Thế khó của doanh nghiệp địa ốc khi giá cổ phiếu lao dốc trong chiếc bình thông nhau trái - cổ

Doanh nghiệp BĐS cùng những chiếc bình thông nhau trái phiếu - cổ phiếu

Theo báo cáo của SSI Research, trong năm 2021, các doanh nghiệp BĐS là nhóm phát hành trái phiếu doanh nghiệp nhiều nhất với tổng cộng 318.200 tỷ đồng, chiếm 44% tổng lượng phát hành và tăng 66,3% so với năm 2020.

Trong đó, số trái phiếu không có tài sản đảm bảo hoặc đảm bảo (một phần hoặc toàn bộ) bằng cổ phiếu là 172.500 tỷ đồng, chiếm 54,2% lượng phát hành trong năm 2021. Con số thực tế có thể lớn hơn vì có tới 33.000 tỷ đồng (10%) trái phiếu bất động sản phát hành không có thông tin về tài sản đảm bảo.

Đơn cử như Phát Đạt, phần lớn các khoản nợ vay tài chính của công ty ghi nhận tại thời điểm cuối quý I/2022 đều có tài sản đảm bảo là cổ phiếu PDR sở hữu bởi cổ đông.

Cụ thể, Phát Đạt đang sử dụng tổng cộng gần 92 triệu cổ phiếu PDR làm tài sản đảm bảo cho 11 lô trái phiếu phát hành từ năm 2021 đến cuối tháng 3/2022. Bên cạnh đó, Phát Đạt cũng sử dụng cổ phiếu PDR đảm bảo cho các khoản vay tại Vietcombank, Vietinbank và tại Công ty tài chính Mirae Asset (Việt Nam).

Bên cạnh đó, Đạt Phương cũng sử dụng 19 triệu cổ phiếu DPG làm tài sản đảm bảo cho lô trái phiếu 300 tỷ đồng mà công ty phát hành hồi cuối tháng 10/2021. Thời điểm đó, cổ phiếu DPG có giá 66.620 đồng/cp, tương ứng với với gần 1.266 tỷ đồng, và phải duy trì ở mức tỷ lệ tối thiểu là 200% đối với giá trị lô trái phiếu. 

Cổ phiếu DIG của DIC Corp cũng là một trong những tài sản đảm bảo mà công ty sử dụng cho ba lô trái phiếu 3.500 tỷ đồng phát hành trong nửa cuối năm 2021, bên cạnh các tài sản khác như quyền tài sản, quyền lợi phát sinh trong tương lai từ dự án Long Tân (Đồng Nai),...

Ngoài việc sử dụng cổ phiếu của chính công ty như Phát Đạt hay DIC Corp, Đất Xanh sử dụng cổ phiếu DXS của đơn vị thành viên là Đất Xanh Services làm tài sản đảm bảo cho hai lô trái phiếu do Đất Xanh phát hành trong tháng 3 và tháng 12/2021.

“Hố đen” tiềm ẩn từ những lô trái phiếu đảm bảo bằng cổ phiếu khi thị trường chứng khoán lao dốc

Trên thực tế, chất lượng tài sản đảm bảo càng thấp thì tỷ lệ rủi ro khi sở hữu trái phiếu càng cao, việc sử dụng cổ phiếu làm tài sản đảm bảo trái phiếu cũng tiềm ẩn nhiều “hố đen” cho cả trái chủ và tổ chức phát hành.

MB Securities dẫn phân tích từ TS. Cấn Văn Lực, Thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính - tiền tệ quốc gia, cổ phiếu doanh nghiệp phản ánh tình hình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, khi doanh nghiệp khó khăn, giá cổ phiếu sẽ đi xuống, giá trị tài sản đảm bảo sẽ sụt giảm.

Bên cạnh đó, theo Tạp chí Ngân hàng, khi một doanh nghiệp rơi vào tình trạng không còn khả năng trả nợ, tài chính bị ảnh hưởng thì cũng đồng nghĩa rằng giá cổ phiếu trên sàn sẽ giảm hoặc không còn giá trị.

Ngoài tình hình kinh doanh gặp trở ngại, những tin tức tiêu cực của thị trường chung như sự kiện của Tân Hoàng Minh hay FLC thời gian gần đây cũng góp phần đẩy giá cổ phiếu các doanh nghiệp BĐS lao dốc.

Thị giá cổ phiếu sụt giảm kéo theo giá trị tài sản đảm bảo trái phiếu sụt giảm, khiến một số doanh nghiệp có khả năng phải tiến hành bổ sung tài sản đảm bảo và sẽ không phải chỉ một lần nếu xu hướng giảm này tiếp diễn.

Gần đây nhất, Phát Đạt đã phải bổ sung 1,7 triệu cổ phiếu PDR làm tài sản đảm bảo để duy trì tỷ lệ tài sản đảm bảo/dư nợ tối thiểu theo quy định cho lô trái phiếu phát hành vào ngày 23/12/2021. Động thái này diễn ra trong bối cảnh thị giá cổ phiếu PDR đã rơi gần 20% so với thời điểm phát hành trái phiếu.

Không chỉ cổ phiếu PDR, cổ phiếu DPG của Đạt Phương hay cổ phiếu DXS mà Đất Xanh dùng để đảm bảo cho trái phiếu đều ghi nhận mức sụt giảm giá đáng kể từ thời điểm các doanh nghiệp phát hành. 

Đạt Phương dùng 19 triệu cổ phiếu DPG thế chấp lô trái phiếu cuối tháng 10/2021 khi thị giá mã này tiến đến gần vùng đỉnh giá lịch sử (vùng 90.000 đồng/cp). Tính đến hiện tại, cổ phiếu DPG đã mất hơn 36% giá trị.

Cổ phiếu DXS cũng lao dốc khoảng 40% so với thời điểm Tập đoàn Đất Xanh phát hành lô trái phiếu tháng 12 năm ngoái.

Trước những diễn biến hiện nay của thị trường cổ phiếu và trái phiếu, việc tăng cường tính minh bạch các gói trái phiếu trở thành vấn đề được quan tâm, đặc biệt sau những động thái siết chặt dòng vốn chảy vào bất động sản của Chính phủ thời gian vừa qua.

Theo SSI Research, những điều có thể làm ngay để tăng cường tính minh bạch dựa trên các quy định sẵn có, bao gồm việc rút ngắn thời gian cấp phép cho việc phát hành ra công chúng, để doanh nghiệp không còn phải quá phụ thuộc vào phát hành riêng lẻ.

Bên cạnh đó, chuyên trang thông tin về trái phiếu doanh nghiệp tại Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) cũng cần cung cấp thêm các thông tin như mục đích phát hành, lãi suất phát hành, các đơn vị trung gian tham gia vào hoạt động phát hành thay vì chỉ có những thông tin cơ bản như khối lượng và kỳ hạn như hiện tại.

Đánh giá chung về triển vọng thị trường trái phiếu, SSI cho rằng nhu cầu phát hành trái phiếu doanh nghiệp vẫn tốt và môi trường lãi suất trong năm 2022 vẫn được kỳ vọng tích cực.

Cùng quan điểm này, FiinGroup cho rằng, các doanh nghiệp có nền tảng cơ bản tốt, nhất là các công ty niêm yết vốn có sự minh bạch vẫn sẽ đẩy mạnh các hoạt động phát hành trái phiếu.