Hành trình đưa con trai ngỗ nghịch trở lại ngoan ngoãn của bà mẹ Anh

Câu chuyện về nỗ lực của Shelley và những thay đổi của con trai Cruz được kể lại trên BBC ngày 26/2.

Chuông điện thoại kêu vang. Shelly biết ai gọi đến trước cả khi nhấc máy. Vẻ xấu hổ, cô rời bàn làm việc và đi vào bếp để không đồng nghiệp nào nghe thấy.

“Cô cần đến và đưa thằng bé về. Chúng tôi không thể kiểm soát được nó, cô phải đến ngay”, giọng nói quá đỗi quen thuộc phát ra.

Đó là tháng 3 năm 2017 và con trai 8 tuổi Cruz của Shelley tiếp tục quậy phá ở trường. Dù mới học lớp ba, hành vi xấu của cậu bé đã là vấn đề dai dẳng trong nhiều năm.

Không có thêm chi tiết nào về “tội” mới nhất của Cruz được đưa ra. Shelley không hỏi. Cô không cần làm vậy. Những cuộc điện thoại như thế xuất hiện thường xuyên mỗi tuần. Trong những lần đó, cô từng nghe: “Thằng bé phá hoại lớp học… Thằng bé đang trốn dưới bàn… Thằng bé xé bài của bạn khác…”. Một lần, cả trường buộc phải sơ tán.

Cruz từng là thành phần quậy phá trong lớp và suýt bị trường đuổi học.

Bà mẹ ba con xin lỗi nhân viên trường học rối rít, như cô đã làm nhiều lần trước đó. Nhưng lần này cô có cảm giác khác. Cô biết Cruz đang dần hết cơ hội.

Những ngôi trường bị kỳ thị

Đó là một buổi chiều thứ hai tại trường tiểu học Hawkswood ở phía bắc London - kiểu trường PRU, tập trung những học sinh ngỗ nghịch vừa bị đuổi học vĩnh viễn hoặc trên bờ vực đó, nhằm hoàn thành nghĩa vụ giáo dục tất cả trẻ em của chính quyền. Năm đứa trẻ ngồi sau những chiếc bàn và chăm chú nhìn giáo viên.

“Chúng ta nghĩ tại sao Jo bị đuổi học?”, hiệu phó Leah Mwaniki hỏi trong lớp học giúp trẻ hiểu cách kiểm soát hành vi. “Vì bạn ấy hư ạ”, Kyan, người được chuyển đến PRU hơn một tháng giơ tay nói.

“Chúng ta có gọi là hư không?”, Mwaniki hỏi lại, chờ đợi một câu trả lời khác. Các giáo viên rất thận trọng trong việc gán cho học sinh một tính từ tiêu cực. Kyan thử lại: “Bạn ấy đưa ra những lựa chọn sai”. Đây là câu trả lời được chấp nhận.

“Chúng tôi dạy bọn trẻ rằng chúng có nhiều lựa chọn khi cảm thấy lo lắng hay giận dữ. Chúng tôi chỉ ra rằng chúng kiểm soát được những lựa chọn này”, hiệu trưởng Marie Gentles giải thích sau khi hết tiết.

Với quy mô lớp học nhỏ, thường chỉ nhiều nhất là tám học sinh, giáo viên chú trọng cảm xúc, hoàn cảnh riêng của mỗi em, để ý đến những khó khăn về hành vi và giúp chúng trở lại con đường giáo dục chính.

Giống những PRU khác trên khắp nước Anh, trường Hawkswood cũng sử dụng chương trình giảng dạy quốc gia. Đây là ngôi nhà chung của 40 học sinh, tất cả đều trong độ tuổi tiểu học, dù có cả những PRU dành cho học sinh trung học. Học sinh được đào tạo ở đây ít nhất 20 tuần trước khi quay trở lại trường chính, nhưng chỉ khi chúng được đánh giá là đã đủ sẵn sàng.

