'Doanh nghiệp phát hành trái phiếu hiện nay đều bị đánh đồng là sản phẩm để lừa đảo'

Tại talkshow với chủ đề "Gỡ nghẽn dòng tiền" do báo Đầu tư  tổ chức, TS. Trần Minh Tuấn, Phó Chủ tịch HĐQT Công ty Chứng khoán Smart Invest đã có một số đề xuất một số giải pháp góp phần phát triển thị trường trái phiếu bền vững hơn và niềm tin của nhà đầu tư có thể quay trở lại. 

Thứ nhất, đưa dư nợ từ gói hỗ trợ hỗ trợ lãi suất 40.000 tỷ ra khỏi room chung của hệ thống trong giai đoạn tới để giải ngân gói này có thể nhanh hơn và trôi chảy hơn do gói này hiện tại gần như chưa giải ngân được cùng với việc xem xét lại điều kiện giải ngân của các doanh nghiệp có khả năng tiếp cận gói hỗ trợ này (trong bối cảnh hiện nay điều kiện này rất khó khăn)..

Thứ hai, liên quan đến thị trường trái phiếu, Thông tư 16 của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) ban hành cho các ngân hàng thương mại (NHTM) trong các hoạt động về trái phiếu, quy định là nếu NHTM phân phối trái phiếu cho các tổ chức khác, thì sau khi phân phối xong một năm ngân hàng mới được mua lại trái phiếu đó của tổ chức khác phát hành. 

Ông Tuấn cho rằng điều này khiến cho vai trò tạo lập thị trường trái phiếu của ngân hàng bị hạn chế. "Không phải nhà đầu tư nào cũng mua trái phiếu một năm hay hai năm. Người ta có thể phân nhỏ các kỳ hạn ở các ngân hàng khác nhau.

Rõ ràng nếu như cho NHTM được linh hoạt hơn trong việc mua lại trái phiếu đã bán ra của các tổ chức phát hành khác ngân hàng sẽ làm cho thanh khoản thị trường trái phiếu tăng lên. Các quy định của chúng ta nên đẩy thanh khoản của thị trường trái phiếu lên chứ không nên tạo ra các quy định siết thanh khoản", Phó Chủ tịch HĐQT Công ty Chứng khoán Smart Invest cho ý kiến. 

Thứ ba, cụ thể hoá về danh mục các dự án đầu tư. Thông tư 16 cũng quy định NHTM chỉ được mua trái phiếu của tổ chức phát hành nếu như trái phiếu đó phục vụ vào các dự án đầu tư. Ông Tuấn cho rằng điều này tương đối chung chung.

Đối với doanh nghiệp thì bất cứ một hoạt động nào cũng xem là dự án đầu tư. Kể cả vốn huy động, cũng có thể được xem là dự án đầu tư. Vì vậy, cần phải quy định rõ ràng hơn, dự án đầu tư là những hoạt động gì? Việc liệu trái phiếu của tổ chức này phát hành với mục đích này, NHTM có nên mua hay không, hay chỉ đầu tư vào những dự án có tính chất dài hạn?

Thứ 4, hướng tới việc tạo ra một sân chơi mà nhiều người chơi hơn và quy định sao cho các "hàng hoá" được chất lượng hơn ở trên thị trường.

Cụ thể,Phó Chủ tịch HĐQT Công ty Chứng khoán Smart Invest cho rằng trong Nghị định 65 sửa đổi, nên siết thêm quy định về phát hành để tạo ra những "hàng hoá" thực sự chất lượng.

Chúng ta không nên quá quan tâm việc liệu doanh nghiệp, tổ chức phát hành trái phiếu, là phát hành trái phiếu riêng lẻ hay đại chúng. Vấn đề là các quy định nhằm tạo ra các sản phẩm trái phiếu trên thị trường thực sự chất lượng.

Liệu có phải bắt buộc có tài sản đảm bảo, hay bắt buộc đảm bảo một lớp (tài sản đảm bảo về bất động sản) hay hai lớp (tài sản đảm bảo vừa là bất động sản vừa cổ phần đã niêm yết để tăng tính thanh khoản trong việc thanh lý).

