Bác sĩ Huyên Thảo: ‘Sốt không phải là bệnh, sốt là một triệu chứng của bệnh’

Buổi chia sẻ với những thông tin hữu ích giúp các bố mẹ hiểu đúng và đủ về sốt, sốt co giật, xóa tan mọi nghi ngờ, lầm tưởng về triệu chứng thường gặp này.

Bác sĩ Huyên Thảo chia sẻ những kiến thức về sốt và sốt co giật ở trẻ em trong buổi gặp gỡ các bậc phụ huynh tại Hà Nôi hôm 10/10 vừa qua. Ảnh: Huy Hoàng.

“Sốt không phải là bệnh, sốt là một triệu chứng”

Mở đầu buổi chia sẻ, bác sĩ Huyên Thảo đưa ra câu hỏi khá thú vị cho những bậc phụ huynh: “Ai sợ sốt và tại sao chúng ta sợ sốt?”. Tất nhiên hầu hết bố mẹ đều lo lắng, đứng ngồi không yên khi con bị sốt. Phản ứng chung của bố mẹ khi đó là tìm cách hạ sốt cho con ngay lập tức, theo dõi con có hạ sốt không sau khi uống thuốc và căn giờ cho con uống thuốc hạ sốt lần tiếp theo.

Lý giải cho tâm lý sợ sốt, bác sĩ Huyên Thảo đưa ra những lý do rất hợp lý như:

- Bố mẹ sợ con sốt vì coi sốt là một bệnh.

- Bố mẹ sợ con sốt vì khi đó con mệt mỏi, quấy khóc, biếng ăn và ói mửa.

- Bố mẹ sợ con sốt vì nghĩ sốt cao rất có hại cho cơ thể.

“Sốt không phải là bệnh, sốt là một triệu chứng”. Ảnh: Huy Hoàng.

Đa phần mọi người lầm tưởng sốt là một căn bệnh, dẫn đến việc lo lắng, sợ sốt và nóng lòng hạ sốt cho con ngay. Nhưng sự thật về sốt sau đây khiến nhiều phụ huynh ngỡ ngàng.

- Sốt không phải là bệnh, sốt chỉ là một triệu chứng của nhiều loại bệnh khác nhau.

- Sốt là phản ứng tự nhiên của cơ thể đối với nhiễm vi trùng và siêu vi.

- Sốt giúp hệ miễn dịch của cơ thể kháng lại các vi khuẩn, virus xâm nhập một cách hiệu quả bằng cách làm chậm quá trình sinh sôi của virus, vi trùng và tăng sản xuất Neutrophil, tế bào lympho T, tăng cường phản ứng bảo vệ của cơ thể.

- Sốt không gây hại. Sốt hoàn toàn không gây tổn thương đến não bộ hoặc các cơ quan khác của cơ thể. Những tổn thương này, nếu có, là do các bệnh nền gây sốt gây ra.

- Sốt chỉ có nguy cơ gây mất nước với trẻ sơ sinh, không gây mất nước với trẻ lớn.

Bật mí thêm những sự thật về sốt, bác sĩ Huyên Thảo cho biết: “Không có bằng chứng cho thấy việc hạ sốt có thể giảm mức độ nặng hoặc giảm nguy cơ tử vong của bệnh gây sốt. Vì thế hạ sốt quá tích cực có thể không có ích cho cơ thể mà còn ngược lại”.

Khung cảnh buổi chia sẻ. Ảnh: Huy Hoàng.

Cách xử trí đúng đắn khi trẻ bị sốt

Trẻ bị sốt thì cách xử trí đúng đắn nhất là cho trẻ uống thuốc hạ sốt? Không, thực sự không phải như vậy. Khi trẻ bị sốt, bố mẹ cần:

- Không tập trung vào sốt, thay vào đó tập trung vào bệnh gây sốt.

- Không cần thiết phải theo dõi sốt sát sao mỗi giờ liên tục, mà chỉ cần ghi nhận sốt trong ngày.

- Tập trung theo dõi các triệu chứng nguy hiểm khác của bệnh như tình trạng của bé, bé có tỉnh hay lừ đừ, có nôn nhiều, thở mệt, tiêu chảy....hay không.

