Nợ ngầm của các địa phương ở Trung Quốc ngày càng phình to, rủi ro cho hệ thống tài chính ngày càng lớn

Theo báo Nikkei Asian Review, ở vùng ngoại ô thành phố ven biển Ninh Ba – Trung Quốc, nhóm công nhân xây dựng vẫn đang triển khai công việc thi công những làn đường mới cho tuyến đường cao tốc nối với thành phố Hàng Châu – Trung Quốc.

Một công nhân cho biết: "Công trường hoạt động trở lại từ tháng 3/2020, nhưng chúng tôi mới chỉ bắt kịp tiến độ gần đây. Chúng tôi cũng được trả nhiều tiền hơn cho làm việc thêm giờ".

Theo Nikkei, Tập đoàn Xây dựng Truyền thông Chiết Giang - nhà thầu phụ trách mở rộng tuyến cao tốc này - hoạt động như là một công ty tài chính của chính quyền địa phương (LGFVs). Các công ty này vay vốn từ các tổ chức tài chính và phát hành trái phiếu để huy động vốn ngoài sổ sách cho chính quyền địa phương. Số tiền huy động này thường được đổ vào các dự án cơ sở hạ tầng.

LGFVs là công cụ quan trọng giúp nền kinh tế Trung Quốc vượt qua khó khăn trong đại dịch Covid-19. Tuy nhiên, khối nợ chồng chất thông qua các công ty này ngày càng phình to, có thể đe dọa sự phục hồi của nền kinh tế và thị trường tài chính Trung Quốc.

“Chúng tôi sẽ phân bổ nhiều nguồn lực hơn cho dự án này", một giám đốc của Tập đoàn Xây dựng Truyền thông Chiết Giang cho biết khi khảo sát công trường xây dựng tại Ninh Ba hồi đầu tháng này. Công ty này đã phát hành trái phiếu trị giá 800 triệu NDT (114 triệu USD) trong năm 2019 và dự kiến sẽ tiếp tục huy động thêm vốn.

Trên khắp cả nước, các LGFVs đã phát hành tổng cộng 3,3 nghìn tỉ NDT trái phiếu từ tháng 1 đến giữa tháng 7/2020, tăng 50% so với cùng kì năm trước. Con số này tương đương 3/4 tổng giá trị trái phiếu phát hành trong năm 2019, theo công ty nghiên cứu tài chính Shanghai DZH.

Trung Quốc là một trong những quốc gia đầu tiên thoát khỏi suy thoái kinh tế do đại dịch Covid-19, với tăng trưởng GDP ở mức 3,2% trong quý II/2020. Tuy nhiên, sự phục hồi này phần lớn là nhờ vào thị trường bất động sản và các dự án cơ sở hạ tầng có nguồn vốn từ trái phiếu quốc gia, khu vực và các LGFVs. Thu nhập và tiêu dùng của người lao động vẫn ở mức thấp.

Tại Trung Quốc, trái phiếu khu vực được xem là công cụ hợp pháp duy nhất cho chính quyền địa phương huy động vốn. Trung Quốc cũng không ngừng nhấn mạnh rằng cả chính quyền trung ương và chính quyền địa phương đều không có trách nhiệm phải trả nợ trái phiếu LGFVs hay giải cứu các công ty phát hành trái phiếu.

Tuy nhiên, nhiều công ty vẫn hy vọng rằng chính quyền địa phương có thể sẽ hỗ trợ trả ít nhất một phần nợ trái phiếu này nếu cần thiết xét trên sự hợp tác thân thiết giữa hai bên và khả năng cú sốc tài chính sẽ lớn đến thế nào nếu xảy ra vụ vỡ nợ trái phiếu quy mô lớn.

“Chính quyền đứng về phía chúng tôi, vì vậy sẽ không có vấn đề hay rủi ro gì về việc thanh toán cả", đại diện một công ty LGFV tại thành phố Thường Châu cho biết.

Theo hãng xếp hạng tín nhiệm quốc tế China Chengxin, ước tính chính quyền các địa phương tại Trung Quốc có nợ ẩn lên tới gần 43 nghìn nhân dân tệ (6,16 nghìn tỉ USD) tính tới cuối năm 2019. Tổng cộng với các khoản nợ khác, các chính quyền này được cho là nợ gần 67 nghìn tỉ nhân dân tệ tính tới cuối tháng 6/2020. Nợ càng phình to, rủi ro cho hệ thống tài chính Trung Quốc ngày càng lớn.

Hiện tại, một số LGFVs đang gặp khó khăn. Vào tháng 3, một LGFV của thị trấn Tuân Nghĩa, Quý Châu vỡ nợ trái phiếu. Doanh nghiệp và những nhà đầu tư giàu có thường là người mua những sản phẩm này và chúng không được ghi vào bảng cân đối kế toán của ngân hàng, vì thế đây là công cụ phổ biến cho hoạt động tài chính ngầm. Các LGFVs khác tại Tuân Nghĩa cũng bị cho là đang trong tình cảnh tương tự.

Vào tháng 5, một hãng xếp hạng tín nhiệm đã đưa ra một cảnh báo hiếm hoi về trái phiếu được phát hành bởi một công ty LGFV tại Dinh Khẩu, tỉnh Liêu Ninh. Công ty này tới hạn thanh toán trái phiếu 500 triệu NDT nhưng chỉ có 40 triệu NDT tiền mặt và tài sản tương đương. Công ty này sau đó đã trả nợ đúng hạn nhưng nguồn tiền lấy từ đâu thì không được đề cập đến.

Chính quyền Trung Quốc đang kêu gọi các ngân hàng tăng cường tài chính cho các công ty, cho phép nhiều LGFVs huy động vốn thậm chí còn dễ dàng hơn trước. Nhưng một số LGFVs và chính quyền địa phương đang bắt đầu gặp rắc rối với các khoản nợ, cho thấy những bất cập trong quá trình phục hồi nền kinh tế.