Giao thừa được xem là khoảnh khắc quan trọng nhất trong năm của mỗi gia đình Việt. Theo quan niệm truyền thống, vào thời khắc trời đất giao hoà, âm dương hòa hợp với sức sống mãnh liệt, các gia đình sẽ thực hiện nghi lễ cúng giao thừa để tiễn đưa năm cũ và đón chào năm mới.
Để quá trình chuẩn bị cho thời khắc quan trọng này diễn ra suôn sẻ, dưới đây là những điều mà bạn cần biết khi đón giao thừa ở nhà mới:
Đầu tiên, bạn sẽ cần biết được cúng giao thừa giờ nào tốt để chuẩn bị và tiến hành nghi lễ cúng đón giao thừa ở nhà mới nhằm mang lại sự may mắn và bình an cho gia đình.
Thông thường, vào ngày 30 tháng Chạp (hoặc 29 tháng Chạp nếu có tháng thiếu), các gia đình sẽ sắp xếp mâm cỗ cúng với mục đích loại bỏ những điều không may của năm cũ và mở đường cho những điều tốt lành trong năm mới.
Theo các chuyên gia phong thủy, việc cúng giao thừa năm Giáp Thìn 2024 nên diễn ra vào giờ Tý (khoảng 11 giờ đêm) hoặc thời điểm tốt nhất là giờ chính Tý (0 giờ đêm) và nghi lễ nên kết thúc trước 1 giờ sáng, ngày mùng 1 Tết.
Vì trước 1 giờ sáng là thời điểm các vị thần cũ bàn giao công việc cho vị thần mới, do đó, việc cúng giao thừa nên được thực hiện trong khoảng thời gian từ 11 giờ đêm đến 1 giờ sáng. Điều này giúp các vị thần chứng kiến lòng thành chân thành của gia chủ và đảm bảo sự chuyển giao được diễn ra suôn sẻ.
Hiện nay, nhiều gia đình Việt vẫn duy trì một số tục lệ truyền thống trong đêm 30 tháng Chạp với ý nghĩa tốt đẹp, một số tục lệ phổ biến nhất có thể kể đến như:
- Mua muối: Việc mua muối mang ý nghĩa xua đuổi tà ma và điềm rủi, đồng thời thể hiện sự gắn kết và tình cảm gia đình, mong con cái khỏe mạnh và hòa thuận. Theo đó, người Việt thường mua những bịch muối nhỏ được đựng trong bao giấy màu vàng, đỏ tại các khu chợ và phố sau đêm giao thừa.
- Đi lễ chùa, đình, đền: Với nền văn hóa tín ngưỡng phát triển mạnh mẽ tại Việt Nam, nhiều người tin rằng việc đi lễ chùa không chỉ để cầu phúc, may mắn, và xin Phật, Thần phù hộ độ trì cho gia đình, mà còn là dịp xin quẻ thẻ đầu năm.
- Xuất hành: Sau lễ giao thừa, nhiều người bắt đầu xuất hành theo hướng phù hợp với tuổi của mình, với hy vọng gặp may mắn suốt năm.
- Hái lộc: Theo truyền thống, việc hái cành lộc trước cửa đình, đền, chùa, tượng trưng cho việc "lấy lộc" của Trời đất Thần Phật ban tặng. Cành lộc này sau đó sẽ được cắm trước bàn thờ cho đến khi tàn khô.
- Hương lộc: Một số người thay vì hái cành lộc lại lựa chọn xin lộc tại các đình, đền, chùa, miếu bằng cách đốt một nắm hương, đứng khấn vái trước bàn thờ và mang hương về cắm để bình hương trên bàn thờ nhà mình. Ngọn lửa này sẽ tượng trưng cho sự phát đạt từ nơi thờ tự.
- Xông nhà: Vào đêm giao thừa, người Việt thường xông nhà để đuổi đi tà khí, mang lại không khí trong lành và may mắn cho năm mới. Thông thường, người lớn tuổi hoặc người có vận khí tốt sẽ là người thực hiện nghi thức này bằng cách ra ngoài từ trước giờ trừ tịch, sau đó xin hương lộc hoặc hái lộc ở đình chùa mang về. Lúc trở về đã sang năm mới và người này sẽ tự "xông nhà" và mang sự tốt đẹp quanh năm về cho gia đình.
Nghi lễ cúng giao thừa nhà mới là một nét văn hóa truyền thống có ý nghĩa quan trọng trong đời sống tín ngưỡng của người Việt Nam.
Theo đó, việc thực hiện lễ cúng không chỉ để cầu mong sự may mắn, an khang và thịnh vượng cho gia đình trong năm mới, mà còn thể hiện lòng biết ơn và tôn trọng đối với tổ tiên và các vị thần linh.
