'Lình xình' cổ phần hóa ở IPC, thanh tra lại 'nhắc' Tề Trí Dũng

Trụ sở IPC, nơi xảy ra hàng loạt sai phạm nghiêm trọng... (Ảnh: LAM NGỌC - KHẢ HÒA)

Theo đánh giá của Thanh tra TP HCM, với những lợi thế về vốn và các dự án được giao (vốn điều lệ khoảng 3.000 tỉ đồng, 100% sở hữu nhà nước, và hàng ngàn héc ta đất công), nên hằng năm kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh chung của IPC (IPC còn có 1 công ty con, 4 công ty liên doanh và 4 công ty liên kết) đều có lợi nhuận. 

Trong đó, nguồn thu chủ yếu từ hoạt động đầu tư vào các công ty thành viên và công ty liên kết.

Tuy nhiên, qua thanh tra việc chấp hành trong các lĩnh vực thực hiện đầu tư dự án, góp vốn liên doanh, công tác cổ phần hóa của IPC và các công ty có vốn góp của IPC, phát hiện nhiều sai phạm; việc thực hiện các dự án đầu tư chưa đúng quy định của pháp luật, dự án chậm tiến độ, kéo dài thời gian, gây thiệt hại tài sản nhà nước và của doanh nghiệp, ảnh hưởng đến phát triển trong thời gian tới.

Đề xuất giữ quyền chi phối

Đối với việc thực hiện cổ phần hóa Công ty TNHH MTV phát triển KCN Sài Gòn (IPD) thành Công ty CP tiếp vận Đông Sài Gòn (ESL), Thanh tra TP HCM đã chỉ ra những “lình xình”, có dấu hiệu cố ý làm trái quy định pháp luật.

Cụ thể, IPD là doanh nghiệp (DN) 100% vốn nhà nước, là công ty con của IPC; hoạt động theo mô hình công ty “mẹ - con”. Giá trị vốn nhà nước theo báo cáo của IPD thời điểm tháng 4/2015 hơn 484 tỉ đồng. IPD được UBND TP HCM cho thuê hơn 69 ha đất để thực hiện dự án đầu tư xây dựng cảng KCN Cát Lái tại P.Thạnh Mỹ Lợi (Q.2) với vai trò là cảng vệ tinh trung chuyển, tổng mức đầu tư dự kiến hơn 660 tỉ đồng.

Tháng 10/2012, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt phương án sắp xếp, đổi mới DN 100% vốn nhà nước của TP HCM, trong đó IPD thực hiện cổ phần hóa nhà nước nắm giữ dưới 50% vốn điều lệ giai đoạn 2012 - 2015. 

Tiếp đó, tháng 1/2013, UBND TP HCM ban hành kế hoạch sắp xếp, trong đó IPD thực hiện cổ phần hóa năm 2015, nhà nước nắm giữ dưới 50% vốn điều lệ. Quá trình cổ phần hóa IPD, UBND TP HCM điều chỉnh, bổ sung thành phần ban chỉ đạo, cử ông Tề Trí Dũng (38 tuổi), thành viên HĐTV, Tổng giám đốc IPC làm trưởng ban chỉ đạo.

Tháng 6/2015, Tổng giám đốc IPD có văn bản đề xuất phương án tỉ lệ vốn nhà nước sau khi cổ phần hóa, trong đó lập 2 phương án: phương án 1 tỉ lệ vốn nhà nước là 49%; phương án 2 tỉ lệ vốn nhà nước là 36%. 

Đến ngày 1/9/2015, Tổng giám đốc IPC Tề Trí Dũng có văn bản trình UBND TP HCM đề xuất tỉ lệ vốn nhà nước tại IPD sau cổ phần hóa là 65%, lí do cơ bản là để IPC có quyền chi phối các quyết định về chiến lược phát triển, kế hoạch kinh doanh của IPD. Tại cuộc họp ngày 22/9/2015, Phó chủ tịch UBND TP HCM Tất Thành Cang kết luận và chấp thuận đề xuất này.

