Luật sư: Có lỗ hổng khi quyết định chuyển từ 'thu phí' sang 'thu giá'

	PGS Bùi Hiền bàn về 'thu giá': ‘Chỉ các ông đưa ra mới hiểu ‘qu zá’ là như thế nào?’
	Nói thẳng: Ông Nguyễn Đức Kiên quyết bảo vệ 'trạm thu giá'?!

Một số biển hiệu “trạm thu phí” nay đã được đổi thành “trạm thu giá” (Ảnh: An Long)

Thưa Luật sư, xin luật sư cho biết từ “thu giá” với hàm nghĩa của một khoản thu, từ này có từ khi nào?

LS Nguyễn Sơn Tùng: - Xét dưới góc nhìn pháp lý, từ “thu giá” theo tôi không chỉ mới xuất hiện gần đây khi nhiều người dân thấy chúng hiện diện tại các trạm thu BOT hay theo nội dung trả lời của ông Bộ Trưởng Bộ Giao thông - Vận tải (GTVT).

Tôi cho rằng từ này xuất hiện lần đầu bởi việc ban hành Thông tư số 49/2016/TT-BGTVT ngày 30/12/2016 của Bộ GTVT về Quy định Về Xây dựng, Tổ chức và Hoạt động của Trạm Thu Giá Dịch Vụ Sử Dụng Đường Bộ. Thông tư này có hiệu lực từ ngày 01/3/2017.

Và theo Khoản 1, Điều 3 của Thông tư đã có định nghĩa về khái niệm Trạm Thu Giá như sau:

“Trạm thu giá dịch vụ sử dụng đường bộ (sau đây gọi chung là trạm thu giá) là nơi thực hiện việc thu giá dịch vụ sử dụng đường bộ của phương tiện tham gia giao thông đường bộ, được xây dựng theo quy hoạch hoặc dự án đầu tư được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt”.

Nhưng theo một số cách giải thích hiện nay, một số người cho rằng từ ”thu giá” này có liên quan hay xuất phát từ Luật Phí và Lệ phí, quan điểm của luật sư về việc này như thế nào?

- Theo Phụ lục số 02 của Luật Phí và Lệ phí số 97/2015/QH13 (Luật này có hiệu lực từ ngày 01/ 01/ 2017) đã có quy định về việc chuyển 17 nhóm sản phẩm, dịch vụ từ phí sang giá trong đó có dịch vụ sử dụng đường bộ của các dự án đầu tư xây dựng đường bộ để kinh doanh.

Tuy nhiên, Luật Phí và Lệ phí cũng như Nghị định số 120/2016/NĐ-CP của Chính phủ về Quy Định Chi Tiết và Hướng Dẫn Thi Hành Một Số Điều Của Luật Phí và Lệ Phí cũng không có sử dụng hay dùng chính xác cụm từ hay thuật ngữ “thu giá”.

Hai văn bản quy phạm pháp luật này chỉ đề cập đến việc chuyển phí thành giá và phân biệt khoản thu nào thuộc về phí, khoản thu nào thuộc về giá. Do đó, nếu nói thuật ngữ “thu giá” có liên quan hay xuất phát từ Luật Phí và Lệ phí là cách giải thích không chính xác.

Vậy theo quan điểm của luật sư từ “thu giá” khác với từ “thu phí” trước đây như thế nào, và quy định này trong hoạt động thu phí hay thu giá của các trạm BOT nên được hiểu như thế nào?

- Nếu xét ở khía cạnh là một khoản phải nộp hay phải thanh toán của người tiêu dùng phải trả, theo tôi thu giá hay thu phí là như nhau. Tuy nhiên, nếu xét ở khía cạnh quy định của pháp luật thì giữa phí và giá lại khác nhau về bản chất.

Luật sư Nguyễn Sơn Tùng - luật sư điều hành Legal United Law.

Luật Phí và Lệ phí đã phân biệt rõ thế nào là phí, và đã có định nghĩa “Phí là khoản tiền mà tổ chức, cá nhân phải trả nhằm cơ bản bù đắp chi phí và mang tính phục vụ khi được cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập và tổ chức được cơ quan nhà nước có thẩm quyền giao cung cấp dịch vụ công được quy định trong danh mục phí”.

Như vậy, với định nghĩa trên, chúng ta có thể hiểu rằng thẩm quyền thu phí phải là cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập và tổ chức được cơ quan nhà nước có thẩm quyền giao cung cấp dịch vụ công và bản chất của phí là dịch vụ công, mang tính phục vụ.

Còn về giá, thì chúng ta cũng đã có Luật Giá. Tuy nhiên, Luật Giá đã không định nghĩa thế nào là "giá" mà chỉ có định nghĩa khái niệm "giá thị trường".

“Giá” nhưng theo cách hiểu trong kinh tế học mang tính thị trường, có cân đối lợi nhuận của nhà đầu tư theo nguyên tắc giá được tính toán nhằm bảo đảm bù đắp chi phí và có lợi nhuận.