Theo chương trình truyền hình Victoria Derbyshire, số học sinh tiểu học được đào tạo tại các PRU đã tăng 34% trong những năm gần đây, từ 3.181 trong năm 2013-2014 đến 4.261 trong năm 2016-2017. Nhưng vẫn có một sự kỳ thị gắn liền với những ngôi trường này.

Khi ý tưởng đưa Cruz đến PRU lần đầu được nhắc đến, Shelley liền chế nhạo. “Tôi bảo không, đó là nơi của những đứa trẻ kỳ quặc, bị xã hội ruồng bỏ”, cô nói.

Thế nhưng, tuyệt vọng vì muốn thay đổi tình hình và lo lắng về việc con sắp bị đuổi vĩnh viễn, cô quyết định tự liên lạc với Hawkswood.

Nỗi lòng người mẹ

“Mọi người nghĩ tôi là phụ huynh không cứng rắn. Tôi cần siết kỷ luật, chỉ bảo con nhiều hơn, làm điều này điều kia với thằng bé. Nhưng những hành động uốn nắn bình thường không có tác dụng”, Shelley buồn bã kể lại. Cô quyết định nghỉ việc để tập trung vào Cruz, dù có thể phải chịu áp lực kinh tế.

Shelley nhấn mạnh Cruz có nền tảng “gia đình bền vững, giàu tình yêu”, và sự thiếu vắng người bố không phải căn nguyên hành động tiêu cực của nó. Ở tuổi mầm non, khi bố mẹ còn hạnh phúc bên nhau, Cruz đã bộc phát những dấu hiệu về hành vi như hiện tại. “Thằng bé không thích tuân lệnh. Nó bất trị, nóng nảy và không thích bị bảo ban”, cô miêu tả.

Lớn hơn một chút, Cruz thường xuyên gây chiến với anh chị em trong nhà. Cậu bé cũng thể hiện thói bạo lực trong lớp học, hậu quả là không thể kết bạn với ai. Hễ đứa trẻ nào cố gắng gần gũi, Cruz sẽ bắt nạt và đẩy ra. Chúng không thể tìm được điểm chung.

Shelley e rằng một khi không thể kết bạn, không thể hòa nhập với môi trường lớp học, làm cách nào để Cruz hòa nhập với thế giới rộng lớn ngoài kia? Cô rất yêu con nhưng hiểu rằng người khác không thể yêu nó với cách xử sự khác người như vậy.

Shelley từng bất lực khi không thể tìm cách giúp con.

Một lần, Cruz tỏ ra vô cùng hoảng loạn: "Con không đi học đâu, đừng bắt con đi học. Con muốn tự tử". Trái tim người mẹ như mềm nhũn ra vì không biết làm cách nào để giúp con. “Thằng bé đang ở một nơi rất tăm tối, nó thể hiện điều đó bằng cách không muốn ai lại gần. Nó nghĩ không ai yêu thương nó. Dù được quan tâm và yêu thương rất nhiều, nó không hề cảm nhận được”, Shelley lo lắng.

Khi Cruz bước vào Hawkswood lần đầu tiên, Shelley hy vọng về một sự thay đổi.

Sự kiên nhẫn của giáo viên

Tại một tiết học tiếng Anh, bốn học sinh nhỏ tuổi nhất ở Hawkswood đang ngồi xếp bằng trên một tấm thảm giữa căn phòng đầy màu sắc. Các em đang đọc từ một cuốn truyện tranh cùng giáo viên, nhưng một đứa trẻ tách biệt khỏi nhóm.

Anni mới năm tuổi nhưng vừa bị đuổi hẳn khỏi trường chính. Cô bé vùng vẫy ở ghế được giữ bởi hiệu phó Kate Milligan và nhổ nước bọt vào mặt cô, trong khi cô giáo khác tiếp tục đọc cùng những đứa trẻ còn lại.