Tuy nhiên, vào tháng 11/2015, Tổng giám đốc IPC tiếp tục có văn bản trình UBND TP HCM, trong đó đề xuất điều chỉnh tỉ lệ vốn nhà nước nắm giữ tạm thời là 75% vốn điều lệ nhằm đảm bảo sự chi phối, quyết định chiến lược phát triển IPD theo đúng định hướng; sau khi chuyển đổi thành công ty cổ phần, sẽ có lộ trình giảm tỉ lệ vốn nhà nước từ 75% xuống 65% khi dự án cảng KCN Cát Lái được đầu tư xây dựng, và giảm xuống 51% khi cảng hoạt động ổn định; phương thức thoái vốn là phát hành cổ phiếu để tăng vốn điều lệ, nhưng cổ đông nhà nước sẽ không tham gia mua cổ phần.

Ngay trong tháng 11/2015, ông Tất Thành Cang có bút phê chấp thuận vào văn bản đề xuất của IPC. Sau đó, phương án nhà nước nắm giữ 75% vốn điều lệ khi IPD cổ phần hóa thành ESL được thực hiện.

... và khu vực đất xây dựng cảng KCN Cát Lái hiện vẫn còn ngổn ngang

Thực tế đảo chiều

Theo phương án cổ phần hóa được duyệt, ESL sẽ đầu tư xây dựng, khai thác cảng KCN Cát Lái. Tuy nhiên, thực tế sau khi cổ phần hóa, ESL đã ký hợp đồng góp vốn thành lập pháp nhân mới là Công ty CP Cát Lái Đông Sài Gòn, trong đó ESL chỉ góp vốn 20% vốn điều lệ của pháp nhân mới này, để khai thác toàn bộ khu vực cảng KCN Cát Lái. 

Như vậy, ESL trước và sau cổ phần hóa thể hiện không có năng lực phát triển cảng độc lập. Với tỉ lệ góp vốn 20%, ESL không còn quyền chi phối, dẫn đến kết quả là đối tác khác nắm quyền chi phối, quyết định việc kinh doanh khai thác cảng.

“Sau cổ phần hóa, ESL đã thực hiện không đúng phương án cổ phần hóa được duyệt, có dấu hiệu cố ý làm trái pháp luật về quản lí, sử dụng tài sản nhà nước, phục vụ cho nhóm lợi ích trong việc thu gom các dự án cảng biển quốc gia có tầm quan trọng về chiến lược, địa lí, kinh tế và an ninh quốc phòng vào công ty cổ phần... cần được làm rõ”, kết luận của Thanh tra TP HCM nêu.

Tiến độ chậm trễ

Theo tài liệu thanh tra, dự án cảng KCN Cát Lái thực hiện chậm so với dự kiến (năm 2016 - 2018), mặc dù được chấp thuận đầu tư từ năm 2002 nhưng mới hoàn tất công tác bồi thường giải phóng mặt bằng từ tháng 7/2018.

Liên quan đến tài sản cổ phần hóa IPD, theo Thanh tra TP HCM, việc không đánh giá lại giá trị các dự án làm giảm giá trị tài sản của nhà nước do việc bồi thường, giải phóng mặt bằng các dự án đã được thực hiện cách nay hơn 15 năm với chi phí bồi thường thấp. Hiện nay, giá đất đã tăng lên gấp nhiều lần. Kết quả định giá đã không phản ánh đầy đủ giá trị tài sản theo giá thị trường khi cổ phần hóa.

“Cảng KCN Cát Lái là cảng biển lớn, có vị trí mang tầm chiến lược của TP, cần có sự quản lí chặt chẽ của nhà nước và khai thác hiệu quả, do vậy cần thiết phải chấn chỉnh hoạt động”, Thanh tra TP HCM kiến nghị.