Đi lễ chùa đầu năm là một truyền thống văn hóa lâu đời trong nhiều nền văn hóa Á Đông, đặc biệt là ở Việt Nam. Đây là dịp để người dân cầu bình an, may mắn và tài lộc cho bản thân và gia đình trong năm mới, đồng thời thể hiện lòng kính trọng đối với các vị thần linh và tổ tiên. Bên cạnh đó, việc đi chùa còn giúp tịnh tâm, tìm lại sự bình yên trong tâm hồn, giúp con người gạt bỏ những lo âu, muộn phiền của cuộc sống.
Đây cũng là một phong tục tập quán mang đậm bản sắc dân tộc, giúp con người gắn kết với các giá trị văn hóa truyền thống và duy trì một thói quen tốt đẹp trong cộng đồng. Hơn nữa, việc đi chùa đầu năm không chỉ có ý nghĩa về mặt tâm linh mà còn là cơ hội để gia đình quây quần bên nhau và cầu nguyện những ước vọng tốt đẹp cho tương lai.
Nhiều người có thói quen đến chùa để cầu nguyện vào các dịp đặc biệt, trong khi có những người chỉ đến chùa vào đầu năm để mong muốn một năm mới an lành. Tuy vậy, mỗi dịp đi lễ chùa đều mang ý nghĩa riêng.
Vào ngày mùng 1, mọi người thường đến chùa với mong muốn cuộc sống trong năm mới sẽ bình yên và may mắn. Đây là thời điểm để cầu chúc cho một năm đầy vui vẻ và thịnh vượng.
Vào ngày mùng 2 và mùng 3 Tết, nhiều người đi lễ để cầu tài lộc, tiền bạc và sự thịnh vượng suốt cả năm. Theo truyền thống, đây là ngày lễ đón Hỷ Thần, biểu tượng của hạnh phúc và may mắn.
Ngày mùng 4 Tết cũng là thời điểm thích hợp để cầu nguyện cho những ước vọng trở thành hiện thực, đặc biệt là trong việc cầu duyên. Đây được coi là ngày đặc biệt để những nguyện ước về tình cảm dễ dàng thành công.
Ngày mùng 6 Tết theo dân gian được xem là ngày cầu bình an. Vì thế, nhiều người chọn ngày này để thực hiện các chuyến đi xa đầu năm, chẳng hạn như du lịch cùng gia đình hoặc đi thăm các chùa, cầu phước lành cho bản thân và gia đình.
Khi đi lễ chùa đầu năm, bạn cần đặt lễ vật và thắp hương trước bàn thờ Đức ông. Tiếp theo, lễ vật sẽ được dâng lên bàn thờ chính, bạn thắp đèn hương và thực hiện nghi lễ thỉnh chuông ba lần, sau đó làm lễ cúng các vị Phật và Quan Thế Âm Bồ Tát.
Sau đó, bạn sẽ tiếp tục thắp hương và cầu nguyện tại các bàn thờ khác, lưu ý phải chuẩn bị từ ba đến năm lễ hương khi dâng hương. Nếu chùa có thờ Mẫu và Tứ Phủ, bạn cũng nên dâng lễ vật và hương lên các ngài.
Khi hoàn tất các nghi lễ, bạn có thể đến thắp hương tại nhà thờ Tổ (hoặc nhà thờ Hậu) nếu có.
Cuối cùng, sau khi hoàn tất các lễ tạ và hạ lễ, bạn có thể ghé thăm các vị sư, tăng trụ trì và tùy tâm công đức tại nhà trai giới hoặc phòng tiếp khách.
Khi đi lễ chùa, nên mang theo lễ vật chay và dâng hương. Lễ chay thường gồm những món như bánh kẹp, trái cây và chè, tránh dâng các món lễ mặn. Mâm ngũ quả thường bao gồm những loại quả như dưa hấu, bưởi, táo, dứa, nho, xoài, thanh long và phật thủ. Khi mang hoa đến chùa, nên chọn hoa tươi như hoa huệ, hoa sen, hoa cúc, hoa mẫu đơn, lưu ý tránh sử dụng hoa giả hoặc hoa dại.