Sau khi nhắc nhở bằng lời và không có tác dụng, Milligan buộc sử dụng phương pháp cưỡng chế của trường. Phương pháp này gồm nhiều hình thức, chẳng hạn đè lên vai của trẻ để ngừng hành động của nó. Trong một số trường hợp, người lớn đứng sau và vòng tay qua người trẻ, bàn tay trái đặt lên vai phải, bàn tay phải đặt lên vai trái. Mục đích là giữ an toàn cho bản thân đứa trẻ và những người xung quanh.

Lần này, Milligan đặt bàn tay lên phía trái mặt Anni để ngăn cô bé nhổ nước bọt theo hướng thẳng mặt giáo viên. “Hành động này không được chấp nhận và ngày mai chúng ta sẽ không chứng kiến nó nữa”, cô nói với đứa trẻ năm tuổi một cách bình tĩnh nhưng nghiêm nghị. Anni la hét và tiếp tục nhổ vào tay Milligan.

Một đồng nghiệp khác đến, đặt bàn tay lên phía phải mặt Anni, đảm bảo cô bé chỉ có thể nhìn thẳng. Khi làm như vậy, họ nhấn mạnh Anni có thể lựa chọn cách cư xử tốt như thế nào. Cô bé dần bình tĩnh lại, và phương pháp cưỡng chế không còn cần thiết.

“Cô rút tay lại vì cô biết em có thể kiểm soát việc nhổ nước bọt”, Milligan nói. Điều này có hiệu quả, và Anni nắm tay cô giáo khi được đưa trở lại lớp.

Trường cũng phát hiện rằng kỹ năng giao tiếp bằng lời nói rất cần thiết, do đó đã thuê một nhà trị liệu ngôn ngữ về làm việc. “Khi mới đến, nhiều đứa trẻ ở đây không có khả năng tìm từ ngữ để thể hiện bản thân, đó cũng là lý do chúng thể hiện bằng hành vi”, hiệu trưởng Marie Gentles giải thích. Theo cô, học sinh cũng cần nhìn thấy sự hài hước ở giáo viên thay vì chỉ xem đó như những nhân vật uy quyền trong trường.

Milligan, người trực tiếp dạy Cruz cho biết thành công lớn nhất của cô là tạo mối liên kết đủ để em thoải mái và mở lòng, bước ra khỏi vỏ ốc.

Trong thời gian ở Hawkswood, Cruz nói với Milligan về suy nghĩ tự tử. “Tôi đề cập đến chủ đề đó và ban đầu nó chối. Nhưng khi thoải mái và sẵn sàng, nó bảo Không ai cần em nữa. Chúng tôi nói chuyện hàng giờ về sự quan trọng của bản thân nó. Tôi khuyến khích ba người (Cruz, Shelley và Milligan) cùng trò chuyện, để thằng bé biết mẹ muốn giúp đỡ nó nhiều như thế nào. Thằng bé cũng được hướng dẫn cách đối phó với những suy nghĩ tương tự”, cô nói.

Dần dần, Cruz bắt đầu thể hiện mặt “dí dỏm, lôi cuốn” của mình. “Thằng bé có năng khiếu nghệ thuật và thể thao. Chưa ai từng biết điều đó. Mẹ nó biết nhưng đã lâu không được chứng kiến”.

Cuối một ngày học tập tại Hawkswood, phụ huynh và giáo viên trò chuyện, cười đùa khi từng học sinh ra khỏi lớp, theo hàng lối đều tăm tắp. Cảnh tượng này có thể nhìn thấy ở khắp các cổng trường trên toàn nước Anh, nhưng đối với nhiều phụ huynh ở Hawkswood, đây có thể là trải nghiệm hoàn toàn mới.

