Thông tư về tiêu chí 'made in Vietnam' bị chê sao chép

Tại hội thảo góp ý về dự thảo Thông tư 'made in Vietnam' ngày 25/9, đại diện Bộ Tư pháp cho rằng, với nội dung chứa đựng quy định về điều kiện, tiêu chí để sản phẩm, hàng hoá được xác định là "hàng hoá của Việt Nam", thì văn bản này nên ban hành dưới hình thức nghị định, thay vì thông tư.

Bộ Tư pháp cũng đề nghị Bộ Công Thương rà soát lại bản dự thảo tại Thông tư này với Nghị định 31, Thông tư về ghi nhãn hàng hoá đã có trước đây, tránh sự trùng lắp, hay sao chép. 

Đại diện Bộ Tư pháp dẫn chứng một số nội dung tại dự thảo Thông tư chỉ giải thích lại, hoặc thay thế từ ngữ so với quy định đã nêu tại Nghị định 31/2018. Chẳng hạn Điều 8 dự thảo Thông tư có nội dung tương tự Điều 7 Nghị định 31, chỉ thay thế cụm từ "nước", "nhóm nước"... thành "Việt Nam".

"Thay vì thế, cơ quan chủ trì soạn thảo nên làm rõ hơn về các trường hợp được liệt kê tại điều này", đại diện Bộ Tư pháp nói.

Phản hồi sau đó, ông Trần Quốc Khánh - Thứ trưởng Công Thương 'bác' ý kiến này. Theo ông, dự thảo thông tư có sự độc lập với các thông tư, quy định khác.

"Chúng tôi không chép lại Nghị định 31 hay nghị định khác. Chúng tôi đang viết lên một thứ tương tự như vậy và chúng tôi có quyền thay đổi một số điểm để phù hợp. Vì không chép lại nên không thể nói chúng tôi chép thừa hay chép thiếu", Thứ trưởng Khánh nhấn mạnh.

Thứ trưởng Công Thương Trần Quốc Khánh. (Ảnh: Moit).

Cũng theo vị này, nếu không ban hành ở cấp nghị định thì cũng sẽ không đưa được vào những cụm từ như "lắp ráp ở đâu đó". Trong khi nhóm soạn thảo rất mong muốn đưa quy định này vào giúp doanh nghiệp xác định rõ hơn.

Về hình thức văn bản, ông Khánh cho hay, nhóm soạn thảo đã đề xuất là để dưới hình thức nghị định nhưng không được. Bởi nghị định phải hướng dẫn từ luật nhưng hiện nay không có luật nào quy định về hàng hoá sản xuất tại Việt Nam. Vì thế, nếu để dưới hình thức nghị định sẽ là "nghị định không đầu", và như vậy Bộ Tư pháp sẽ tuýt còi ngay lập tức.

Tuy nhiên, theo ông, quá trình soạn thảo nội dung cũng phát sinh những vấn đề vượt thẩm quyền của một thông tư. "Bộ Công Thương sẽ tiếp thu ý kiến, báo cáo lại Thủ tướng về hình thức văn bản phù hợp", ông nói.

Cũng tại hội thảo, nhiều ý kiến của các doanh nghiệp, hiệp hội cũng băn khoăn rằng Thông tư quy định tỷ lệ giá trị gia tăng 30% trở nên mới được coi là hàng hóa Việt Nam. Với những loại hàng hóa giá trị gia tăng dưới 30% sẽ thể hiện xuất xứ ra sao trên hàng hóa.

Đại diện Bộ Kế hoạch & Đầu tư thắc mắc, giá trị gia tăng 30% có phù hợp với thông lệ quốc tế không?

"Để sản xuất các mặt hàng khoáng sản như nam châm, đất hiếm thì đây là công đoạn yêu cầu công nghệ rất cao, được Nhà nước khuyến khích. Tuy nhiên, nếu nhập khẩu nguyên liệu về và gia công trong nước và tỷ lệ giá trị gia tăng dưới 30% thì ghi trên nhãn hàng hóa như thế nào?", đại diện Bộ Kế hoạch & Đầu tư đặt vấn đề.

Thứ trưởng Trần Quốc Khánh giải thích, tỉ lệ giá trị gia tăng 30% là "quy định chung của nhiều quốc gia, nên không lí gì Bộ Công Thương đòi hỏi quy định cao hơn". Trường hợp hàng hóa có giá trị gia tăng nhỏ hơn 30%, ông Khánh khẳng định, "không thể ghi là sản phẩm, hàng hóa Việt Nam".

"Trong trường hợp này, Nghị định 43 quy định cho phép doanh nghiệp được ghi xuất xứ ở bất cứ nước nào trong tầm hiểu biết tốt nhất của mình, miễn không vi phạm pháp luật", ông nhấn mạnh.

Sau hơn một năm tham vấn ý kiến các bộ, ngành, bản dự thảo lần đầu về quy định dán mác "made in Vietnam" được Bộ Công Thương đưa ra hồi cuối tháng 7.

Theo đó, hàng hóa của Việt Nam gồm hàng thuần túy sản xuất trong nước (khoáng sản, cây trồng, vật nuôi...) và hàng hóa không có xuất xứ thuần túy hoặc không được sản xuất toàn bộ tại Việt Nam. Trường hợp hàng có xuất xứ không thuần túy được xác định dựa trên các tiêu chí về chuyển đổi mã số hàng hóa (mã HS), hoặc hàm lượng giá trị gia tăng dựa trên các yếu tố như nguyên liệu đầu vào, chi phí sản xuất, chi phí nhân công, chi phí nhà xưởng...

Ông Trần Thanh Hải - Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu khẳng định rằng những quy định "thế nào là hàng sản xuất tại Việt Nam" nêu tại dự thảo lần này sẽ là chuẩn mực để doanh nghiệp có thể soi vào đánh giá với hàm lượng, quy trình sản xuất, tự tin dán nhãn hàng sản xuất tại Việt Nam hay chưa.