Thương hàn, căn bệnh cần đề phòng sau mùa mưa lũ

	TP HCM ghi nhận ba trường hợp nhiễm thương hàn
	Một số dịch, bệnh truyền nhiễm có liên quan tới biến đổi khí hậu ở Việt Nam

Bệnh thương hàn là gì?

Thương hàn là căn bệnh cấp tính toàn thân và thường lây truyền qua đường tiêu hóa. Bệnh hình thành do sự tấn công của vi khuẩn thương hàn và phó thương hàn. Cụ thể, vi khuẩn salmonella typhi chính là “thủ phạm” gây ra bệnh. Vi khuẩn salmonella typhi xâm nhập vào cơ thể người chủ yếu qua đường ăn uống. Sau khi xuyên qua hàng rào axit dạ dày, vi khuẩn này sẽ di động đến ruột non và bắt đầu phát triển về số lượng. Tiếp đó, chúng chui qua màng nhày vào thành ruột và đi vào máu. Dần dần, vi khuẩn salmonella typhi sẽ tấn công vào gan, lá lách, tủy, xương… và bắt đầu gây bệnh.

(Ảnh: Wetenschap in Beeld)

Bệnh thương hàn thường lây từ người bệnh sang người lành thông qua đường ăn uống, sử dụng chung thìa, bát, đũa, uống nước… Một số người bị nhẹ sẽ rất khó để nhận biết mình bị thương hàn. Những người này về lâu dài sẽ trở thành người lành mang vi khuẩn. Vì có thể sống sót vài tuần trong nước tiểu và phân khô, cho nên vi khuẩn thương hàn rất dễ bùng phát thành dịch bệnh lớn.

Biểu hiện thường gặp của bệnh thương hàn

Tổ chức Y tế Thế giới xếp thương hàn vào loại bệnh truyền nhiễm quan trọng, bệnh xảy ra nhiều nhất ở lứa tuổi từ 5 – 19 tuổi. Sau khi xâm nhập vào cơ thể qua đường ăn uống, vi khuẩn thương hàn sẽ gây ra các triệu chứng đặc trưng như sốt, đau đầu, mệt mỏi, chán ăn. Khoảng 25% bệnh nhân thương hàn sẽ xuất hiện các nốt hồng ban trên cơ thể. Ngoài ra, bệnh nhân còn đau bụng, buồn nôn, táo bón hoặc tiêu chảy, trong phân có máu hoặc màu đen.

(Ảnh: Continental Hospitals)

Thời gian ủ bệnh thương hàn sẽ phụ thuộc vào số lượng vi khuẩn có trong cơ thể người bệnh. Có thể là sau vài ngày, vài tuần hay vài tháng kể từ khi vi khuẩn tấn công thì bệnh nhân mới có những biểu hiện đầu tiên của bệnh thương hàn. Nhưng thông thường nhất là chỉ từ 1 – 3 tuần là người bệnh đã bắt đầu có những triệu chứng đặc trưng.

Ở tuần đầu tiên, bệnh nhân bắt đầu bị sốt và tăng từ từ thân nhiệt, kéo theo đó là nhịp tim. Một số bệnh nhân còn có kèm theo dấu hiệu ho, nhức đầu và chảy máu mũi. Lúc này, nếu đi xét nghiệm và nuôi cấy máu thì bác sĩ sẽ phát hiện ra vi khuẩn salmonella typhi.

Tuần thứ 2, bệnh nhân sốt cao hơn nữa, ở mức 40 độ C, nhưng nhịp tim lại chậm, y học gọi là mạch nhiệt phân ly. Bệnh nhân bị mê sảng, khoảng 33% bệnh nhân có các nốt ban hồng trên da bụng và ngực. Trung bình mỗi ngày người bệnh thương hàn đi tiểu 6 – 8 lần, phân có màu xanh lục và mùi đặc trưng. Tuy nhiên, ở một số bệnh nhân thương hàn khác thì lại xảy ra tình trạng táo bón, gan và lá lách sưng to, xét nghiệm sẽ thấy men gan transaminases tăng.

(Ảnh: Kienthuc)

Ở tuần thứ 3, nếu không được đưa đi kiểm tra và điều trị thì bệnh nhân bắt đầu có những biến chứng. Đó là xuất huyết tiêu hóa, thủng ruột non… Nặng nhất là người bệnh có thể tử vong bởi tình trạng nhiễm khuẩn huyết và viêm phúc mạc lan tỏa. Thân nhiệt bệnh nhân thương hàn lúc này tiếp tục tăng và ít dao động trong khoảng 24 giờ. Vì bị mất nước cho nên người bệnh mê sảng. Ở cuối tuần thứ 3, nếu không biến chuyển nặng hơn thì bệnh nhân bắt đầu giảm sốt.

Sang tuần thứ 4, lúc này nếu không xảy ra các tình trạng nguy kịch thì bệnh nhân sẽ từ từ phục hồi trở lại. Và phải mất khoảng 7 – 10 ngày thì bệnh nhân thương hàn mới bình phục hoàn toàn.

Điều trị bệnh thương hàn

Trước tiên, các bác sĩ cần phải làm các thủ tục chẩn đoán và xét nghiệm để phát hiện ra vi khuẩn salmonella typhi. Bệnh nhân thương hàn chủ yếu sẽ được điều trị bằng kháng sinh nhằm tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh. Lựa chọn loại thuốc điều trị bệnh này cần phải dựa trên tính chất khuếch tán đến nhiều cơ quan như thuốc eftriaxone, ciprofroxaxine, pefloxaxine…

(Ảnh: Youth Ki Awaaz)

Bên cạnh đó, để nâng cao hiệu quả điều trị thì ngoài việc dùng thuốc kháng sinh, bệnh nhân cũng cần được điện giải, có chế độ dinh dưỡng và nghỉ ngơi hợp lí. Trước khi sử dụng kháng sinh để điều trị thì tỉ lệ bệnh nhân tử vong do thương hàn là 10%. Tình trạng tử vong chỉ xảy ra khi người bệnh bắt đầu có những biến chứng như viêm phổi, xuất huyết tiêu hóa hay thủng ruột…

Để phòng ngừa bệnh thương hàn, các chuyên gia y tế khuyên người dân cần phải thực hiện vệ sinh an toàn thực phẩm, đảm bảo nguồn nước sinh hoạt cũng như xử lí rác thải đúng cách. Cần phải cách ly bệnh nhân thương hàn khi hết triệu chứng. Đồng thời những người trong gia đình không nên sử dụng chung chén bát, dụng cụ ăn uống và sinh hoạt với người bệnh. Cần dùng lồng bàn để đậy thức ăn, thực hiện ăn chín uống sôi và phải rửa tay sạch sẽ trước khi chế biến thực phẩm hay ăn cơm. (Ảnh: Sretna.hr - Story.hr) Nếu như sinh sống trong vùng có nguồn bệnh, vùng lũ lụt và môi trường bị ô nhiễm thì cần phải sát khuẩn bằng dung dịch chloramin B, vôi bột. Với những nơi mà bệnh thương hàn thường xuyên xảy ra thì cần tiêm phòng bằng vắc xin. Tùy thuộc vào hiệu lực của từng loại vắc xin mà bạn có thể tiêm nhắc lại sau 2 đến 5 năm.