Ở trường chính của Cruz, khi phụ huynh thảo luận về sự tiến bộ của trẻ và những hoạt động trong lớp, ngoại khóa, Shelley cảm thấy không thể góp chuyện. Vì Cruz không có bạn, Shelley chẳng dễ kết thân với bố mẹ chúng. Thay vào đó, cô cảm thấy cô đơn, không thể chia sẻ với ai về những ngày vật lộn, những đêm lo lắng mất ngủ về tương lai của con. Còn một lý do khác, cô cảm thấy xấu hổ.

Ở Hawkswood, Shelley không còn cảm giác đó. Milligan nói cô có thể đến tìm lời khuyên khi có một ngày tồi tệ. “Tôi biết Shelley cần hỗ trợ về sức khỏe tinh thần nhiều như Cruz”, Milligan nhớ lại lần đầu gặp người mẹ này.

Mối quan hệ cải thiện giữa Cruz và Shelley đã chứng minh nỗ lực và sự tận tâm của Milligan. “Thằng bé có thể bày tỏ tình cảm với tôi nhiều hơn”, Shelley nói, và cô dần khôi phục sự tự tin ở tư cách một người mẹ.

Bước ngoặt tạo ra sự khác biệt

Cruz đứng đó trong tấm áo choàng và mũ tốt nghiệp, mỉm cười khi nhìn vào máy ảnh. Đã 20 tuần kể từ khi Cruz vừa bước vào PRU và hành vi của cậu bé đã cải thiện đến mức sẵn sàng trở lại trường chính thống ngay bây giờ. Lễ tốt nghiệp tại Hawkswood là minh chứng cho những nỗ lực của Cruz thời gian qua.

“Nó chưa bao giờ tham gia bất kỳ hoạt động thể thao nào trong trường chính thống. Nhưng tại Hawkswood, họ nắm lấy nó và nói: Em có thể làm được. Em là một cầu thủ giỏi. Đột nhiên, Cruz bắt đầu chơi bóng đá và quan tâm đến thể thao”, Shelley nêu ví dụ về sự thay đổi.

Ảnh hưởng của Hawkswood vẫn còn rõ rệt vào tháng hai, khi Cruz quay lại trường chính được một tháng. Ngồi trong phòng bếp ở nhà, trò chuyện về những cầu thủ yêu thích của đội Arsenal và các đô vật WWE, Cruz tỏ ra điềm tĩnh, hạnh phúc, khác hẳn những gì mẹ mô tả về em trước khi đến PRU.

Em hào hứng khi nhắc đến những tiết dạy nấu ăn. Với môn thể dục, bạn bè đều nghĩ Cruz là một trong những người giỏi nhất.

Lối cư xử của Cruz chưa hoàn hảo nhưng em vẫn đang tích cực sửa chữa và đã học được cách nhận trách nhiệm. Em nhận ra mình xứng đáng là bạn của ai đó.

Kể từ khi Cruz quay trở lại trường chính, Shelley chưa hề nhận được cuộc điện thoại nào yêu cầu đến đón con về. Trước đây, thái độ của cô đối với trường học là “Tôi rất xin lỗi vì hành vi của nó”, nhưng hiện giờ, cô nói “Chúng ta hãy cùng phối hợp, hãy giúp thằng bé”. Cô cũng biết rằng Hawkswood vẫn để cánh cửa mở, sẵn sàng hỗ trợ cô cùng Cruz nếu gặp vấn đề.

Shelley hy vọng những chia sẻ của mình sẽ giúp cải thiện nhận thức về PRU và loại bỏ kỳ thị xung quanh chúng. Chặng đường tiếp theo đòi hỏi quyết tâm không ngừng nghỉ, nhưng Cruz và Shelley giờ đây có thể nhìn về phía trước bằng đôi mắt lạc quan hơn.

“Em sẽ trở thành một nhà phát minh. Em sẽ tạo ra những bậc thang mà khi ngã xuống, người ta không bị đau”, Cruz hình dung về cuộc sống khi làm người trưởng thành.