Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga. (Ảnh: Gia Hân)
Sáng 17/9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự thảo Nghị định Quy định thủ tục hải quan, kiểm tra, giám sát hải quan đối với hàng hóa quá cảnh thông qua Hệ thống quá cảnh hải quan ASEAN để thực hiện Nghị định thư 7 về Hệ thống quá cảnh hải quan.
Nêu câu hỏi với đại diện Chính phủ, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga cho hay, tại phiên họp toàn thể của Ủy ban về công tác tư pháp, liên quan tới thủ tục hải quan, có ý kiến cho rằng, vừa rồi mình bắt được rất nhiều vụ án ma túy, lên tới hàng tấn, thậm chí chục tấn.
“Liên quan tới việc chúng ta đang bàn, có phải chăng thủ tục hải quan của chúng ta dễ hơn những nước khác dẫn đến ma túy vào nước ta nhiều hay không?”, bà Nga nêu?
Một vấn đề khác cũng được bà Nga nêu ra là vừa qua có tình trạng một số loại mặt hàng quá cảnh nhưng sau khi hưởng các thủ tục quá cảnh thì lại tiêu thụ trong nội địa. "Ví dụ như xăng, dầu một thời gian có hiện tượng như thế. Vậy tôi muốn biết, việc áp dụng các quy định, nghị định này này có ngăn chặn được việc lợi dụng thủ tục để hưởng thuế suất thấp không?", bà Nga hỏi.
Giải trình vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng, nói: "Không muốn nói là thủ tục hải quan dễ dãi". Ông Dũng giải thích, thủ tục hải quan rất quan trọng vì mấy năm gần đây, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu đều gấp đôi GDP nên "nếu nút này bị thắt thì ảnh hưởng lớn đến tăng trưởng kinh tế".
Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng giải trình tại phiên họp. (Ảnh: Ảnh Gia Hân)
Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cho hay, trong mấy năm vừa qua Bộ Tài chính đã rất chú trọng, tập trung cải cách thủ tục hải quan, góp phần tạo thuận lợi thương mại, thúc đẩy sản xuất và kinh tế trong nước. “Hải quan chỉ là thực hiện, nhưng quy định, thủ tục các ngành liên quan rất phức tạp, nay chúng ta đã cải thiện được một bước”, ông Dũng nêu.
Theo Bộ trưởng Dũng, hải quan có thành tích lớn trong chống buôn lậu, bắt ma túy trong thời gian qua. “Gần đây bắt vụ 5 tạ ma tuý là lớn nhất, còn các vụ hàng tạ rất nhiều. Trong đó hải quan đóng vai trò lớn, đã phối hợp rất chặt chẽ với các lực lượng chức năng khác, nhất là công an”, ông Dũng đánh giá.
Bên cạnh đó, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho rằng, ma tuý vào Việt Nam qua nhiều con đường chứ không chỉ đi qua cửa khẩu. “Công an đã xác định Việt Nam là địa điểm trung chuyển ma túy, nhưng ma tuý vào Việt Nam không chỉ qua đường cửa khẩu mà ta đã bắt được cả trên đường không, nội địa, đều là hải quan bắt hết”, ông Dũng nói và nhấn mạnh, để ngăn chặn tình trạng này cần phải có sự phối hợp giữa các cơ quan liên quan, còn về tổng thể, đã hội nhập phải tạo điều kiện để thủ tục thông thoáng và tăng cường kiểm tra kiểm soát bằng nhiều khâu, nhiều biện pháp.
Liên quan tới vấn đề hàng hóa quá cảnh vào tiêu thụ trong nội địa, ông Dũng bày tỏ sự tán thành với Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga và thừa nhận, đây là thực tế đã diễn ra. “Ở đây là vấn đề kiểm soát. Hải quan đã khởi tố nhiều vụ án liên quan đến hàng hoá quá cảnh nhưng vào tiêu thụ nội địa”.
Vẫn theo ông Dũng, vừa qua, Phó thủ tướng thường trực Trương Hòa Bình sau khi đi công tác tại Quảng Ninh có ý kiến là phải bỏ hàng tạm nhập tái xuất thuế cao như thuốc lá… Trước kia khi bàn việc này Bộ Tài chính cũng đã đề nghị bỏ, nhưng địa phương muốn làm để hưởng dịch vụ kèm theo. “Hàng hoá vào trong nước rồi đi ra, kể cả tạm nhập tái xuất là theo dõi được nhưng vẫn còn kẽ hở. Vừa qua Hải quan đã tăng cường kiểm tra kiểm soát và xử lí nghiêm”, ông Dũng nói.
Nghị định quy định thủ tục hải quan, kiểm tra, giám sát hải quan đối với hàng hóa quá cảnh thông qua hệ thống quá cảnh Hải quan ASEAN để thực hiện Nghị định thư 7 về Hệ thống quá cảnh hải quan. Theo đó, nghị định đề xuất 2 quy định mới gồm cơ chế bảo lãnh, đặt cọc tiền thuế và quy định về doanh nghiệp ưu tiên.
Theo ông Dũng, quy định về bảo lãnh là để đảm bảo cơ sở pháp lí cho việc thực thi Hiệp định trong phạm vi các nước tham gia Nghị định thư 7, theo đó để được thực hiện quá cảnh hàng hóa theo nghị định thư thì hàng hóa phải được đặt dưới chế độ bảo lãnh, đặt cọc tiền thuế.
Nội dung này là quy định mới so với hiện hành, do vậy tại dự thảo Nghị định đã quy định cụ thể các vấn đề liên quan đến bảo lãnh thuế đối với hàng hóa quá cảnh, tổ chức bảo lãnh, cơ chế hỗ trợ trong việc thu hồi nợ thuế, các tình huống phát sinh/bất khả kháng, cơ chế xử lí vì pháp luật về thuế hiện hành đang quy định hàng hóa quá cảnh thuộc đối tượng không chịu thuế.
Đối với vấn đề doanh nghiệp ưu tiên, ông Dũng cho hay, hiện tại, chế độ doanh nghiệp ưu tiên chỉ áp dụng đối với doanh nghiệp xuất khẩu, nhập khẩu hàng hóa, chưa quy định đối với doanh nghiệp thực quá cảnh hàng hóa.
Do đó, để phù hợp với Nghị định thư 7 mà Việt Nam đã ký kết, phê duyệt, tại dự thảo Nghị định đã quy định nội dung liên quan đến doanh nghiệp ưu tiên cụ thể: quy định về điều kiện, quy định việc công nhận, thu hồi, đình chỉ cũng như các nội dung được ưu tiên trong quá trình làm thủ tục hải quan để làm cơ sở triển khai thực hiện (tương tự như đối với doanh nghiệp xuất khẩu, nhập khẩu hàng hóa).
Mặc dù tán thành với sự cần thiết ban hành nghị định, song nhiều thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị kiểm trả và rà soát lại các luật hiện hành vì nếu những nội dung chưa được quy định trong luật hiện hành thì có thể phải xin ý kiến Quốc hội chứ không phải xin ý kiến của Thường vụ Quốc hội.