Trong hoạt động thu phí hay thu giá của các trạm BOT, trong quan điểm của người tiêu dùng, theo tôi cái quan trọng là số tiền mà người tiêu dùng phải trả, thời gian phải trả khi sử dụng dịch vụ BOT thay vì là chỉ xét dưới khía cạnh từ ngữ, câu chữ về mặt học thuật.

Bên cạnh đó, nếu xét dưới khía cạnh quy định pháp lý, tôi cho rằng đã có lỗ hổng khi các nhà làm luật đã quyết định chuyển từ phí sang giá cho các khoản thu liên quan đến các trạm thu BOT này.

Một bức ảnh lan truyền trên mạng để chế giễu việc “thu giá” khi qua Trạm Thu giá. (Ảnh. Zing.vn)

Xin luật sư nói rõ hơn về quan điểm của mình khi cho rằng có lỗ hổng khi chuyển từ phí sang giá cho các khoản thu liên quan đến BOT, và khi chuyển từ phí sang giá, liệu tại các trạm BOT có xảy ra tình trạng lạm thu hay không?

- Ở đây, quan điểm cá nhân tôi cho rằng việc thừa nhận hay quy định các khoản thu BOT trong hiện tại là một khoản giá hoàn toàn không sai với bản chất của loại hình đầu tư này (Xây dựng – Kinh doanh – Chuyển giao).

Tuy nhiên, nếu các nhà làm luật kết hợp giữa việc xem khoản thu tại các trạm BOT theo cả hai hình thức là phí kết hợp lẫn với giá, và áp dụng hình thức đầu tư BOT cầu đường là hình thức đầu tư công tư kết hợp thì tôi cho rằng sẽ sát thực với tình trạng và bản chất BOT hiện nay ở nước ta.

Tôi xin đề cập thêm về các đơn vị thu tiền tại các trạm BOT, theo tôi các đơn vị này nên là các tổ chức được cơ quan nhà nước có thẩm quyền giao cung cấp dịch vụ này, đấy một dạng như dịch vụ công thay vì là chủ đầu tư BOT trực tiếp thu giá như hiện nay.

Tôi thấy cách làm này, hiện nay một số nước như Mỹ hay Hàn Quốc, Trung Quốc đều áp dụng, dù là họ thu phí tự động, thu phí không dừng.

Kể cả đây là một khoản giá, tôi không cho rằng tại các trạm BOT sẽ xảy ra tình trạng lạm thu, vì thu giá BOT là thu giá có điều kiện và có sự giám sát rất chặc chẽ của các cơ quan Nhà nước.

Tuy nhiên, điều mà tôi cho rằng đa số người dân quan tâm và lo ngại, đấy là sự minh bạch trong hoạt động đầu tư và kinh doanh, thu tiền BOT.

Cơ quan Nhà nước hay các nhà làm luật cũng cần phải xây dựng luật hay đưa ra các chế tài rõ ràng cho các hành vi gian dối, lạm thu hay trục lợi từ các hoạt động đầu tư, kinh doanh BOT.

Thưa Luật sư, hiện nay có nhiều người tranh luận về mặt thuật ngữ, họ cho rằng từ “thu giá” là một từ không có ý nghĩa, vậy theo ông nên thay từ “thu giá” bằng từ hay cụm từ gì?

- Nếu dùng từ “thu giá” theo Thông tư số 49/2016/TT-BGTVT nêu trên hay hiện đang được sử dụng tại một số các trạm thu BOT như hiện nay, tôi thấy từ này ngây ngô và vô nghĩa.

Thay cho từ “thu giá”, tôi xin gợi ý cụm từ "Giá dịch vụ" hay "Giá dịch vụ BOT" hoặc "Giá dịch vụ của trạm BOT"... gì đó, đơn giản hơn có thể dùng từ "Thu BOT" (mà khỏi đề cập đến chữ “giá” là tên gọi thuộc về bản chất của khoản thu).

Bên cạnh đó về tên trạm BOT, ví như Trạm BOT Bến Lức hiện nay có tên là “Trạm thu giá Bến Lức” theo tôi nên có tên gọi là "Trạm thu giá dịch vụ BOT Bến Lức" hay Trạm Thu BOT Bến Lức, cũng tương tự như vậy cho cách đặt tên của một số trạm khác.

Việc này, theo tôi Bộ GTVT cần có các hướng dẫn sát thực tế và không áp dụng máy móc về câu chữ. Về bản chất, khi chuyển khoản thu tại các trạm BOT từ phí thành giá thì không thiết phải thay đổi cả cách đặt tên trạm.

Xin cảm ơn luật sư đã chia sẻ!

'Thu giá' BOT: Để doanh nghiệp BOT 'tự định giá' thì quá nguy hiểm! Sau phát biểu của Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể về thu giá BOT. Chuyên gia kinh tế, ông Nguyễn Xuân Thành (Đại học ...