Khi dâng lễ tại ban thờ Tam Bảo, bạn cần chuẩn bị đầy đủ 5 món lễ gồm hương, đăng nến, hoa, quả và nước. Tuy nhiên, nếu thiếu một món cũng không sao, quan trọng là lòng thành tâm. Lưu ý không đặt tiền thật, tiền vàng, tiền hàng mã hay đồ lễ mặn lên ban thờ.
Đối với các ban thờ khác trong chùa như ban Mẫu, ban Đức Ông, ban Thánh Hiền, ban vong,… chỉ cần thắp ba nén hương và cầu nguyện thành tâm. Tùy theo nguyện vọng của người lễ, có thể chuẩn bị lễ vật phù hợp cho từng ban thờ.
Đối với các ban thờ riêng biệt của Đức Ông, Thánh, Mẫu, bạn có thể chuẩn bị lễ vật tam sinh gồm thịt gà, giò chả, tiền vàng mã và tiền âm phủ.
Khi hoàn tất cúng lễ, chúng ta tiến hành hạ lễ. Thông thường, sau khoảng một tuần nhang, bạn có thể hạ lễ. Lúc này, bạn nên cắm thêm một tuần nhang mới và thực hiện ba lần vái lạy trước mỗi ban thờ. Sau đó, hạ sớ hóa vàng, xóa sơ và hoàn tất các nghi thức, rồi mới có thể tiến hành các lễ cúng tiếp theo.
Cần lưu ý rằng đối với các vật lễ trên bàn thờ như gương, lược... liên quan đến cô thờ cậu, bạn nên để chúng nguyên vẹn trên bàn thờ. Nếu có chỗ riêng để đặt, bạn có thể gom lại và đặt lên đó.
Dưới đây là một bài khấn đi chùa ngắn gọn bạn có thể tham khảo khi đi lễ chùa đầu năm:
Kính lạy Đức Phật Thích Ca Mâu Ni, Đức Phật Di Đà, Mười phương chư Phật, Vô thượng Phật pháp, Quan âm Đại sĩ, và Thánh hiền Tăng.
Con tên là [tên của bạn], cùng toàn thể gia đình, thành tâm trước Đại Hùng Bảo Điện, nơi Chùa [tên chùa], dâng nén tâm hương, dốc lòng kính lạy:
Nay con đến trước Phật đài, thành tâm sám hối, nguyện xin chư Phật, chư Bồ Tát, chư Hiền Thánh Tăng, từ bi gia hộ, chỉ đường dẫn lối, giúp con đoạn trừ nghiệp chướng, phiền não, tu hành tinh tấn, sớm thành Phật đạo.
Con cũng nguyện xin chư Phật, chư Bồ Tát, chư Hiền Thánh Tăng, gia hộ cho con và gia đình được an khang thịnh vượng, sức khỏe dồi dào, công việc thuận lợi, học hành thành đạt, gia đạo hòa thuận, hiếu thuận, trên dưới thuận hòa, an khang thịnh vượng.
Nguyện xin chư Phật, chư Bồ Tát, chư Hiền Thánh Tăng, gia hộ cho thế giới hòa bình, chúng sinh an lạc.
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Khi đến chùa, bạn nên chọn trang phục kín đáo, lịch sự. Những bộ đồ màu sắc nhã nhặn, như áo tràng hoặc áo lam của Phật tử, sẽ giúp bạn thể hiện lòng tôn kính. Các trang phục như áo sơ mi cổ kín, áo dài đi chùa đầu năm cũng là sự lựa chọn phù hợp. Nếu mặc áo khoác, hãy chọn loại có cổ để trông gọn gàng, lịch sự. Bạn cũng nên tránh những bộ đồ quá hở hang, bó sát hay quá thời trang như quần lửng, váy ngắn hay quần tất lưới, vì chúng không phù hợp với không khí trang nghiêm của chùa.