Cùng tham khảo chi tiết cách chuẩn bị mâm cúng và những điều cần lưu ý khi cúng giao thừa nhà mới sau đây:
Trên thực tế, mâm cúng giao thừa của mỗi gia đình sẽ khác nhau tùy vào phong tục, văn hóa của từng vùng miền. Bạn có thể tham khảo các lễ vật trong mâm cúng giao thừa ngoài trời và trong nhà sau đây để chuẩn bị mâm cúng sao cho phù hợp nhất.
Mâm cúng giao thừa ngoài trời đóng vai trò quan trọng trong nghi lễ cầu mong vị thần Hành Khiển của năm cũ ra đi và chào đón thần mới. Lễ vật trong mâm cúng được lựa chọn dựa trên điều kiện kinh tế và những sản vật địa phương.
Theo đó, mâm cúng giao thừa ngoài trời thường bao gồm những món ăn, lễ vật sau đây:
Mâm cúng mặn:
- 1 con gà trống tơ luộc ngậm hoa có màu hồng hoặc đỏ (hoặc có những nơi dùng thủ heo)
- 1 khoanh giò lụa
- 1 đĩa bánh chưng
- 1 chén rượu và 1 chén trà
- 1 đĩa ngũ quả (tượng trưng cho Ngũ phúc “Phúc - Lộc - Thọ - Khang - Ninh”)
Mâm cúng chay:
- 1 đĩa xôi
- 1 chén rượu và 1 chén nước
- 1 đĩa bánh kẹo
- 1 đĩa ngũ quả
- Nước ngọt/bia
Trước giờ giao thừa, mâm cúng được bày biện trên bàn và đặt ngoài sân, sau đó được thắp đèn/nến và rót rượu, khấn vái trước án vào thời khắc quan trọng này.
Lễ cúng giao thừa trong nhà là nghi lễ quan trọng để mời rước ông bà đón Tết cùng gia đình. Ngoài ra, đây cũng là lễ cúng Thổ Công, vị thần quản lý trong mỗi gia đình.
Mâm cúng trong nhà giữ nguyên những lễ vật như mâm cúng ngoài trời và được bày trí trên bàn thờ gia tiên nhưng thường không có sớ cúng quan Hành Khiển.
Việc chuẩn bị mâm cỗ đêm giao thừa trong nhà đòi hỏi sự kỹ lưỡng và cẩn thận. Nhìn chung, các lễ vật thường có trong mâm cúng lễ thừa trong nhà bao gồm:
- 1 đĩa gạo
- 1 đĩa muối
- 1 đĩa trầu cau
- 1 hoặc 2 bình hoa cúng
- 1 nén hương
- Đèn, nến
- Vàng mã
Ngoài ra, khi chuẩn bị và tiến hành cúng giao thừa nhà mới, bạn cũng cần lưu ý những điều sau đây để đảm bảo nghi lễ được thực hiện một cách trang trọng và ý nghĩa:
- Chọn ngày giờ tốt: Như đã đề cập ở trên, ngày 30 tháng Chạp là ngày tốt nhất để tiến hành nghi lễ cúng giao thừa nhà mới. Tuy nhiên, nếu không thể tiến hành vào ngày này, bạn có thể chọn một ngày khác trong khoảng thời gian từ ngày 27 đến ngày 30 tháng Chạp.
- Chuẩn bị đầy đủ vật phẩm cần thiết: Để thực hiện nghi lễ cúng giao thừa nhà mới, bạn cần chuẩn bị đầy đủ các vật phẩm như đã được liệt kê. Trong trường hợp không có đủ vật phẩm, bạn có thể thay thế bằng các vật phẩm tương đương hoặc đơn giản hơn.
- Thực hiện nghi lễ theo thứ tự: Việc thực hiện nghi lễ theo đúng thứ tự sẽ làm cho nghi lễ trở nên trang trọng và có ý nghĩa. Do đó, quan trọng là bạn cần nắm rõ thứ tự các bước trong nghi lễ và thực hiện chúng theo trình tự.
- Gia chủ nên thực hiện lễ cúng ngoài trước để "nghênh tân, tiễn cửu", đón quan Hành Khiển mới và tiễn quan Hành Khiển cũ, sau đó mới thực hiện lễ cúng trong nhà. Đồng thời, bạn nên đảm bảo có đầy đủ 2 mâm cỗ cúng giao thừa trong nhà và ngoài trời.
- Không nên cắm cành vàng lá ngọc trên bàn thờ, vì có thể mang lại nhiều âm khí không tốt.
- Hạn chế đốt tiền vàng trong lễ cúng giao thừa để tránh thu hút nhiều vong âm.