với con và qua đó giáo dục con.

Chị Nguyễn Vân Anh cùng con trai 16 tháng tuổi.

- Chào chị, được biết chị dành rất nhiều thời gian chơi cùng con từ khi con còn nhỏ. Cụ thể, chị bắt đầu cùng con chơi trò chơi từ khi bé mấy tháng tuổi?

Thực ra mình chú ý đến giáo dục sớm từ trước thai kì. Quá trình thai giáo của mình rất tự nhiên, 2 vợ chồng quyết định chọn Đà Lạt làm nơi dưỡng thai từ tháng thứ 4 thai kì và chăm sóc con nửa năm đầu đời. Bên cạnh dinh dưỡng, thiên nhiên, những bài hát cho trẻ tiếng Anh, Việt, Trung, đồng dao... mình đồng hành cùng em bé trong bụng mẹ với những trò chơi theo giai đoạn, ví dụ như chuyển động theo nhịp điệu, sáng tối, chạm da... Khi bé chào đời, bé được sắp xếp không gian vui chơi với các bạn thú treo cũi và xe đẩy, cùng bộ ảnh kích thích thị giác Glenn Doman, thay đổi từ đen trắng đỏ sang màu sắc. 6 tháng đầu đời đồ chơi của con là báo thiếu nhi mượn từ thư viện trường, rối tay, sách vải và thú bông cầm nắm, bóng khối kích thích vận động nữa. Đến khi con ăn dặm thì ăn dặm cũng là một phần của giáo dục sớm, kĩ năng ăn và chơi bổ trợ cho nhau như cặp đôi hoàn hảo.

- Bố mẹ chơi cùng con và để con tự chơi một mình – theo chị, cái nào mang nhiều ưu điểm hơn và chị áp dụng cách nào cho con mình?

Mình không có sự so sánh giữa hai phương pháp, vợ chồng mình vẫn luôn kết hợp tương tác với con và cho con không gian cá nhân. Theo suy nghĩ của mình, có những hoạt động cùng con nhất thiết cần tương tác, ví dụ như kể chuyện rối tay, đọc sách và cảm nhận (sách âm thanh và sách giác quan), các trò nhập vai: bác sĩ, đầu bếp, đi siêu thị... Sự tương tác sẽ làm tăng kết nối, để bé cảm nhận rõ rệt yêu thương, điều tối quan trọng trong nuôi dưỡng tâm hồn. Mặt khác, dù con bạn nhỏ hay đã trưởng thành, bé luôn cần một góc của riêng mình với những hoạt động cá nhân. Đó là lí do mình luôn quan tâm đến môi trường thân thiện và đắc lực cho bé. Tự chơi là kĩ năng cần phải có, nên có, bố mẹ hay thầy cô là người hướng dẫn, tự bé sẽ khám phá ra những điều tưởng đơn giản nhưng lại là quy luật cuộc sống.

Mỗi ngày Khỉ con có 15 phút tự đọc sách và tự khám phá.

Chơi với màu từ bột củ dền.

Màu từ bột mì.

- Chị có thể chia sẻ các hoạt động vui chơi cơ bản cho trẻ nhỏ?

Khi truy cập album lưu lại hoạt động của bé nhà mình, có lẽ bạn và các mẹ khác sẽ không thấy mình ghi chép chi tiết theo quá trình. Đơn giản là vì nửa năm còn lại của tuổi đầu tiên, mình nói không với Facebook. Các mẹ đồng hành với mình từ ngày đầu tiên sẽ rất rõ điều này. Mình muốn tập trung dành trọn vẹn thời gian cho con, chỉn chu ngay từ đầu. Khi bé vào nếp và nhiều mẹ có nhu cầu chia sẻ, mình có lục lại thư viện ảnh, còn lưu giữ chặng đường bạn ấy đã đi qua, tuy không đầy đủ nhưng cũng có thể tham khảo. Cá nhân mình cho rằng giai đoạn dưới 1 tuổi mẹ nên tập trung nhiều vào các hoạt động sensory (phát triển giác quan), kĩ năng vận động tay - cầm, nắm, bốc, nhón, rót, tăng dần theo mức độ.

