Những từ tinh tế tránh gây 'sát thương' cho cộng đồng LGBT

Dù là ngôn ngữ nói hay viết thì đều có sức ảnh hưởng vô cùng mạnh mẽ đến người đối diện. Dưới đây là một vài chia sẻ giúp chúng ta có những cách dùng ngôn từ tinh tế hơn để không vô tình làm tổn thương tới cộng đồng được coi là vô cùng nhạy cảm này.

1. Những cụm từ không (tránh) dùng

Bệnh đồng tính/ Bị đồng tính

Đồng tính không phải là bệnh. Nên dùng người đồng tính, người chuyển giới.

Thế giới thứ ba/ Giới tính thứ ba

Nguồn gốc của từ này xuất hiện vào giữa thế kỉ 20 ở mô hình địa chính trị "ba thế giới" như một cách để phân loại các quốc gia khác nhau trong Chiến tranh lạnh. Vì vậy chỉ nên gọi người đồng tính, người chuyển giới, cộng đồng LGBT.

Giới tính là nam, nữ và liên giới tính. Không có giới tính nào gọi là giới tính thứ ba. Đây là cách dùng mang tính tách biệt, chưa kể không biết hai giới tính đầu là gì?

Giới tính thật/ Công khai giới tính thật

Vậy giới tính "giả" là gì? Cách nói đúng hơn là “công khai là người đồng tính/chuyển giới”.

Người bình thường/ Nam nữ bình thường

LGBT không phải là bất thường. Tốt hơn sẽ là “những người khác/số đông mọi người” hoặc dùng từ khoa học là “người dị tính”.

"Men 100%", gái "xịn"

Trai thẳng, gái thẳng là ngôn ngữ bình dân và thông dụng hơn.

Các bạn LGBT rất giỏi/ đẹp/ tài năng

Định kiến tích cực không thể hiện hết sự đa dạng của một cộng đồng. Thậm chí gây áp lực lên những cá nhân khác không đúng với định kiến được xây dựng.

Không dùng từ lóng trừ khi đó là một phần của lời kể

Tuyệt đối không nên dùng những từ lóng mang tính chất kì thị như: Pê-đê, bê đê, ô môi, xăng pha nhớt, bóng, hi fi, ái... Trừ khi đó là một phần của lời tường thuật lại sự việc hoặc dùng làm phản biện một ý kiến trái chiều.

2. Xu hướng tình dục hay xu hướng tính dục?

Ảnh minh họa (Nguồn: Drelist)

Câu trả lời là xu hướng tính dục (sexual orientation)

Trước hết phải khẳng định "sexual orientation" là "xu hướng tính dục" chứ không phải "xu hướng tình dục". Theo định nghĩa của Hiệp hội Tâm lý học Hoa Kỳ (APA) thì "xu hướng tính dục là một sự hấp dẫn có tính bền vững về cảm xúc, sự lãng mạn, tình dục hoặc tình cảm hướng tới những người khác. Xu hướng tính dục trải dài liên tục từ hoàn toàn dị tính đến hoàn toàn đồng tính và nhiều dạng khác nhau của song tính luyến ái. Những người song tính luyến ái có thể có bị hấp dẫn về tình dục, tình cảm, cảm xúc với cả người cùng giới tính của họ và giới tính đối lập. Xu hướng tính dục khác với hành vi tình dục bởi vì nó đề cập tới cả cảm nhận và quan niệm cá nhân. Từng cá nhân có thể thể hiện xu hướng tính dục của mình thông qua hành vi tình dục của họ, và cũng có thể không."

Từ đó phân ra một số dạng xu hướng tính dục thường gặp: xu hướng tính dục dị tính (heterosexual), xu hướng tính dục đồng tính (homosexual), xu hướng tính dục lưỡng tính (bisexual), xu hướng tính dục toàn tính - bị hấp dẫn bởi tất cả các giới (pansexual) và xu hướng tính dục vô tính - không bị hấp dẫn bới bất kì giới nào (asexual).

3. Đồng tính và chuyển giới không giống nhau

Đồng tính là người yêu người cùng giới. Chuyển giới là người nhận ra mình có giới tính khác với giới tính khi sinh ra. Đồng tính không có nghĩa họ phải chuyển giới. Chuyển giới cũng không phụ thuộc việc họ đã phẫu thuật hay chưa, chuyển giới không phải là giai đoạn sau của đồng tính.

Nhầm lẫn giữa chuyển giới nữ và chuyển giới nam. Hãy gọi theo giới tính mà họ mong muốn. Nếu họ nghĩ họ là nữ thì gọi là chuyển giới nữ và ngược lại. Hoặc nếu sợ người nghe không hiểu thì có thể nói rõ “chuyển giới từ nam sang nữ” và “chuyển giới từ nữ sang nam".

4. MSM và gay không phải là một

MSM (Men having sex with men) là những người nam có quan hệ tình dục đồng giới. MSM bao gồm cả đồng tính nam và những người có hành vi quan hệ tình dục đồng giới. Những nhà xã hội học, tình dục học tại Việt Nam đa phần đều nghiên cứu về MSM sau đó mới nghiên cứu đến đồng tính nam. Bởi vì họ quan tâm đến mảng sức khỏe tình dục nhiều hơn. Tại Việt Nam, có thể kể đến nhóm Bầu Trời Xanh (Hồ Chí Minh) và Hải Đăng (Hà Nội) là tiêu biểu cho đại diện của cộng đồng MSM.

Tương tự như vậy, WSW (Women having sex with women) là những người nữ có quan hệ tình dục đồng giới với nữ.

5. LGBT hay LGBTQ?

LGBT (les, gay, bisexual, transgender) là từ dùng phổ biến chỉ cộng đồng những người đồng tính và chuyển giới trên thế giới. Thế nhưng do sự đa dạng của cộng đồng LGBT nên có nhiều biến thể khác trong cách sử dụng thuật ngữ thông thường. Từ ‘Q’ trong LGBTQ có nghĩa là ‘queer’ (khác biệt) – từ lóng chỉ những người đồng tính. Trong quá khứ, từ ‘queer” được dùng để ám chỉ LGBT theo nghĩa xúc phạm, hạ thấp. Tuy nhiên ngày nay, để phá bỏ những định kiến về bản dạng giới thì số đông giới trẻ có xu hướng tiến bộ lại thích dùng từ queer như một đòn phản kháng lại bộ phận có suy nghĩ cổ hủ, kì thị LGBT trước đây.

Ngoài ra còn có LGBTA (A = asexual – vô tính), LGBTI (I = intersex – liên giới tính).

Kết luận, vì một thế giới luôn đề cao sự công bằng, văn minh thì việc tìm hiểu về văn hóa riêng của mỗi cộng đồng là điều vô cùng cần thiết. Hãy luôn là một người tử tế và thông thái trong cách sử dụng ngôn từ của mình các bạn nhé.

	12 ngôi sao nổi tiếng có cha mẹ là người đồng tính
	Thầy giáo đồng tính 8X: 'Bắt học sinh súc miệng bằng nước lau bảng, tôi thấy sốc và tức giận vô cùng'
	Gia đình làm lễ ... 'trừ tà' khi biết tôi công khai mình là les
	Trải lòng cuộc sống sau hôn nhân của cặp đồng giới nữ người Việt tại Mỹ
	Loạt ảnh 'check in - cùng nhau đi khắp thế gian' của cặp đồng giới nam Việt - Pháp