Rò động mạch cảnh xoang hang nguy cơ tử vong cao

	Nhân viên y tế hiến máu cứu sống một sản phụ bị tai biến nguy kịch
	Tai biến trong tiêm chủng được Nhà nước bồi thường

Mù lòa, liệt, thương tổn não và chết

TS BS Võ Xuân Sơn cung cấp thông tin về căn bệnh rò động mạch cảnh xoang hang.

Mới đây, một bệnh nhân nam (55 tuổi, ngụ tại TP HCM) bị rò động mạch cảnh xoang hang đã được tiến hành can thiệp nội mạch não. Phẫu thuật xong bệnh nhân có khá hơn nhưng vài tiếng sau tình trạng bệnh trở nên xấu dần. Hiện bệnh nhân không giao tiếp được bằng lời, nhưng thể hiện nhận biết bằng ánh mắt.

TS.BS Võ Xuân Sơn (Phòng khám Quốc tế EXSON) cho biết, động mạch cảnh là động mạch đưa máu lên nuôi não, phần lớn lượng máu nuôi não đi qua đây. Máu từ động mạch cảnh mang oxy và chất dinh dưỡng nuôi não, xong mang CO2 và các chất do các tế bào não thải ra đến các tĩnh mạch não. Các tĩnh mạch não đổ vào các xoang tĩnh mạch trong sọ, trong đó có xoang hang và từ đó đổ về tim.

Động mạch cảnh khi đi vào trong hộp sọ có một đoạn nằm bên trong xoang hang. Trường hợp động mạch cảnh đoạn trong xoang hang bị thủng, máu từ động mạch cảnh đổ thẳng vào xoang hang, hiện tượng này được gọi rò động mạch cảnh xoang hang. Người bị bệnh này nếu không được chữa sẽ mù lòa, liệt, thương tổn não… và chết.

Theo TS Sơn, rò động mạch cảnh xoang hang là một bệnh rất khó chữa, được phát hiện từ những năm 1930. Đối với những trường hợp rò nhỏ, triệu chứng chưa rõ ràng, chưa có lồi mắt, người ta dùng phương pháp ấn vào động mạch cảnh đoạn cổ bên bị rò, làm giảm lượng máu lên não, với hi vọng lỗ rò sẽ được máu đông bít lại. Hiện nay, phương pháp này rất ít khi được sử dụng.

Phương pháp điều trị phẫu thuật để bít lỗ rò hữu hiệu nhất trước đây là phẫu thuật Brook. Theo đó, động mạch cảnh được xẻ ra, nhét 1 mẩu thịt nhỏ (cắt từ người bệnh) vào. Mẩu thịt theo dòng máu trôi đi. Theo lí thuyết, máu sẽ đổ về lỗ rò và mẩu thịt theo đó lấp kín lỗ rò lại.

Tuy nhiên, có một số mẩu thịt không bít lỗ rò mà bít luôn một nhánh động mạch não. Nếu mẩu thịt nhỏ quá sẽ chui qua lỗ rò vào xoang hang, gây tắc ở đây hoặc tĩnh mạch, còn mẩu thịt to quá sẽ làm tắc luôn động mạch cảnh. Dù tỉ lệ biến chứng cao nhưng người bệnh không còn phương pháp khác để lựa chọn.

Tại Việt Nam, khoảng đầu những năm 1980, PGS.TS Trương Văn Việt (nguyên giám đốc Bệnh viện Chợ Rẫy) cải tiến thủ thuật Brook, dùng một cọng chỉ cột vào mẩu thịt trước khi thả cho trôi trong lòng động mạch cảnh. Nếu mẩu thịt không bịt được lỗ rò, mẩu thịt được lôi ra và thay bằng mẩu khác. Phương pháp này ít biến chứng hơn, nhưng vẫn có tỉ lệ tai biến nặng khá nhiều.

Can thiệp nội mạch, tỉ lệ tai biến từ 2,5 - 7%

Theo bác sĩ Sơn, bệnh nhân bị rò động mạch cảnh xoang hang được can thiệp nội mach vẫn có tỉ lệ tai biến tại các trung tâm hàng đầu thế giới dao động từ 2,5% đến 7%.

Trong những năm 70 của thế kỷ trước, thế giới đã phát minh ra phương pháp can thiệp nội mạch thay thế cho thủ thuật Brook. Một ống dẫn được vào mạch máu, đưa đến lỗ rò rồi thả một bóng cao su vào lỗ rò và bơm lên, hoặc thả những cuộn dây kim loại nhỏ (gọi là coil) để bít lỗ rò.

Gần cuối thế kỉ 20, can thiệp nội mạch mới du nhập vàoViệt nam. Trước đó, một số bệnh viện trong nước có chụp mạch máu chọn lọc theo phương pháp Seldinger. Từ đây, ngành can thiệp nội mạch tnước ta phát triển nhanh. Tuy nhiên, do chi phí quá cao nên can thiệp nội mạch Ngoại Thần kinh phát triển không mạnh bằng can thiệp nội mạch tim mạch.

Can thiệp nội mạch Ngoại Thần kinh giúp giải quyết những loại bệnh mà gần như trước đó vô phương cứu chữa, hoặc chữa được nhưng tỉ lệ biến chứng rất cao. Giống như tất cả các thủ thuật y khoa khác, can thiệp nội cạch nói chung và can thiệp nội mạch Ngoại Thần kinh vẫn có những biến chứng, dù ít hơn nhiều so với các phương pháp điều trị trước đây. “Theo rất nhiều y văn, tỉ lệ tai biến tại các trung tâm hàng đầu thế giới dao động từ 2,5% đến 7%”, bác sĩ Sơn thông tin thêm.

Vị bác sĩ cho biết, trường hợp bị rò động mạch cảnh xoang, trước đó có các bệnh lý nền như đường huyết, cholesterol, triglycerides vượt quá giới hạn chỉ số bình thường sẽ làm gia tăng tỉ lệ biến chứng khi được can thiệp nội mạch.