Ngoài đưa ra 3 khuyến cáo vô cùng quan trọng trong xử trí khi trẻ bị sốt, bác sĩ Huyên Thảo còn nói thêm về mục đích hạ sốt cho trẻ. “Chúng ta hạ sốt cho trẻ, không chỉ nhằm mục đích hạ sốt, mà còn nhằm mục đích làm trẻ dễ chịu và giảm đau cho trẻ. Không khuyến khích bố mẹ hạ sốt cho trẻ bằng lau mát hoặc dùng miếng dán hạ sốt.

Khi được hỏi về thực hư tác dụng của một số phương pháp hạ sốt như da tiếp da, tắm nước ấm cho trẻ, bác sĩ Huyên Thảo trả lời: “Cho trẻ da tiếp da hoặc tắm nước ấm khi bị sốt thực chất không có tác dụng hạ sốt triệt để cho trẻ như mọi người vẫn nghĩ. Tuy nhiên hai phương pháp này có thể giúp trẻ dễ chịu và thoải mái hơn”.

Có nhiều phụ huynh hào hứng đưa ra câu hỏi nhờ bác sĩ tư vấn. Ảnh: Huy Hoàng.

Dùng thuốc hạ sốt khi nào?

Hiện có hai loại thuốc hạ sốt được phép dùng cho trẻ là Acetaminophen và Ibuprofen. Hai loại thuốc này có tác dụng tương đương nhau. Nên dùng thuốc hạ sốt cho trẻ khi trẻ sốt từ 38.5 độ C trở lên và trẻ có biểu hiện đau, khó chịu, quấy, mệt mỏi.

Trường hợp sốt nào cần đi khám bác sĩ?

Với trẻ dưới 6 tháng, đặc biệt trẻ dưới 3 tháng, cần được bác sĩ khám đánh giá khi bị sốt. Bởi đối tượng này dễ bị nhiễm trùng và dễ bị biến chứng bệnh hơn. Ở nhóm tuổi này, có thể cần làm nhiều xét nghiệm để tầm soát bệnh gây sốt hơn.

Trẻ trên 6 tháng cũng cần đi khám bác sĩ bị sốt. Đối với trẻ sốt đơn thuần, không có triệu chứng nào khác, thì có thể đợi theo dõi 1-2 ngày trước khi khám bác sĩ. Tuy nhiên, nếu người nhà lo lắng, hoặc có biểu hiện gì làm người nhà lo, nên cho bé đi khám ngay.

Chắc chắn cần cho trẻ đi khám bác sĩ nếu trẻ có biều hiện lừ đừ, mệt mỏi, ngủ nhiều, không đáp ứng, quấy khóc nhiều, ho, ói nhiều, khò khè, khó thở.....

Nói chung khi trẻ sốt, bố mẹ nên đưa trẻ đi khám để làm các xét nghiệm, tìm ra nguyên nhân trẻ bị sốt và căn bệnh gây sốt.

“Sốt co giật không giảm trí thông minh của trẻ, không gây động kinh”. Ảnh: Huy Hoàng.

“Sốt co giật không giảm trí thông minh của trẻ, không gây động kinh”

Bên cạnh sốt thì sốt co giật cũng là vấn đề gây đau đầu với những ông bố bà mẹ có con nhỏ. Những truyền thuyết về sốt co giật mà mọi người vẫn truyền tai nhau phải kể đến như sốt cao sẽ gây co giật, trẻ bị sốt co giật sẽ bị tự kỷ, tăng động, thiểu năng trí tuệ, động kinh, giảm trí thông minh.

Thế nhưng bác sĩ Huyên Thảo nhấn mạnh: “Sốt co giật là một chẩn đoán loại trừ, sau khi các y bác sĩ đã loại trừ được các bệnh lý nguy hiểm, như viêm não, màng não, hạ đường huyết, rối loạn điện giải...”. “Sốt co giật không giảm trí thông minh của trẻ, không gây động kinh, không gây tử vong mà chỉ tăng nguy cơ trẻ bị sốt co giật thêm lần nữa”.

