Sớm sửa Luật thuế thu nhập cá nhân

Những khoản chi tiêu có hóa đơn chứng từ nên được khấu trừ. Trong ảnh: Thanh toán viện phí tại Bệnh viện Thống Nhất, TP HCM (Ảnh: NGUYỄN CÔNG THÀNH).

- Trước đây, khi xây dựng Luật thuế TNCN, các cơ quan soạn thảo cũng tính đến phương án cho phép khấu trừ đối với một số khoản chi có hóa đơn. Tuy nhiên, thời điểm đó thói quen mua hàng lấy hóa đơn chưa phổ biến, nếu áp dụng sẽ bị cho là làm khó.

Ngoài ra, cũng có tâm lí cho khấu trừ như vậy sẽ thoáng quá, không thu đủ thuế. Nhưng thời gian đã chứng minh nguồn thuế TNCN rất ổn định. Thậm chí, dù mức giảm trừ gia cảnh tăng từ năm 2013 nhưng không ảnh hưởng nhiều đến số thu thuế TNCN các năm sau đó.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Nguyễn Thái Sơn nói:

Vì vậy, theo tôi, cách tính thuế TNCN tới đây nên mở ra, thoáng hơn, cần điều chỉnh như thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN), tránh sự khập khiễng giữa các sắc thuế.

Thoáng với người dân như với doanh nghiệp

- Cụ thể sẽ như thế nào, thưa ông?

- Luật thuế TNDN cũng đã có nhiều thay đổi, mức thuế TNDN giảm dần và thoáng hơn. Chẳng hạn trước đây Luật thuế TNDN khống chế mức trần là 10% trên tổng doanh thu hằng năm đối với tất cả các khoản chi phí quảng cáo, tiếp thị, khuyến mãi của doanh nghiệp, sau đó nới lên 15%.

Nhưng từ 2015, trần khống chế 15% cũng được dỡ bỏ. Tất cả các khoản chi cho hoạt động quảng cáo, tiếp thị chỉ cần có hóa đơn chứng từ đều được khấu trừ vào chi phí cho doanh nghiệp. Doanh nghiệp được khấu trừ rồi mới tính thuế thì người dân cũng cần được tiếp cận góc nhìn như vậy.

Đã đến lúc nên nghiên cứu việc cho khấu trừ một số chi phí hợp lí trước khi tính thuế TNCN nếu có hóa đơn như học phí, tiền thuê nhà... chứ không nên khống chế 9 triệu cho người nộp thuế hay 3,6 triệu đối với người phụ thuộc như hiện nay.

Những khoản chi tiêu có hóa đơn chứng từ nên được khấu trừ, để khuyến khích tiêu dùng, làm cho xã hội có thói quen lấy hóa đơn, minh bạch hơn. Hiện nay, chúng ta đang phát triển hóa đơn điện tử, thanh toán không dùng tiền mặt... đó cũng là phù hợp với xu hướng. Đây là cách tính thuế của nhiều nước trên thế giới.

Ông Nguyễn Thái Sơn

"Mở" cho các lĩnh vực Nhà nước khuyến khích

- Để đảm bảo mục đích công bằng cho người nộp thuế, kích thích tiêu dùng, thói quen lấy hóa đơn của người dân khi mua sắm, quy định mới cần được thực hiện như thế nào?

- Nếu người nộp thuế có thêm nhiều khoản được giảm trừ sẽ không chỉ khuyến khích tiêu dùng, khuyến khích nhân tài, giáo dục... mà còn là cách nâng cao chất lượng cuộc sống. Ban đầu có thể áp dụng từng bước, không cần phải "bung" hết mà "mở" cho các lĩnh vực. Nhà nước khuyến khích như giáo dục hay các nhu cầu thiết yếu của người dân như tiền thuê nhà, mua nhà trả góp, đi lại, sức khỏe, y tế... Người dân không nên phải đóng thuế cho cả những khoản thiết yếu này.

