Giải mã SpaceX: Công ty của Musk lấy tiền ở đâu để thay đổi thế giới?

Ngày 31/5 vừa qua, SpaceX đã đi vào lịch sử với tư cách công ty tư nhân đầu tiên đưa người lên Trạm vũ trụ quốc tế (ISS). Đây là thành quả sự hợp tác giữa công ty này và NASA, mở ra hướng đi mới cho ngành khai thác vũ trụ của Mỹ.

Thông tin này sẽ giúp uy tín của SpaceX tăng cao, và rất có thể sẽ lại đẩy giá trị của công ty do Elon Musk sáng lập lên một mức mới trong những vòng gọi vốn sau.

Theo CNBC, giá trị của SpaceX ở thời điểm hiện tại vào khoảng 36 tỉ USD, dựa trên kết quả vòng gọi vốn gần nhất của công ty diễn ra vào tháng 3. SpaceX là một trong những công ty tư có giá trị lớn nhất, và mỗi vòng gọi vốn của SpaceX đều thu hút sự chú ý.

SpaceX lấy tiền đầu tư từ đâu?

SpaceX là công ty tư nhân, đồng nghĩa không niêm yết trên sàn chứng khoán. Tuy nhiên, công ty này vẫn gọi vốn với rất nhiều nhà đầu tư khác nhau.

Theo Investopedia, SpaceX được thành lập năm 2002 với nguồn vốn góp chính từ Elon Musk, sau khi ông trở thành triệu phú nhờ bán PayPal. Trong quá trình hoạt động, công ty này cũng mở nhiều vòng gọi vốn, thu hút đầu tư từ các quỹ như Founders Fund, Draper Fisher Jurvetson và Valor Equity Partners.

Tháng 1/2015, SpaceX có vòng gọi vốn đáng chú ý khi được Google và Fidelity Investmenst đầu tư với số tiền 1 tỉ USD đổi lấy gần 10% cổ phần. Trong năm 2019, SpaceX gọi vốn 3 lần và nhận về tổng cộng 1,33 tỉ USD, theo CNBC.

Gần đây nhất, vào tháng 3 SpaceX đã gọi vốn hơn 500 triệu USD. Theo CNBC, tài liệu của SpaceX gửi Ủy ban chứng khoán Mỹ (SEC) cho thấy số cổ phần được bán ra tương đương định giá công ty khoảng 36 tỉ USD, cao hơn mức 33,3 tỉ USD vào năm 2019. CNBC nhận định cổ phần của SpaceX là món đầu tư được quan tâm, và công ty này cũng là một trong những công ty tư nhân có định giá cao nhất.

Vì là một công ty tư nhân, SpaceX không có nghĩa vụ phải công khai các chi phí như nghiên cứu, phát triển cho các dự án vũ trụ của họ. Tuy nhiên, nhà sáng lập Elon Musk từng nói chỉ riêng chi phí phát triển tàu vũ trụ Crew Dragon, con tàu vừa đưa hai phi hành gia NASA lên ISS, đã chiếm khoảng vài trăm triệu USD từ nguồn vốn riêng của công ty.

Do không công khai số liệu tài chính, chỉ có thể dự đoán nguồn thu của SpaceX chủ yếu đến từ việc phóng tên lửa. Ngoài nhiều hợp đồng đã ký với NASA, SpaceX còn kí kết phóng tên lửa với nhiều công ty khác. Mỗi chuyến du hành của tên lửa Falcon 9 có giá khoảng 62 triệu USD, và theo Motley Fool thì SpaceX có thể thu về khoảng 12 triệu USD lợi nhuận, và trừ đi các chi phí hoạt động có lãi khoảng 15%.

"Chúng tôi không cần gọi vốn"

Hiện tại SpaceX đang cùng lúc phát triển 3 dự án đầy tham vọng: Crew Dragon, Starlink và Starship. Trong đó, Crew Dragon là tàu vũ trụ có thể đưa người, hàng hóa lên không gian. Starlink là dự án phóng hàng chục nghìn vệ tinh lên vũ trụ để phát Internet tới mọi nơi trên Trái Đất, còn Starship là tàu vũ trụ cỡ lớn cũng có nhiệm vụ chở người, hàng hóa.

Đó là chưa kể những kế hoạch còn xa hơn mà Elon Musk từng nói đến, như việc thuộc địa hóa Hỏa Tinh. Mỗi dự án của SpaceX đều là những dự án khổng lồ, với chi phí lên tới hàng tỉ USD.

Theo CNBC, Phó chủ tịch SpaceX Jonathan Hofeller cho biết dự án Starlink sẽ tốn khoảng 10 tỉ USD để đạt mục tiêu đưa 12.000 vệ tinh lên vũ trụ. Tuy nhiên, ông Hofeller cũng nói rằng Starlink chủ yếu dùng nguồn vốn từ kinh doanh chứ không phải các vòng gọi vốn của SpaceX. Vị lãnh đạo công ty này cho biết họ có "vị thế khác hẳn" so với những đối thủ cũng trong ngành vệ tinh vũ trụ.

"Đó là lí do chúng tôi gần như không tiết lộ gì về những thứ chúng tôi đang làm, bởi chúng tôi không cần phải ra ngoài và gọi vốn cho mảng kinh doanh này", Phó chủ tịch SpaceX cho biết.

Theo Motley Fool, việc chào bán cổ phiếu của SpaceX không hẳn có giá trị gọi vốn để kinh doanh, bởi con số mà họ thu về thấp hơn nhiều so với chi phí mà SpaceX tuyên bố. Mục đích chính của vòng gọi vốn mới nhất là khẳng định giá trị của SpaceX vẫn được giữ nguyên, thậm chí còn tăng nhẹ dù cả thế giới khủng hoảng với dịch Covid-19.

Tín hiệu này, cùng với việc SpaceX hợp tác thành công với NASA, liên tục nhận những hợp đồng từ cơ quan vũ trụ của Mỹ, có thể tạo hình ảnh đẹp cho công ty. Tỉ phú Elon Musk được cho là muốn giữ quyền kiểm soát của mình với SpaceX, do vậy ông không có ý định chào bán cổ phiếu SpceX cho công chúng (IPO) trong tương lai gần. 

Tuy nhiên, các chuyên gia tài chính cho rằng SpaceX có thể tách riêng Starlink để IPO trong vài năm tới. Khi đó, giá trị cổ phần SpaceX có thể dùng để xác định các thông số cho IPO.