Nghiên cứu cho thấy, trẻ sốt co giật so với trẻ không sốt co giật có chỉ số IQ như nhau, khả năng học tập như nhau và sốt co giật không gây bất thường về hành vi hay các rối loạn phát triển khác ở trẻ. Truyền thuyết “phải cho uống hạ sốt ngay nếu không sẽ co giật, động kinh” mà nhiều người thường nghĩ, là không đúng, vì có nghiên cứu cho thấy, việc giảm sốt tốt không làm giảm nguy cơ sốt co giật trong đợt bệnh sốt, cũng như không làm giảm nguy cơ sốt co giật trong tương lai.

"Trẻ sốt co giật so với trẻ không sốt co giật có chỉ số IQ như nhau, khả năng học tập như nhau". Ảnh: Huy Hoàng.

Về vấn đề co giật có thể gây tử vong, bác sĩ Huyên Thảo giải thích: “Trên lý thuyết, có thể gây tử vong do trẻ bị chấn thương trong lúc co giật, do hít sặc, do rối loạn nhịp tim. Nhưng trên thực tế, chưa hề có bất kỳ một ca tử vong nào được báo cáo từ sốt co giật”.

“Sốt co giật hoàn toàn vô hại cho trẻ bởi nó không hề gây tổn thương não, thần kinh, không gây bại liệt, không giảm trí thông minh của trẻ và không gây tử vong”. “Những bệnh nguy hiểm, có thể vừa gây sốt, vừa gây co giật cùng lúc, như viêm não, viêm màng não...lại có thể gây nguy hiểm cho trẻ”.

Xử trí khi sốt co giật

Khi sốt co giật, trẻ sẽ có những triệu chứng như giật, cơ gồng cứng lên, mặt xanh tím tái hoặc đỏ. Nói chung trẻ bị co giật trông rất đáng sợ. Người nhà khi nhìn thấy trẻ bị co giật thường mất bình tĩnh, hoảng loạn dẫn đến những sai lầm trong xử trí tình huống.

Những cách xử trí tưởng chừng như đang giúp trẻ lại gây hại cho trẻ như cố giữ chặt trẻ, đưa đồ vật vào miệng trẻ vì sợ trẻ cắn lưỡi.

Cần hiểu rằng không có cách nào phòng ngừa cơn sốt cao co giật. Vì thế cách xử trí tốt nhất là giữ bình tĩnh, tuyệt đối không hoảng loạn, đặt trẻ nằm lên một mặt phẳng an toàn, nằm nghiêng, và quan sát cơn co giật, cũng như theo dõi độ dài cơn co giật qua đồng hồ. Tuyệt đối không bỏ bất kì vật gì, hoặc chất gì vào miệng trẻ khi trẻ đang trong cơn co giật, do nguy cơ chấn thương và hít sặc.

Trường hợp nếu trẻ co giật dưới 5 phút, cần ổn định trẻ sau cơn co giật. Sau đó cho trẻ đi khám bác sĩ.

Nếu co giật trên 5 phút cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay.

Kết thúc buổi nói chuyện, bác sĩ dành chút thời gian ký tặng cho những bậc phụ huynh xin chữ ký. Ảnh: Huy Hoàng.

Với những trẻ bị sốt co giật thường xuyên, việc sử dụng thuốc chống động kinh có thể giúp giảm tần suất sốt co giật của trẻ. Tuy nhiên những thuốc này lại có nhiều tác dụng phụ nguy hiểm, vì vậy không được khuyến cáo thường qui.

Sau những chia sẻ về kiến thức cũng như kinh nghiệm thực tế về sốt và sốt co giật, bác sĩ Huyên Thảo dành thời gian trả lời những thắc mắc của các phụ huynh tham dự. Những câu hỏi đưa ra khá nhiều, đa dạng, xoay quanh mọi vấn đề chăm sóc trẻ và đều được bác sĩ Huyên Thảo trả lời chi tiết. Buổi chia sẻ kéo dài đến 2 tiếng rưỡi nhưng chưa đủ thỏa mãn các bậc cha mẹ. Những câu hỏi liên tục được đưa ra nhưng do thời gian có hạn, bác sĩ Huyên Thảo xin hẹn trả lời vào dịp khác.

Minh Trang

Thực hiện

Ảnh: Huy Hoàng