Một bác sĩ muốn tham gia các hội thảo quốc tế, nâng cao nghiệp vụ phải bỏ chi phí dự hay nhà báo cũng phải đầu tư các thiết bị đồ dùng, nghề nghiệp cho bản thân... Làm nghề thì người lao động luôn ý thức phải đầu tư vào nghề nghiệp. Nếu quy các khoản đó trong 9 triệu là không hợp lí.

Nếu thực hiện được điều này sẽ khuyến khích người dân lấy hóa đơn trong tiêu dùng, lúc đó con số kê khai doanh thu của các doanh nghiệp cung ứng dịch vụ cũng sẽ tăng lên, họ sẽ phải nộp thuế TNDN, cơ quan thuế còn thu được thuế giá trị gia tăng.

- Đánh giá của ông về Luật thuế TNCN hiện nay như thế nào? Và trước mắt chúng ta cần làm gì để người nộp thuế không bị thiệt thòi?

- Luật thuế TNCN hiện nay đặc biệt trong quản lí người nộp thuế có nguồn thu nhập từ tiền lương, tiền công tương đối lạc hậu với sự phát triển của kinh tế, có khá ít các khoản giảm trừ.

Theo tôi, trong khi chúng ta tiếp tục nghiên cứu, rà soát pháp luật về thuế TNCN, trước mắt cần sửa điều tiết giảm trừ gia cảnh, tăng mức giảm trừ gia cảnh đối với người nộp thuế và người phụ thuộc.

Ngay trong năm 2020, mức giảm trừ gia cảnh có thể sửa ngay, không thể trì hoãn được nữa. Luật thuế TNCN đã nói rõ chỉ số giá tiêu dùng (CPI) biến động trên 20% so với thời điểm luật có hiệu lực thi hành hoặc thời điểm điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh gần nhất thì phải điều chỉnh. 

Với thực tế này, đến lúc các ngưỡng thuế phải được điều chỉnh.

Chính phủ phải sớm trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh phù hợp với biến động của giá cả, áp dụng vào năm kế tiếp. Như vậy, năm 2020 việc phải điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh là tất yếu.

Thay đổi ngay quy định không còn hợp lí

Ông Lê Văn Lên, Giám đốc Hãng luật Capital, cho rằng từ khi luật thuế TNCN sửa đổi, CPI tăng hơn 20%, lương tối thiểu vùng cũng đã phải tăng gần 80%, thu nhập bình quân đầu người tăng hơn 32% nhưng mức giảm trừ gia cảnh vẫn giữ nguyên là điều hết sức bất hợp lí.

Theo ông, cần phải thay đổi ngay lập tức mức giảm trừ gia cảnh để đảm bảo quyền lợi của người dân. Không nên cào bằng mức giảm trừ gia cảnh trong cả nước bởi ở những thành thị lớn chi phí sinh hoạt chênh lệch rất lớn so với các vùng còn lại. 

Nên căn cứ theo mức lương tối thiểu vùng do Chính phủ quy định hằng năm áp dụng cho người lao động ở 4 vùng để tính mức giảm trừ gia cảnh cho người nộp thuế.

Trong 7 mức lũy tiến tính thuế TNCN, mức khởi điểm là 5%, tối đa là 35%, trong khi Singapore mức khởi điểm là 2%, tối đa 22%, Malaysia tối thiểu là 1%, tối đa 28%, Campuchia tối thiểu 5%, tối đa 20%... Rõ ràng mức tối thiểu và tối đa của nước ta cũng tương đối cao.

Ngoài ra, hiện nhiều người làm từ thiện như gửi tiền đóng góp thông qua các tờ báo hoặc thông qua các bệnh viện nhưng các khoản đóng góp này vẫn phải chịu thuế bởi các tờ báo, bệnh viện lại không nằm trong danh sách các cơ quan được Nhà nước chấp nhận. Điều này là cứng nhắc. Để tránh bị lạm dụng, có thể quy định đảm bảo công khai, minh bạch nhưng nên bổ sung danh sách.