Chùa không quy định thời gian cụ thể để viếng thăm, bạn chỉ cần đến với lòng thành kính. Dù nhiều người tin rằng đi chùa vào ngày mùng 1 sẽ mang lại bình an cả năm, điều quan trọng là dù đi vào lúc nào, bạn cũng cần phải ăn mặc trang nhã và cư xử đúng mực.
Trước khi vào chùa, bạn nên tránh quan hệ vợ chồng và ít nhất phải đợi khoảng 6 tiếng để giữ cho tâm hồn thanh tịnh. Khi vào chùa, bạn cũng không nên trang điểm quá đậm, sử dụng nước hoa hay mang túi xách, mũ áo vào khu vực linh thiêng. Phụ nữ trong thời kỳ kinh nguyệt cũng được khuyến khích không nên đến chùa trong thời gian này.
Khi đi lễ, bạn nên thắp hương ngoài sân chùa, tránh thắp hương trong khu vực bên trong. Không chụp ảnh hay quay phim khi đang ở trong chùa. Trong điện chính, bạn cũng không được phép đặt lễ mặn hay tiền vàng mã. Trẻ em không nên đùa nghịch hay sờ vào tượng Phật, và bạn cũng không nên mang bất kỳ vật phẩm nào trong chùa về nhà.
Hãy vào từ cửa bên phải và ra cửa bên trái, vì cửa giữa thường chỉ dành cho các bậc cao tăng và quan lại. Khi gặp các nhà sư, bạn nên xưng hô là 'bạch thầy' hoặc 'A di đà Phật', và tự xưng là 'con', để thể hiện sự tôn kính. Ngoài ra, bạn cũng không nên tự ý sử dụng đồ ăn, thức uống trong chùa, trừ khi là trụ trì.
Cuối cùng, hãy giữ yên lặng, tránh nói chuyện to hay đùa giỡn, và khi quỳ xuống, bạn nên quỳ sang một bên, không nhìn thẳng vào tượng Phật để tỏ lòng tôn trọng.
Dưới đây là một số gợi ý cap đi chùa đầu năm hay và ý nghĩa để bạn tham khảo:
"Một năm mới bắt đầu, xin dâng tấm lòng thành kính, cầu mong cho mọi điều an lành, bình an và may mắn sẽ đến với mọi người. A Di Đà Phật!"
"Lời chúc đầu năm, cầu xin cho gia đình tôi được sống trong bình yên, hạnh phúc. Cảm ơn Phật đã luôn che chở, phù hộ."
"Đi chùa đầu năm, thắp nén hương cầu cho một năm mới bình an, tài lộc đầy nhà, gia đình luôn an vui, sức khỏe dồi dào."
"Lễ Phật đầu năm, mong ước những điều tốt đẹp sẽ đến, mọi nỗi lo sẽ được gột rửa, một năm mới thật an lành, hạnh phúc."
"Cầu cho gia đình, bạn bè và tất cả những người tôi yêu thương sẽ luôn khỏe mạnh, bình an. Chúc mừng năm mới, an khang thịnh vượng!"
"Thắp nhang dâng Phật, cầu cho một năm mới vạn sự hanh thông, tình duyên như ý, mọi nỗi lo đều tan biến."
"Lễ chùa đầu năm không chỉ là để cầu bình an, mà còn để tâm hồn thanh tịnh, gửi gắm những ước nguyện ngọt ngào cho một năm mới tốt đẹp."
"Cầu Phật gia hộ cho chúng sinh, cho gia đình tôi mãi mãi sống trong bình an, yêu thương và hạnh phúc."
"Đi chùa đầu năm không chỉ để cầu may, mà còn để tâm hồn được thanh thản, lòng mình được yên bình và đón nhận những điều tốt đẹp."
"Chúc cho năm mới sẽ là một hành trình của sự đổi mới, bình an và thịnh vượng. A Di Đà Phật, cầu chúc cho mọi người một năm an lành!"