'Trai nước Nam làm gì?' và tư tưởng của Hoàng Đạo Thúy

Hoàng Đạo Thúy (1900-1994) là nhà giáo dục, nhà biên khảo, nhà hoạt động văn hóa xã hội nổi tiếng ở Việt Nam. Ông sinh ra trong một gia đình nhà Nho ở làng Kim Lũ, xã Đại Kim, huyện Thanh Trì, Hà Nội.

Hoàng Đạo Thúy tốt nghiệp trường Bưởi, sau đó dạy học và tích cực tham gia các phong trào cứu tế xã hội, truyền bá quốc ngữ và là thủ lĩnh của phong trào Hướng đạo sinh Việt Nam. Sau năm 1945, ông gia nhập quân đội và lần lượt đảm đương nhiều chức vụ quan trọng trong chính quyền đương thời cho đến khi về hưu.

Hoàng Đạo Thúy hoạt động trên nhiều lĩnh vực khác nhau và trong lĩnh vực nào cũng để lại những dấu ấn đặc biệt. Ông đã viết nhiều tác phẩm về giáo dục, xã hội, chính trị, quân sự, lịch sử, văn hóa, đặc biệt là những tác phẩm nghiên cứu lịch sử văn hóa Hà Nội. Ông được mệnh danh là nhà Hà Nội học hàng đầu của Việt Nam. Các tác phẩm của Hoàng Đạo Thúy đã được Nhã Nam xuất bản: Phố phường Hà Nội xưa, Hà Nội thanh lịch, Trai nước Nam làm gì?

Trai nước Nam làm gì? được Hoàng Đạo Thúy viết năm 1943, như để trao cho thanh niên cùng thời một lời kêu gọi, một cương lĩnh sống. Nay sách được in ấn và phát hành đến tay bạn đọc.

'Trai nước Nam làm gì?'

Tư tưởng của Hoàng Đạo Thúy trong 'Trai nước Nam làm gì?'

Tư tưởng và quan điểm của Hoàng Đạo Thúy thể hiện rõ ràng, xuyên suốt tác phẩm qua câu chữ dung dị mà sâu sắc. "Cái đời đáng sống" với ông là tìm được một việc mà làm, một tôn chỉ mà theo, một mục đích mà đi tới.

“Việc quan trọng của một đời ta không phải là ở chỗ nhà cao cửa rộng, vợ đẹp con khôn. Nếu chúng ta tìm được một việc mà làm, một tôn chỉ mà theo, một mục đích mà đi tới, thì cái đời chúng ta có ý nghĩa, cái đời đáng sống.

Như thế trên đời này, ngửa không thẹn với giời, cúi không thẹn với đất, mở mắt nhìn người không phải cúi đầu. Chúng ta để hết lòng, hết chí, ta làm việc ta, rồi ngày mai, hay một hôm nào đó, chết, ta có thể chết mà vẫn mỉm cười một cách thỏa mãn, chết không còn nuối tiếc gì nữa. Sống đã có nghĩa thì rồi chết cũng có nghĩa.”

Trai nước Nam làm gì?

Trong lời đề tựa cho cuốn sách, tác giả Bức xúc không làm ta vô can - Đặng Hoàng Giang không ngại bày tỏ: "Sẽ tốt hơn nếu chúng ta ngưng lại một chút cơn sốt học thành triệu phú, học thành thông minh kiểu Do Thái, hay chạy theo 28 bí quyết dạy con của người Nhật, nhìn lại và học hỏi từ những giá trị mà Hoàng Đạo Thúy đã đề xướng từ cách đây hơn 70 năm…”

Hơn 70 năm trôi qua, hoàn cảnh xã hội Việt Nam ngày nay đã khác rất nhiều so với thời Hoàng Đạo Thúy đặt bút viết Trai nước Nam làm gì?. Là thời đại của công nghệ, của mạng xã hội, thời đại thế giới trong tầm tay nhờ internet và google. Mọi người nói chung, đàn ông Việt nói riêng có muôn vàn cách tiếp cận văn hóa lịch sử, muôn vàn cách hưởng thụ cuộc sống và xác định tư tưởng cá nhân.

Do đó, nhìn từ khách quan, những giá trị Hoàng Đạo Thúy gửi gắm trong Trai nước Nam làm gì' có thể phù hợp hoặc không phù hợp, được đồng tình hoặc không đồng tình với 'trai nước Nam hiện tại'. Chỉ biết rằng hơn hết thảy, tác phẩm của ông đáng để đọc và suy ngẫm!

Việt Anh