Bên cạnh đó, việc chấm điểm tín dụng, xếp hạng tín nhiệm cũng cần được công bố rõ ràng để khi nhà đầu tư tiếp cận với trái phiếu doanh nghiệp, họ có thể nhìn nhận ngay.

"Đơn cử như anh này lãi suất cao, đang bị chậm hạng C, đây là một hạng có nguy cơ cao. Mà anh chấp nhận nguy cơ lớn, thì anh có thể kỳ vọng lãi suất trái phiếu đó ở mức cao hơn. 

Trái phiếu không phải là khoản gửi tiết kiệm, nhà đầu tư khi mua phải tự chịu trách nhiệm. Tuy nhiên, các quy định liên quan đến tổ chức phát hành hay quá trình phát hành nên chặt chẽ hơn, để chúng ta có những hàng hoá thực sự chất lượng đưa ra thị trường. Chứ không phải phát hành riêng lẻ là trái phiếu kém chất lượng hơn phát hành đại chúng", vị này cho biết.

Thứ 5, việc quy định người chơi nên có một độ phổ rộng hơn. Ông Tuấn đưa dẫn chứng về nhà đầu tư chuyên nghiệp trong thời gian vừa qua, thì nên xem xét lại điều kiện về nhà đầu tư để tham gia vào trái phiếu riêng lẻ hay các loại hình trái phiếu khác. 

Nếu những nhà đầu tư được xem là chưa chuyên nghiệp muốn tham gia vào thị trường trái phiếu riêng lẻ, cũng nên có hành lang để dễ dàng tiếp cận. Miễn là những nhà đầu tư chưa chuyên nghiệp thì vẫn có thể tiếp cận đầy đủ các thông tin của tổ chức phát hành và những lô trái phiếu để người ta có thể nhận thức được những lợi ích cũng như rủi ro.

"Tất cả doanh nghiệp phát hành trái phiếu hiện nay đều bị nhà đầu tư đánh đồng xấu cũng như tốt, nhà đầu tư cứ nghĩ đến trái phiếu là sản phẩm mà doanh nghiệp phát hành ra để lừa tôi. Vì vậy, cần có giải pháp tạo dựng niềm tin của nhà đầu tư với doanh nghiệp và thị trường.

Doanh nghiệp tốt, phát hành những sản phẩm trái phiếu trên thị trường hiện tại đang bị ảnh hưởng bởi thị trường chung. Chúng ta cần những quỹ hay đơn vị như Công ty Quản lý tài sản các tổ chức tín dụng Việt Nam (VAMC) trước đây để tái cơ cấu thị trường trái phiếu trong giai đoạn khó khăn như hiện tại. Ngoài ra, nên mở độ rộng của thị trường để nhiều nhà đầu tư có thể tham gia.

1 - 2 năm nữa rất nhiều các đơn vị trái phiếu đến hạn, liệu các tổ chức phát hành thanh toán ra sao và như thế nào? Đối với tín dụng đến hạn, ngân hàng cũng có linh động trong việc đàm phán ra hạn hay không, vì vậy nhà đầu tư không nên quá hoảng sợ hay lo ngại trong việc một lượng trái phiếu ồ ạt đến hạn thì làm thế nào", Phó Chủ tịch HĐQT Công ty Chứng khoán Smart Invest nêu quan điểm. 

Bàn thêm về vấn đề làm thế nào để giảm lãi suất, ông Tuấn cho rằng, giai đoạn 2011, 2012 lãi suất tăng rất cao, hầu hết các doanh nghiệp tiếp cận vốn thì có thể tiếp cận được.

Còn thời điểm hiện tại, lãi suất không cao như giai đoạn đoạn đó, nhưng doanh nghiệp không tiếp cận được vốn. Vấn đề ở đây nên chăng cần nghĩ đến làm sao các thành phần trong nền kinh tế tiếp cận vốn một cách dễ dàng hơn, chứ không phải là giá vốn cao lên. Bởi khi tiếp cận vốn dễ dàng hơn, giá vốn cao lên, thì sẽ không có nhu cầu tiêu dùng và đầu tư, khác với việc có nhu cầu nhưng không tiếp cận được.