Hướng dẫn cúng tất niên cuối năm chi tiết, theo đúng phong tục Việt

Cúng tất niên vào ngày nào?

Theo quan niệm dân gian, lễ cúng tất niên sẽ được tiến hành vào những ngày cuối năm, tức ngày 28, 29 hoặc 30 tháng Chạp và phải hoàn thành trước lễ cúng giao thừa.

Thông thường, nhiều gia đình chọn cúng tất niên vào chiều hoặc tối ngày 29 hoặc 30 Tết. Đây cũng là dịp để gia đình mời ông bà, tổ tiên về ăn Tết cùng con cháu. Đồng thời cũng là buổi đoàn tụ giữa các thành viên để cùng nhau đón chờ thời khắc chuyển giao sang năm mới.

Tuy nhiên, vào dịp Tết, nhiều gia đình có kế hoạch như về quê, đi du lịch,.. Vì vậy gia chủ có thể linh hoạt tiến hành lễ cúng tất niên sớm hơn miễn sao lễ cúng phải chu toàn, thể hiện sự thành tâm và tỏ lòng biết ơn tổ tiên đã phù hộ cho gia đình mình trong năm qua. 

Cúng tất niên gồm những món gì?

Tuỳ mỗi vùng miền mà sẽ có những mâm cúng tất niên khác nhau mang nét đặc trưng tương ứng với 3 miền Bắc, Trung, Nam. Dù là miền nào đi chăng nữa thì các mâm cúng phải được bày biện đầy đặn và trang trí đẹp mắt. Hướng dẫn cúng tất niên theo từng khu vực như sau:

Mâm cúng tất niên miền Bắc gồm:

- Bánh chưng

- Canh măng 

- Miến xào

- Xôi gấc

- Gà luộc

- Thịt đông

- Giò lụa, giò xào

- Dưa hành muối

Mâm cúng tất niên miền Trung gồm:

- Bánh chưng

- Bánh tét

- Gà bóp rau răm

- Thịt heo luộc

- Giá chua

- Giò lụa

Mâm cúng tất niên miền Nam gồm:

- Bánh tét 

- Canh măng 

- Canh khổ qua nhồi thịt

- Thịt kho tàu

- Chả giò

- Gỏi tôm thịt

- Nem

- Dưa hành, củ kiệu

Mâm cúng tất niên đơn giản

Ngoài những mâm cúng mặn thì mâm cúng tất niên đơn giản từ các món ăn chay cũng được rất nhiều gia đình ưa chuộng. Bởi họ quan niệm, vào những ngày cuối cùng trong năm, ăn chay sẽ hạn chế sự át sinh, từ đó mở đầu cho một năm mới thuận lợi, bình an. Đồng thời việc ăn chay rất tốt cho sức khoẻ và giảm sự ngán ăn cho những ngày Tết sắp tới. Mâm cúng tất niên chay gồm:

- Bánh chưng chay

- Xôi

- Chè

- Chả giò chiên chay

- Giò lụa chay

- Dưa hành muối

Một số bài cúng tất niên theo đúng phong tục

Sau khi chuẩn bị mâm lễ cúng tất niên thì các gia chủ phải đọc văn khấn để tiến hành làm lễ. Dưới đây là một số bài cúng tất niên phổ biến:

Văn khấn cúng tất niên theo Văn khấn cổ truyền Việt Nam (NXB Văn hóa - Thông tin) 

Nam Mô A Di Đà Phật! (3 lần)

- Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.

- Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu Thổ, chư vị Tôn thần.

- Con kính lạy ngài Kim niên Đương cai Thái Tuế chí đức tôn thần.

- Con kính lạy các ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương.

- Con kính lạy ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa tôn thần.

- Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ Thổ, Long mạch, Tài thần, Bản gia Táo quân, cùng tất cả các vị thần linh cai quản trong xứ này.

- Con kính lạy chư gia Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, Tiên linh nội ngoại họ ...

Hôm nay là ngày 30 tháng Chạp năm ...

Tín chủ (chúng) con là: ...

Ngụ tại...

Trước án kính cẩn thưa trình: Đông tàn sắp hết, năm kiệt tháng cùng, xuân tiết gần kề, minh niên sắp tới.

Chúng con cùng toàn thể gia quyến sắm sanh phẩm vật hương hoa, cơm canh thịnh soạn, sửa lễ tất niên, dâng cúng Thiên Địa tôn thần, phụng hiến Tổ tiên, truy niệm chư linh.

Theo như thường lệ tuế trừ cáo tế, cúi xin chư vị tôn thần, liệt vị gia tiên, bản xứ tiền hậu chư vị hương linh giáng lâm án toạ, phủ thuỳ chứng giám, thụ hưởng lễ vật, phù hộ toàn gia lớn bé trẻ già bình an thịnh vượng, bách sự như ý, vạn sự tốt lành, luôn luôn mạnh khoẻ, gia đình hoà thuận.

Thành tâm bái thỉnh, cúi xin chư vị tôn thần và gia tiên nội ngoại chứng giám phù hộ độ trì.

Nam Mô A Di Đà Phật (3 lần, 3 lạy).

Văn khấn cúng tất niên theo chuyên gia phong thủy Lương Ngọc Huỳnh:

Bái lạy cha mẹ, ông bà cùng gia tiên tiền tổ nội ngoại.

Hôm nay là ngày... tháng... năm... ngày cuối cùng của năm cũ chuẩn bị đón chào năm mới năm... Chúng con nhất tâm quy mệnh lễ thành kính, xin được sửa soạn lễ vật, tiền vàng cùng sơn hào hải vị, nhang đăng bái mời cha mẹ, ông bà cùng gia tiên tiền tổ nội ngoại toạ hạ trước lễ dưới án thờ gia tiên tại tổ đường để thụ hưởng và chứng lễ cho tấm lòng thành kính của chúng con.

Con cầu xin tổ tiên, phù hộ độ trì cho con cháu đón xuân vui vẻ, bước sang năm mới với vận khí mới, niềm vui mới, luôn được mạnh khoẻ, hạnh phúc, thành đạt. Chúng con xin cầu nguyện cho gia tộc họ... vận khí luôn hanh thông, vạn sự được cát tường như ý, cầu tài tài đến, cầu phúc phúc lai, cầu lộc lộc tồn, nhân an vật thịnh hưởng vinh thụ huệ, để dòng họ sinh ra được nhiều người hiền tài phụng sự đất nước làm rạng danh dòng tộc. Đó là âm đức mà gia tiên tiền tổ ngàn đời đã lưu truyền lại cho con cháu đương thời, chúng con xin kê đầu bái thủ ghi lòng tạc dạ hồng ân của gia tiên.

Chúng con xin đa tạ! 

Chúng con xin đa tạ! 

Chúng con xin đa tạ!