Chuyên gia quốc tế chỉ cách tránh tình trạng 'chuột chạy cùng sào'

Ngày 20/12, Đại học Sư phạm Hà Nội tổ chức hội thảo quốc tế Kinh nghiệm của Malaysia và Singapore về đào tạo, bồi dưỡng giáo viên phổ thông và cán bộ quản lý các cơ sở giáo dục phổ thông, giảng viên sư phạm GS Nor Aishanh Buang (Đại học Kebangsaan, Malaysia) cho biết, những năm gần đây chính phủ Malaysia đặc biệt chú trọng việc nâng cao chất lượng giáo viên. Kế hoạch giáo dục quốc gia giai đoạn 2013-2015 được tiến hành với ưu tiên số 1 là nâng cao chất lượng đào tạo đội ngũ đứng lớp này.

GS Nor Aishanh Buang (Đại học Kebangsaan, Malaysia. Ảnh: Anh Nguyễn.

Malaysia có hai cơ sở chính đào tạo giáo viên là Viện đào tạo giáo viên (chỉ dành cho cấp tiểu học) và Viện đại học công (đào tạo giáo viên THPT). Chia sẻ bên lề hội nghị, bà Nor cho biết, tỷ lệ chọi vào hai trường sư phạm luôn rất cao - 1/10. Ứng viên phải trải qua kỳ thi, phỏng vấn khắt khe với yêu cầu cao về kiến thức, năng khiếu thể thao, văn nghệ… Quá trình đào tạo, ngoài trang bị kiến thức chuyên môn, Malaysia đề cao việc thực hành sư phạm. Từ năm thứ 2-3, sinh viên sẽ được kiến tập ở trường phổ thông, kỳ thực tập kéo dài 4-12 tuần, dưới sự hướng dẫn của giảng viên đại học và giáo viên trường phổ thông.

"Chính phủ Malaysia kiểm soát số lượng sinh viên học sư phạm. Những người học ngành này được Nhà nước chi trả học phí và đảm bảo đầu ra", bà Nor nói.

Để thu hút người trẻ tài năng vào học Sư phạm, Malaysia có chính sách lương hấp dẫn. Không chỉ được trả lương cao so với ngành nghề khác, giáo viên còn được nhận lương tương xứng với trình độ. Lương nhà giáo tăng hàng năm theo thâm niên, cấp bậc: giáo viên thường - giáo viên chính - giáo viên cao cấp.

GS Đại học Kebangsaan (Malaysia) cho rằng việc miễn hay thu học phí với sinh viên Sư phạm của Việt Nam không phải vấn đề quan trọng để nâng cao chất lượng đào tạo và thu hút người tài vào học. "Mấu chốt vấn đề phải là đảm bảo đầu ra cho sinh viên và giúp họ có thu nhập cao. Hiện đầu ra của sinh viên sư phạm Việt Nam đang không được đảm bảo", bà Nor nhấn mạnh.

TS Nguyễn Văn Cường (Đại học Potsdam, Đức). Ảnh: Anh Nguyễn.

TS Nguyễn Văn Cường (Đại học Potsdam, Đức) khi trao đổi bên lề hội nghị cũng cho rằng, tăng lương là chính sách cơ bản để thu hút người học, người tài vào ngành Sư phạm ở Việt Nam. Chính sách miễn học phí có thể ý nghĩa với sinh viên trong gia đình nghèo khó, vùng nông thôn. "Tuy nhiên, miễn học phí chỉ cho họ mấy chục triệu trước mắt mà tương lai ra trường thất nghiệp, lương bèo bọt thì sẽ chẳng ai vào", ông nói.

Tại Đức, sinh viên sư phạm cũng như tất cả ngành học khác đều được miễn học phí. Tuy nhiên, lương của giáo viên được trả lương cao hơn, đứng thứ 2-3 thế giới. Điều này giúp họ hoàn toàn sống được bằng nghề dạy học mà không phải dạy thêm hay làm thêm công việc khác.

Chính phủ Đức không siết chặt đầu vào với sinh viên sư phạm, những người học ngành này không hẳn là giỏi nhất. Tuy nhiên, quá trình đạo tào giáo viên diễn ra khăn khe với sự đào thải lớn, 70% người học được tốt nghiệp. Đức yêu cầu giáo viên phải có bằng thạc sĩ, sau 5 năm học lấy được bằng này, sinh viên phải trải qua 1-1,5 năm thực tập trước khi được bổ nhiệm làm giáo viên.

Hàng năm, Tổng cục thống kê của Đức công khai số liệu về nhu cầu nhân lực các ngành trong đó có nghề giáo. Các Sở lao động cũng có ngân hàng dữ liệu về số lượng giáo viên đang thiếu của các trường. Học sinh phổ thông sẽ căn cứ vào đó để đăng ký ngành học đại học và đảm bảo được đầu ra cho bản thân. "

Tất cả điều này khiến giáo dục Đức không có tình trạng chuột chạy cùng sào mới vào Sư phạm như Việt Nam", ông Cường nói.

Ở Singapore, PGS Chew Hung Chang (Viện Giáo dục quốc gia Singapore) cho biết, hàng năm trường phổ thông sẽ cung cấp số liệu giáo viên thừa - thiếu ở các môn học của cơ sở mình. Căn cứ vào đó, các trường cùng Viện Giáo dục quốc gia (cơ sở đào tạo giáo viên duy nhất ở Singapore) và Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ đề ra chỉ tiêu tuyển mới cho ngành này. Do đó, Singapore không có tình trạng thừa - thiếu hàng loạt giáo viên.

Sự kết hợp 3 bên Bộ Giáo dục, Viện Giáo dục quốc gia và trường phổ thông, theo ông Chew là điều làm nên thành công trong đào tạo giáo viên của Singapore. Viện trực tiếp cung cấp kiến thức cho sinh viên, Bộ Giáo dục đề ra chiến lược và c

hính sách phát triển cho ngành này, nhà trường cung cấp kinh nghiệm thực tế để Viện xây dựng chương trình đào tạo, là nơi thực hành cho sinh viên sư phạm. Việc bồi dưỡng giáo viên cũng có sự tham gia của ba bên, nhằm tạo ra giáo viên tốt.

Tại kỳ tuyển sinh đại học, cao đẳng vừa qua, điểm chuẩn ngành Sư phạm xuống rất thấp. Có trường cao đẳng lấy 3 điểm mỗi môn, đại học 5 điểm. Lương thấp, khó xin việc là nguyên nhân khiến học sinh không thiết tha vào ngành này. Theo thống kê của Bộ Giáo dục và Đào tạo, sau 35 năm công tác, lương của giáo viên chỉ từ 9,1 đến 10,5 triệu. Sau 18 năm, giáo viên đạt 7,2-8,5 triệu; người mới ra trường chỉ 3,2-3,9 triệu đồng.