Khai man giá mua bán nhà đất để trốn thuế có thể bị xử lý hình sự?

Hỏi đáp pháp luật: Đơn vị chúng tôi có nhận được đơn tố cáo một cá nhân của đơn kê khai không trung thực để trốn thuế.

Cụ thể, ông B có mua căn nhà của bà H với giá thực tế là 15 tỉ đồng. Song 2 bên thống nhất làm hợp đồng tại đơn vị công chứng với giá mua bán là 500 triệu đồng và thỏa thuận ông B nộp tất cá các loại thuế phí.

Về sau do mâu thuẫn bà H tố cáo lại ông B kê khai không trung thực để trốn thuế. Xin được hỏi trong trường hợp này ông B có vi phạm pháp luật và bị xử lý không?

Ngọc Du Đỗ

Ảnh minh họa.

Theo quy định Luật Thuế thu nhập cá nhân thì thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản là khoản thu nhập phải chịu thuế.

Điều 12 Thông tư 111/2013/TT-BTC (sửa đổi, bổ sung bởi Thông tư 92/2015/TT-BTC) quy định rõ, thuế TNCN đối với thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản được tính theo công thức:

Thuế TNCN phải nộp = Giá chuyển nhượng x Thuế suất 2%

Khi mua bán nhà đất, người bán có nghĩa vụ nộp thuế TNCN theo công thức trên.

Lưu ý: Riêng đối với cá nhân chỉ có một nhà ở duy nhất thì khoản TNCN từ chuyển nhượng bất động sản thuộc trường hợp được miễn thuế.

Như vậy, trường hợp khai giá mua bán nhà đất trong hợp đồng khi đi công chứng thấp hơn giá bán thực tế thì nhằm mục đích trốn thuế, giảm thuế TNCN thì sẽ có "lợi" trước mắt là giảm tiền nộp thuế TNCN cho người bán.

Bên cạnh việc giảm được tiền thuế TNCN phải nộp khi mua bán nhà đất, thì việc khai man giá nhà đất có thể dẫn tới những thiệt hại lớn.

Thứ nhất là làm ảnh hưởng rất lớn đến việc áp giá bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất và dễ dẫn đến những xung đột triền miên giữa người dân với chính quyền.

Để xây dựng phương án giá bồi thường đất, các công ty thẩm định giá phải thu thập ít nhất là ba mẫu giao dịch thành công của công chứng.

Ví dụ: giá giao dịch công chứng nếu là giá ảo 5 triệu đồng trong khi giá giao dịch thật là 15 triệu đồng thì công ty cũng không có cơ sở để xác định giá 15 triệu đồng là giá thật. Từ chỗ căn cứ vào giao dịch thành công qua hợp đồng công chứng nên khi hợp đồng này ghi giá ảo thì làm sao công ty có được giá chính xác, giá thật để trình cơ quan có thẩm quyền áp giá bồi thường cho đúng thực tiễn.

Thứ hai là khi tòa án công nhận giá trên giấy tay để tuyên hợp đồng công chứng vô hiệu thì vô tình đã không thừa nhận tính pháp lý, giá trị hợp pháp của hợp đồng mà các công chứng viên đã chứng nhận.

Xử lý việc khai man giá mua bán nhà đất

Hành vi bị xem là trốn thuế, gian lận thuế

- Lập hóa đơn sai về số lượng, giá trị hàng hóa, dịch vụ bán ra làm căn cứ kê khai nộp thuế thấp hơn thực tế.

- Không ghi chép trong sổ kế toán các khoản thu liên quan đến việc xác định số tiền thuế phải nộp…

- Không kê khai, kê khai sai, không trung thực làm giảm số thuế phải nộp (như hành vi cố ý khai thấp giá mua, bán nhà đất để nộp thuế thu nhập cá nhân thấp hơn mức quy định.

Thời hiệu xử phạt

Hành vi trốn thuế, gian lận thuế chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự thì thời hiệu xử phạt là năm năm kể từ ngày thực hiện hành vi vi phạm đến ngày ra quyết định xử phạt.

