Chung cư ở Sài Gòn được thiết kế không cần điều hòa mà vẫn mát

Chung cư Lò Gốm nằm ở quận 6, TP. HCM (Ảnh: Ngọc Đông)

Chung cư Lò Gốm nằm dọc kênh Tân Hòa, quận 6, TP. HCM là một dự án phát triển nhà ở xã hội được thiết kế cho các hộ nghèo sử dụng và sinh sống bên bờ kênh bị ô nhiễm này. Tòa nhà bao gồm ba khối nhà cao từ 3 đến 4 tầng và bao gồm 1 chợ trung tâm và 1 nhà cộng đồng với tổng số 72 căn hộ cho 72 gia đình tái định cư.

Mặc dù tổng ngân sách cho nhà chung cư rất hạn chế, thiết kế đã mang lại sự cải thiện đáng kể về chất lượng sống cho cư dân, đặc biệt là các tiện nghi theo kiểu kiến trúc cảnh quan bền vững (thông gió, chiếu sáng tự nhiên, cách nhiệt), có khu vực "xanh" và khu vực sinh hoạt chung của cộng đồng.

Theo nghiên cứu gần đây được thực hiện bởi E4G, hầu như không có gia đình nào rời khỏi chung cư này kể từ khi được tái định cư. 

Tổng chi phí xây dựng là 12 tỉ 164 triệu đồng, tương đương với 2,37 triệu đồng/m2 vào thời điểm năm 2005. 

Chiến lược được thiết kế để giảm tiêu thụ năng lượng tập trung vào các phương pháp làm mát thụ động, giảm thiểu điều hòa không khí và sử dụng thiết bị chiếu sáng vào ban ngày.

Ảnh: T3 Architecture Asia

Hệ thống thông gió tự nhiên

Tất cả các căn hộ đều có hai cửa sổ đối diện nhau để giúp không khí trong lành được lưu thông. Họ cũng sử dụng hai loại gạch đục lỗ, có chức năng giúp thông gió tự nhiên. 

Chung cư được thiết kế để đảm bảo hệ thống thông gió tự nhiên được duy trì trên toàn bộ tòa nhà bằng cách tính toán cẩn thận khoảng cách và chiều cao của các khối nhà. Các hành lang và cầu thang cung cấp sự lưu thông luồng gió một cách đơn giản mà hiệu quả. 

Bảo vệ khỏi ánh nắng mặt trời

Các kiến trúc sư đã đặt một khung thép để tạo nên một bức tường xanh dọc các hành lang, nhằm bảo vệ các căn hộ khỏi ánh sáng trực tiếp từ mặt trời. Ở phía tây của chung cư này, cây xanh giúp ngăn chặn các căn hộ ở tầng 1 và tầng 2 khỏi bức xạ mặt trời vào buổi chiều.

Các dầm mái gần 3m cũng cung cấp bóng râm cho tòa nhà từ 10 giờ sáng đến 2 giờ chiều tùy thuộc vào các khoảng thời gian trong năm. Hành lang rộng 2m không chỉ tạo không gian tương tác thoải mái cho cư dân mà còn hoạt động như một tấm chắn nắng cho các tầng bên dưới. 

Ảnh: T3 Architecture Asia

Vật liệu cách nhiệt

TP. HCM nằm giữa vùng nhiệt đới và xích đạo, do đó bức xạ mặt trời chủ yếu xuất phát từ vị trí thằng đứng xuống mái nhà. Với đặc điểm này, mái của tòa nhà được thiết kế bao gồm 2 lớp với khe hở cung cấp cho việc lưu thông không khí, hoàn toàn phù hợp với khí hậu của TP. HCM.

Điều này giúp không khí liên tục truyền nhiệt ra bên ngoài. Nhiệt được biểu thị bằng Q1, đi qua lớp đầu tiên của mái nhà sẽ được chia thành 2 phần. Phần thứ nhất (gọi là Q2) sẽ được truyền ra ngoài bởi không khí lưu thông, phần thứ hai (Q3), là lúc nhiệt giảm nhiều sẽ truyền vào bên trong. 

Ảnh: T3 Architecture Asia

Loại công trình mái đặc biệt này được sử dụng ở Lò Gốm Tân Hòa có trần thạch cao, kết cấu đỡ bằng thép, mái lợp kim loại trên đỉnh có lưới chống côn trùng. Đây là cách đơn giản và rẻ nhất để làm mái thông gió kép nhưng vẫn rất hiệu quả. 

Ảnh: T3 Architecture Asia

Giải pháp này đã giúp giảm chi phí xây dựng trong khi vẫn duy trì được sự thoải mái cho cuộc sống.

Ánh sáng tự nhiên

Tất cả các căn hộ đều có cửa sổ mở ra phía trước và phía sau cũng như dùng gạch đục lỗ để tối đa hóa ánh sáng và thông gió tự nhiên. 

Một nửa số cư dân có thể trực tiếp tận hưởng không gian xanh trong sân trung tâm có sự kết hợp của cây cối và bóng râm. Không gian xanh cho chung cư bao gồm một khu vườn, bãi cỏ và cây xanh kết hợp với sân trong. Thiết kế cảnh quan và lối đi bộ cung cấp cho cư dân và trẻ em một sân chơi lí tưởng. 

Ảnh: T3 Architecture Asia

Ảnh: T3 Architecture Asia

Tòa nhà được xây dựng cho đối tượng cư dân có thu nhập thấp để thay thế nơi sinh sống dọc kênh đào bị ô nhiễm trước đây. Các căn hộ đã được bán với giá rất thấp so với giá trị trung bình của thị trường. 

Một trong những tính độc đáo trong sự phát triển của chung cư này là chính người dân tái định cư ở đây đã tham gia vào quá trình thiết kế xây dựng, đặc biệt là trong công tác giám sát. Điều này đảm bảo môi trường sống sẽ hoàn toàn phù hợp với nhu cầu của mọi người và đảm bảo chất lượng của tòa nhà. 

Ảnh: T3 Architecture Asia

Căn hộ tầng 1 có giá khoảng 265 triệu đồng/căn, tầng 2 có giá từ 108 đến 135 triệu đồng/ căn, tầng 3 có giá 70 đến 107 triệu đồng/căn, tầng 4 áp mái có giá chỉ 57 triệu đồng/căn. (Ảnh: T3 Architecture Asia)

Chất lượng không khí và môi trường

Nghiên cứu khảo sát được E4G thực hiện vào tháng 12/2014 trong số 41 cư dân về sự hài lòng của họ đối với chất lượng của công trình bao gồm: ánh sáng, thông gió và cách nhiệt. Đa số cho đánh giá về mức độ thoải mái là Tốt và Rất tốt. 

Đánh giá của cư dân cho các tiêu chuẩn của công trình đa phần là Tốt và Rất tốt. (Ảnh: T3 Architecture Asia)