Nằm trên con sông Krông B'Lah thuộc ranh giới 2 tỉnh Kon Tum và Gia Lai, thác Yaly từng là một trong những thác nước cao nhất Việt Nam. Vào những năm 1950, người ta từng đo ngọn thác này với chiều cao lên đến 42m. Yaly cũng có nhiều tên gọi khác nhau, nhiều người thường quen gọi ngọn thác này với cái tên Jrai-li hoặc Yali.
Yaly nổi tiếng với vẻ đẹp hùng vĩ, hoang sơ nằm giữa núi rừng Tây Nguyên. Dù Kon Tum sở hữu rất nhiều thác nước tuyệt đẹp khác nhau nhưng Yaly vẫn là địa danh được nhớ tới đầu tiên mỗi khi du khách có dịp ghé thăm miền núi rừng phía Bắc Tây Nguyên.
Có rất nhiều câu chuyện khác nhau gắn với nguồn gốc ra đời của thác Yaly, trong đó, truyền thuyết về chàng Rốc và nàng H’Li là nổi tiếng hơn cả. Chuyện kể rằng, theo tiếng của đồng bào Gia Rai, Ya có nghĩa là nước mắt còn Ly là tên một người con gái đẹp. Cái tên Yaly được ví von như dòng nước mắt của nàng H’Li.
Nàng H’Li là con gái của trưởng làng, nổi tiếng với vẻ xinh đẹp cùng tấm lòng nhân hậu, yêu thương mọi người. Đến tuổi cập kê, H’Li được cánh đàn ông trong làng theo đuổi trong đó có 2 người cùng yêu nàng say đắm là chàng Rốc và chàng Rit.
Tuy vậy, 2 người có hoàn cảnh vô cùng khác nhau. Chàng Rốc tuy khoẻ mạnh, can trường nhưng gia đình lại quá nghèo, không hề tương xứng với nàng H’Li. Còn chàng Rit là con nhà giàu có, giỏi giang nhưng lại không được nàng H’Li ưng thuận.
Cha của nàng đề nghị tổ chức một cuộc thi thố để cả 2 cùng trổ tài. Sau nhiều thử thách mà vẫn không chọn được người thắng cuộc, trưởng làng đành đưa ra lời thách đố cuối cùng “Ai dám vượt sông, qua núi Bêuchoong (thuộc dãy núi PleiTum) mang về cho ta con cọp dữ, người đó sẽ được con ta chọn để bắt làm chồng”.
Chàng Rit run sợ rồi lặng lẽ bỏ cuộc. Trong khi chàng Rốc không ngần ngại mà lao thẳng xuống dòng Sê San đang gào thét. Thế rồi ngày qua ngày, chàng Rốc vẫn chưa quay trở lại. Nàng H’Li đều đặn mỗi ngày đến nơi 2 người tạm biệt. Đến cuối cùng, nàng kiệt sức và ra đi tại nơi đó. Nước mắt nàng hóa thành ngọn thác Yaly vẫn còn chảy siết đến tận ngày nay.
Thác Yaly ngày ấy giờ đã được thay thế bằng công trình thuỷ điện tiếng tăm của toàn Tây Nguyên. Năm 2003, nhà máy thuỷ điện Yaly hoàn thành đã làm thay đổi hoàn toàn diện mạo của vùng thác Yaly hoang sơ, dữ dằn xưa kia.
Dòng thác Yaly đã thôi cuồn cuộn, nước mắt của nàng H’Li cũng không còn tuôn rơi. Yaly của những ngày nay mang vẻ đẹp bình yên, tĩnh lặng của đập nước, hồ xả tràn lũ nổi tiếng tỉnh Kon Tum. Nhà máy thuỷ điện Yaly có công suất lắp máy 720 MW với 4 tổ máy. Sản lượng bình quân hàng năm cũng lên đến 3.650 triệu KWh.
Không chỉ là công trình có giá trị lớn về mặt kinh tế - xã hội, thuỷ điện Yaly còn là địa điểm tham quan, khám phá vô cùng hấp dẫn trong những năm gần đây. Từ trên đỉnh đập phóng tầm mắt ra xa, bạn có thể chiêm ngưỡng ngọn núi Ngọc Linh hùng vĩ giữa đất trời bao la.
Bên cạnh đó, lặng ngắm hoàng hôn trên thuỷ điện Yaly cũng là một trong những trải nghiệm vô cùng thú vị tại mảnh đất Kon Tum.