Cụ thể, giai đoạn 0-6 tháng tuổi, mẹ cho bé sờ mọi chất liệu của môi trường xung quanh bé, đến với thiên nhiên là tốt nhất, nhìn sự vật trực quan sinh động. Đồ chơi treo và cầm nắm nếu mẹ không có điều kiện làm, hãy đến các shop đồ chơi vải, chút chít, lục lạc, leng keng rất nhiều. Ngón tay của mẹ là đồ chơi cầm nắm cực hiệu quả, hãy biến tấu với rối xỏ ngón, đa dạng lắm.

Lớn chút nữa chơi với gạo màu, nilon khí, sỏi, lá, bong bóng, bọt; cắm ống hút vào lỗ rổ, đút kẹo vào chai, nhón hạt cườm vào lọ, thả bông tăm vào hũ đục sẵn các lỗ, rót hạt đậu; giải cứu đồ vật; nuôi thú cưng; luồn dây xâu hạt; phân biệt âm thanh; phân loại đậu... mỗi trò có rất nhiều dị bản, mẹ có thể kích thích bé bằng việc thay đổi màu sắc, tạo âm thanh leng keng bằng các vật đựng kim loại hay thủy tinh.

Lưu ý luôn cho bé hoạt động tại góc riêng, giới hạn phạm vi, không có các yếu tố gây mất tập trung và bố mẹ càng tâm huyết, kiên nhẫn càng tốt. Đừng bao giờ quên âm nhạc, giao tiếp cơ thể và ngôn ngữ, hoạt động ngoài trời nữa.

- Chị từng nói em bé nhà chị là em bé hạnh phúc nhất khu phố? Tại sao chị lại tự tin như vậy? Và theo chị, biểu hiện của một em bé hạnh phúc là gì?

"Em bé hạnh phúc nhất khu phố" là tên cuốn sách của Bác sĩ Harvey Karp $ Paula Spencer, mình vô cùng tâm đắc, đặt làm tên album để luôn nhắc nhở mình về tinh thần và định hướng đã đặt ra ngay từ đầu. Em bé hạnh phúc với mình đơn thuần là em bé ấy sung sướng trong từng khám phá của bản thân. Khi nào bạn nhìn thấy nụ cười đến tít cả mắt, rung cả người, hét lên thích thú bạn sẽ hiểu. Con có thể ốm, có thể mệt và lấm lem, nhưng con đang rạng ngời và tràn đầy phấn khích.

- Là một người mẹ có nhiều kinh nghiệm chơi cùng con, bản thân bố mẹ phải làm gì để con vui thực sự qua các hoạt động vui chơi đó?

Chắc chắn bạn đã đọc và nghe nhiều lời khuyên từ các chuyên gia giáo dục sớm rằng, trước hết bố mẹ hãy tự chuyển hóa bản thân. Mình nghĩ đơn giản thế này, bố mẹ nên tích lũy vốn kiến thức đủ để đảm bảo an toàn cho con, không cấm cản, không lí do, không e dè, vứt điện thoại và công việc sang một bên, để giờ phút chơi với con, dù ít ỏi nhưng thật sự toàn tâm toàn ý. Nếu áp lực quá nhiều thì hành trình ấy đã mất tính phiêu lưu. Mọi thứ đều cần học, nhưng không nhất thiết học trong 1 lúc và học có bao giờ hết được đâu. Đừng đợi đến khi bố mẹ có điều kiện hay thời gian, khi đó bạn đã bỏ lỡ quá nhiều.

Chị Vân Anh tự làm lều cho con.

Bộ điều khiển xe tự chế.

- Chị đi làm cả ngày, vậy chị sắp xếp công việc thế nào để chơi cùng con?

May mắn là hai vợ chồng mình đều cùng quan điểm nuôi dạy con, nên mẹ bận thì đã có bố. Chỉ cần con vui, không có khung giờ nhất định phải, không có kế hoạch cố định theo, hôm nay con hứng thú chơi gì thì sẽ tập trung vào đó. Mỗi ngày mình đều có 1 giờ rảnh để chuẩn bị trò mới cho con thay đổi. Mục đích ngoài xác định đam mê, luyện tính ngăn nắp, trật tự thì chính là nuôi dưỡng môi trường và bồi đắp tình cảm gia đình. Về sắp xếp thời gian, mình vẫn đang học hỏi nhiều, đây là kĩ năng vô cùng quan trọng bố mẹ cần có. Mình nghĩ đầu tiên cần biết đủ và dứt điểm, ưu tiên điều quan trọng nhất, không để tồn đọng và nên đơn giản hóa cuộc sống.

