Qatar 'lột xác' thành quốc gia giàu có như thế nào?

Gia tộc Al-Thani cai trị Qatar kể từ năm 1900 khi nước này nằm dưới chế độ bảo hộ của Ah. Ngày 17/7/1913, Shaikh Abdullah Bin Qassim Al-Thani (thứ hai từ trái sang) trở thành người trị vì Qatar. Thời điểm đó, ngành công nghiệp của Qatar chủ yếu là khai thác ngọc trai và đánh cá. Quốc gia này chìm trong đói nghèo, người dân suy dinh dưỡng và bệnh tật lan tràn sau khi ngành kinh doanh ngọc trai suy sụp trong những năm 1920.

Năm 1939, người ta phát hiện dầu ở Dukhan. Sự phát triển ở khu vực này diễn ra chậm chạp cho tới năm 1949 do Chiến tranh thế giới II nổ ra. Dù trữ lượng dầu được phát hiện ở đây đáng kể, nhưng lại thua xa lượng khí đốt tự nhiên được tìm thấy chính tại nơi này 30 năm sau.

Năm 1951, Qatar sản xuất 46.500 thùng dầu/ngày, đạt doanh thu 4,2 triệu USD. Với phát hiện ra các mỏ dầu ngoài khơi cùng sự phát triển của tập đoàn Shell đã đẩy sản lượng dầu của Qatar lên 233.000 thùng/ngày.

Nguồn thu mới từ hoạt động khai thác dầu đổ vào túi các gia đình có thế lực. Qatar bắt đầu tiến trình hiện đại hóa dù ở mức chậm chạp. Trường học, bệnh viện, nhà máy điện, nhà máy lọc nước, và tổng đài điện thoại bắt đầu xuất hiện lần đầu ở nước này vào những năm 1950. Nguồn thu từ dầu mỏ tăng dần trong những năm 1960 khi gia tốc Al-Thani tăng cường sức mạnh bằng cách cài cắm người thân vào các vị trí cao trong chính phủ. Toàn bộ thành viên của gia đình này cùng được hưởng các khoản trợ cấp kếch xù. Trong ảnh là thủ đô Doha nhìn từ trên cao những năm 1940.

Qatar giành độc lập vào năm 1971 sau khi Anh thông báo chấm dứt hoạt động quân sự ở phía Đông kênh đào Suez. Ngày 22/2/1972, Khalifa ibn Hamad lật đổ cha mình là Emir Ahmad ibn Ali khi ông đang đi săn chim ưng ở Iran. Khalifa ibn Hamad sau đó cắt giảm chi tiêu của gia đình hoàng gia và tăng chi tiêu cho các chương trình xã hội, nhà ở, y tế, giáo dục và lương hưu.

Năm 1971, mỏ khí đốt tự nhiên lớn nhất thế giới South Pars / North Dome Gas-Condensate được phát hiện ở bờ biển ngoài khơi Qatar. Sản lượng dầu của Qatar khi đó đang cao nên chưa khai thác mỏ khí đốt này.

Năm 1995, Sheikh Hamad bin Khalifa Al-Thani lật đổ tiểu vương Emir Khalifa bin Hamad trong một cuộc đảo chính không đổ máu khi vị tiểu vương này đang ở Thụy Sỹ. Sheikh Hamad đã mở ra một hướng đi hoàn toàn mới cho đất nước. Một trong những quyết định đầu tiên của Sheik Hamad khi lên lãnh đạo Qatar là đẩy nhanh khai thác mỏ North Dome. Không lâu sau, Qatar bắt đầu xuất khẩu khí đốt. Để đáp ứng nhu cầu sản xuất gia tăng, Qatar bắt đầu xây dựng nhà máy khí hóa lỏng tự nhiên mới. Trong 15 năm qua, 14 nhà máy khí đốt tự nhiên lỏng đã được xây dựng với sự hợp tác cuarcacs công ty dầu lửa quốc tế.

