Nhà văn Tâm Phan, MC Minh Trang dạy con hiểu biết về Tiết thanh minh

Tâm Phan (Tác giả những cuốn sách: Yêu như là sống, Sex và những thứ khác, Lần đầu làm mẹ)

Jenna con gái tôi may mắn có đủ ông bà nội ngoại và chưa bao giờ đi dự một đám tang nào của người thân. Tuy nhiên có một câu chuyện khá thú vị xảy ra khi Jenna 4 tuổi, con được xem một buổi biểu diễn của Michael Jackson (nhóm đóng giả, nhảy theo các bài hát của Michael) ở Cuba. Jenna ngay lập tức trở thành người hâm mộ Michael Jackson. Trong buổi diễn hôm đó, người đóng vai Michael xuống dắt tay Jenna lên sân khấu cùng các trẻ em khác hát bài "Heal the world". Sau buổi diễn, người đóng vai Michael còn chụp hình chung với Jenna và gọi Jenna là bạn (my friend). Jenna tin rằng Michael Jackson còn sống và là bạn của mình.

Jenna rất sửng sốt và hỏi mẹ về cái chết của Michael Jackson

Một hôm trong lúc đang xem youtube 1 bài hát của Michael Jackson (thật), tình cờ clip tiếp theo tự động bật và đó là tin Michael Jackson qua đời. Jenna rất sửng sốt và hỏi mẹ về cái chết của Michael Jackson. Mẹ giải thích: "Chúng ta ai cũng sẽ chết, đó là một điều bình thường của cuộc sống. Thông thường cái chết sẽ đến khi chúng ta già, nhưng có những tai nạn xảy ra khiến một số người chết khi còn trẻ. Michael chết vì uống quá nhiều các loại thuốc khác nhau. Michael chết nghĩa là ông ấy không thể hát, không thể nhảy, không thể nói được nữa mà nằm im một chỗ, không bao giờ dậy.

Chúng ta cũng nên tìm cách giải thích cho trẻ về những người đã khuất sao cho thật nhẹ nhàng. Người lớn không nên lảng tránh khi nói về cái chết. Hãy giải thích cho trẻ hiểu đó là phần kết thúc của cuộc sống. Một kiếp người là phải có Sinh - Lão - Bệnh - Tử, nó là việc rất đỗi bình thường. Để trẻ không bị khó hiểu, chỉ cần giải thích một cách đơn giản là: Chết có nghĩa là ngừng thở, không ăn uống, không cử động và không bao giờ thức dậy.

Khi bố tôi còn khỏe, đi lại được thì vẫn đi tảo mộ ông bà vào tiết thanh minh. Giờ ông yếu, con cháu ở xa nên không thể duy trì việc đó nữa. Nhưng vào những ngày này, tôi cũng thấy nhớ quê. Nếu Jenna có hỏi về thanh minh là gì, tôi sẽ giải thích cho con hiểu rằng: Đó là ngày mà người ta nhớ tới nguồn gốc của mình, nơi cụ kỵ của mình sống và mất đi. Ngày đấy ông bà mình hay về quê để thắp hương cho những bậc sinh thành của ông bà.

Minh Trang (MC, Founder Mầm Nhỏ)

Người Việt mình, không gian trong ngôi nhà thường hay có bàn thờ tổ tiên, nếu con hỏi những tấm hình trên ban thờ là ai,thì rất đơn giản, bố mẹ hãy cứ giải thích đó là ông, là bà, là cụ, là kị…. của bố mẹ. Những người ấy đã mất rồi nên mình để tấm ảnh người ấy trên bàn thờ để tưởng nhớ và thờ cúng. Nhiều người tin rằng người chết vẫn tiếp tục sống ở một nơi nào đó khác (giống như bà ngoại của Lạc trong truyện bà ngoại yêu dấu vẫn nấu cơm, rửa bát, giặt giũ… ở làng Thơm trên trời mà mẹ con Lạc đi tàu không tới được). Vì thế, hàng tháng vào ngày đầu và giữa tháng theo lịch Trăng hoặc vào ngày người đó mất, lễ tết… mọi người đều làm lễ cúng để thể hiện lòng yêu quý, nhớ thương những người đã mất. Tấm ảnh trên bàn thờ và hoạt động cúng giỗ là cách để mình và ông bà, cụ kị thấy gần gũi nhau hơn, thể hiện sự yêu quý, tôn trọng.

Tôi nghĩ người nên thay đổi là giới trẻ, nên về quê tết thanh minh.

Việc về quê, ra nghĩa trang cúng lễ mồ mả tổ tiên là một hoạt động đẹp, thể hiện sự tôn trọng và yêu quý những người đã mất, cũng là cơ hội để anh em họ hàng, gia đình gần gũi nhau, trò chuyện tâm sự. Không biết mọi người thì thế nào, đối với tôi, những dịp cúng giỗ mọi người cùng nhau làm cỗ, cùng nhau ăn cơm trò chuyện là hoạt động chính. Đây là cơ hội để mọi người trong nhà trò chuyện, còn việc cúng chỉ chiếm rất ít thời gian. Vì thế, đó như là cái dịp để mình gặp nhau, trò chuyện, gần gũi nhau hơn nên nếu bé khoảng trên 2 tuổi, việc đi lại không quá khó khăn vất vả, bố mẹ không bận chuyện gì quá quan trọng thì nên về. Đó là cơ hội để cho bé trải nghiệm, được sống trong tình yêu thương của gia đình họ hàng, hiểu hơn về văn hóa, phong tục và đơn giản hít thở không khí và chạy nhảy thôi cũng tốt rồi mà.

Còn nếu mình có lí do chính đáng mà bố mẹ vẫn không thông cảm thì tôi nghĩ có lẽ tại bố mẹ chưa hiểu, mình nên nói chuyện rõ ràng lí do tại sao. Tuy nhiên, cũng có những bạn quan điểm việc về quê lễ thanh minh là không quan trọng, ông bà cho là quan trọng thì việc giải thích, thông cảm khá là khó. Tôi nghĩ người nên thay đổi là giới trẻ, nên về quê tết thanh minh như tôi nói trên. Còn nếu các bạn ấy không quan trọng và cũng không muốn về thì ít nhất cũng nên để một người trong gia đình về.

Bài học trong về lòng hiếu thảo, báo hiếu khi nhớ về tổ tiên, nên nói cho con trẻ nhưng chỉ dừng lại ở mức là nhớ đến người đó, tỏ lòng yêu quý, kính trọng và có hương khói. Những ngày lễ, tết, rằm, cúng giỗ… thì vẫn nên thờ cúng, nhưng có thể đơn giản chỉ là một chút hoa quả, hoặc một mâm cơm đơn giản như mâm cơm ăn hàng ngày nhà mình thôi, không nên cầu kì quá. Một năm 1, 2 lần có thể về quê, ra viếng mộ như dịp Tết hay lễ Thanh minh sắp tới nếu mình có điều kiện. Nhưng quan điểm cá nhân của tôi là không xây mộ thật to đẹp hay cúng thật nhiều đồ ăn, đốt thật nhiều vàng mã, mời thầy về làm lễ thật to… Yêu quý và tôn trọng không nhất thiết phải thể hiện qua những hành động đó nếu nó khiến con cháu lãng phí và mệt mỏi.

Thanh minh là một dịp để mình giải thích cho con hiểu về ông bà, tổ tiên. Mình sẽ về quê, ra mộ ông bà tổ tiên để thắp hương, thể hiện lòng yêu quý ông bà, tổ tiên.

Bà nội cũng có bàn thờ ở trong tim giống mẹ!