- Có ngày nào chị đi làm về và chỉ muốn nghỉ ngơi, cảm thấy chơi với con thật mệt mỏi?

Trả lời câu hỏi này mình lại phải nhắc đến chồng mình, anh ấy xong việc là về ngay giúp vợ các công việc nhà. Lúc nào cũng muốn cả nhà ở bên nhau ko có bóng dáng công việc, điện thoại, mạng xã hội tắt hoàn toàn. Hai mẹ con được chơi vui vẻ, còn bố làm hết: cơm nước, bát đũa, quần áo, dọn dẹp.. xong việc sớm cả nhà lại “vi vu”. Mình nghĩ "thuận vợ thuận chồng tát biển Đông cũng cạn" là vậy đó. Hãy luôn giữ không khí gia đình vui vẻ, giữ sức khỏe của chính mình, bố mẹ khỏe con mới vui khỏe được.

- Ngoài được chơi cùng bố mẹ, bé nhà chị còn được đi chơi công viên, khu vui chơi trong nhà. Lịch trình vui chơi của bé như nào?

Vợ chồng mình mong muốn con được tiếp xúc với môi trường bên ngoài càng nhiều càng tốt. Gần gũi thiên nhiên và ưu tiên thôn quê. Ở đó mới thật sự là thiên đường của trẻ thơ mà không vật chất nào của thành phố sánh được. Một tháng bé sẽ đi chơi xa một lần, 1 tuần đi chơi 1 điểm vui chơi giải trí hoặc địa điểm mang tính văn hóa, giáo dục trong nội thành. Công viên và đi dạo thì được sắp xếp vào buổi tối, khuyến khích thường xuyên.

"Con đường trưởng thành của trẻ chỉ có một lần, sai đường là không có cách làm lại".

- Theo chị việc chơi với con quan trọng như thế nào?

Mình rất tâm đắc câu nói này: "Con đường trưởng thành của trẻ chỉ có một lần, sai đường là không có cách làm lại". Giai đoạn đầu đời, khi mà mỗi bé là một tờ giấy trắng, những nét vẽ có ngay thẳng hay nguệch ngoạc, trong sáng hay đục ngầu, tất cả nằm ở những người thân thiết, môi trường xung quanh. Bạn để tự nhiên, bé vẫn khôn lớn bình thường, mình không nói con phải chơi, mình cũng không bảo bố mẹ phải làm gì, mà là nuôi con thuận tự nhiên nhưng có định hướng, vậy thôi. Nếu không có định hướng, rất dễ “chết chìm” trong bể thông tin nhiễu loạn.

- Chị có bí quyết gì để chồng cũng hào hứng và coi việc chơi với con là 1 trách nhiệm và niềm vui?

Bố mẹ nào cũng yêu con, nhiều khi bố chưa chơi nhiều với con không phải là bố lười hay bố trốn tránh. Mình cho rằng, các ông bố bà mẹ đều cần phải sống với một mớ công việc và nghĩa vụ, nên nếu bố chưa biết cách, bố còn mệt mỏi thì mẹ hãy khích lệ, giúp bố thư giãn và bắt đầu, thật tự nhiên, đừng áp lực, đừng so sánh. Tình cha con cũng như mẫu tử, sẽ gắn kết các thành viên thật nhẹ nhàng như nó vốn là vậy.

- Với những bố mẹ cũng đang mong muốn tự tạo ra hoạt động vui chơi với con, chị có lời khuyên gì?

Mình không dám nhận là một bà mẹ có nhiều kinh nghiệm đâu, mình có chút nhắn nhủ với các mẹ: Đừng so sánh, đừng áp lực, đừng phải như mẹ người ta, con người ta. Bạn chưa có điều kiện, bạn hãy cứ nuôi dưỡng em bé hạnh phúc theo cách của riêng mình. Không một giáo cụ hay phương pháp giáo dục sớm nào tốt hơn và có sức mạnh hơn tình yêu thương. Cũng không một khả năng nào khiến em bé hạnh phúc nếu như bố mẹ em ý không hạnh phúc.

Tham khảo một số trò chơi chị Nguyễn Vân Anh tự làm cho con:

(Ảnh: NVCC)