Cuối những năm 1990, Qatar ký các thỏa thuận chia sẻ sản lượng với nhiều công ty dầu lửa nước ngoài. Các công ty bắt đầu sử dụng phương pháp khoan ngang để đảo ngược sự suy giảm sản lượng dầu.

Năm 1996, Qatar xây dựng căn cứ không quân al-Udeid khổng lồ, trị giá hàng tỷ đô, phục vụ như một cơ sở hậu cần và chỉ huy cho Quân đội Mỹ. Quan hệ đối tác với quân đội Mỹ bảo đảm mức an toàn chưa từng thấy cho Qatar. Năm 1997, Qatar bắt đầu ký các thoả thuận cung cấp dài hạn một lượng lớn khí tự nhiên cho Tây Ban Nha và Nhật Bản. Theo thời gian, Qatar đã đa dạng hóa khách hàng của mình. Nhờ sản lượng dầu đều đặn và sản xuất khí đốt tự nhiên ở mức cao, GDP của Qatar tăng vọt trong vòng 15 năm.

Để tránh rơi vào tình trạng khai thác làm cạn kiệt nguồn tài nguyên, Qatar đã đa dạng hóa nền kinh tế. Năm 1998, chính phủ xây dựng thành phố giáo dục, với một khuôn viên rộng lớn hỗ trợ 6 trường đại học Mỹ và hai trường đại học của châu Âu, cùng các trung tâm và tổ chức nghiên cứu khác. Qatar đã tích được quỹ tài sản quốc gia trị giá 170 tỷ đô nhờ nguồn thu từ dầu mỏ và khí đốt. Năm 2003, Qatar thành lập Cơ quan Đầu tư Qatar (QIA) để biến nguồn thu từ dầu khí thành các nguồn thu nhập khác. QIA đã có những khoản đầu tư lớn vào Barclays Bank, Credit Suisse, Harrods, Porsche, Volkswagen và đội bóng Paris Saint-Germain.

Qatar cũng trở thành một trong những nhà đầu tư bất động sản lớn nhất ở London thông qua QIA. Qatar sở hữu The Shard, tòa nhà chọc trời lớn nhất Tây Âu, cũng như phần lớn trung tâm thương mại-tài chính Canary Wharf và nhiều khu vực khác của London. Năm 2006, Qatar đã vượt Indonesia để trở thành nước xuất khẩu khí đốt tự nhiên lớn nhất trên thế giới với doanh thu từ dầu mỏ và khí đốt thiên nhiên chiếm 60% GDP. Nhưng mức đô cạnh tranh ngày càng tăng khi sản xuất khí tự nhiên hóa lỏng cũng xuất hiện ở những nơi như Mỹ và Australia.

Năm 2006, Qatar đã vượt Indonesia để trở thành nước xuất khẩu khí đốt tự nhiên lớn nhất trên thế giới với doanh thu từ dầu mỏ và khí đốt thiên nhiên chiếm 60% GDP. Nhưng mức đô cạnh tranh ngày càng tăng khi sản xuất khí tự nhiên hóa lỏng cũng xuất hiện ở những nơi như Mỹ và Australia.

Từ năm 2000, 58 tòa nhà chọc trời được xây dựng hay lên kế hoạch xây dựng ở Doha, cùng các bảo tàng, sân vận động, các dự án cơ sở hạ tầng quy mô cực lớn. Đất nước với dân số 2,6 triệu người Qatar là nơi có thu nhập bình quân đầu người cao nhất thế giới: 129.700 USD/năm. Ngay từ khi sinh ra, công dân nước này đã hưởng nguồn phúc lợi xã hội rất tốt nhờ vào nguồn dầu mỏ khổng lồ. Người dân Qatar hoàn toàn không phải đóng thuế, khí đốt, điện dân dụng và được khám sức khỏe miễn phí.