Quá thời hiệu này thì người vi phạm không bị xử phạt nhưng vẫn phải nộp đủ số tiền thuế trốn, số tiền thuế gian lận vào ngân sách nhà nước trong thời hạn 10 năm trở về trước kể từ ngày phát hiện hành vi vi phạm (tức là ngày lập biên bản vi phạm hành chính về thuế).

Mức phạt

- Phạt cảnh cáo

- Phạt tiền 1-3 lần số tiền thuế trốn đối với hành vi trốn thuế, gian lận thuế. Mức phạt tiền được nêu dưới đây áp dụng đối với tổ chức.

Trường hợp người vi phạm là hộ gia đình, cá nhân thì mức phạt tiền bằng 1/2 mức phạt tiền đối với tổ chức.

Gồm có:

+ Phạt tiền một lần tính trên số thuế trốn, số thuế gian lận đối với người nộp thuế vi phạm lần đầu (trừ các trường hợp bị xử phạt đối với hành vi khai sai dẫn đến thiếu thuế) hoặc vi phạm lần thứ hai mà có từ hai tình tiết giảm nhẹ trở lên.

+ Phạt tiền 1,5 lần tính trên số thuế trốn đối với người nộp thuế vi phạm lần đầu, có tình tiết tăng nặng hoặc vi phạm lần thứ hai, có một tình tiết giảm nhẹ …

- Truy cứu trách nhiệm hình sự

Theo quy định tại Khoản 1 Điều 200 Bộ luật hình sự 2015 về dấu hiệu cấu thành tội trốn thuế thì ở để bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội này thì pháp luật có xét đến yếu tố "số tiền trốn thuế" theo đó, nếu có 1 trong các hành vi quy định tại Khoản 1 Điều này và trốn thuế với số tiền từ 100 triệu đồng đến dưới 300 triệu đồng hoặc dưới 100 triệu đồng nhưng đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi trốn thuế hoặc đã bị kết án về tội này hoặc về một trong các tội quy định tại các điều 188, 189, 190, 191, 192, 193, 194, 195, 196, 202, 250, 251, 253, 254, 304, 305, 306, 309 và 311 của Bộ luật này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm thì người trốn thuế sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội trốn thuế.

Tùy vào tính chất, mức độ cụ thể mà hành vi này sẽ bị truy cứu theo 1 trong các khung hình phạt quy định tại Điều này.

Tổng kết lại thì chỉ cần có hành vi trốn thuế không cần xét đến số tiền trốn thuế thì chủ thể có hành vi này đã bị xử lý, tuy nhiên, số tiền trốn thuế sẽ quyết định chủ thế đó bị xử lý hành chính hay hình sự và bị xử lý như thế nào.

Truy thu thuế

Đồng thời với việc bị phạt tiền, các trường hợp trốn thuế, gian lận thuế theo quy định còn bị buộc áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả là nộp đủ số tiền thuế trốn, gian lận vào ngân sách nhà nước.

Tuy nhiên, trên thực tế việc khai man giá mua bán nhà đất vẫn diễn ra đều đặn và liên tục, vì thế, Nhà nước cần có những biện pháp hiệu quả hơn để thực hiện một cách công bằng việc quản lý thuế, cũng như đảm bảo sự công bằng trong nghĩa vụ nộp thuế của người dân.

Bộ Công an: Bắt 5 người trốn thuế tại BOT cao tốc TP HCM - Trung Lương Bộ Công an đã bắt giữ 5 người của Công ty cổ phần Tập đoàn Yên Khánh chi nhánh Long An để điều tra về hành vi trốn thuế.

Khởi tố nữ giám đốc trốn thuế Nữ giám đốc Nguyễn Thị Quý Gái bị công an khởi tố để điều tra về hành vi trốn thuế.

Vụ iFan bị tố lừa 15.000 tỷ đồng: 'Doanh nghiệp này có dấu hiệu trốn thuế' Những ngày qua, dư luận quan tâm đến việc iFan bị tố lừa đảo hơn 15.000 tỷ đồng, con số ngoài sức tưởng tượng của bất kỳ ai. Để hiểu rõ hơn về các  khía cạnh pháp lý có liên quan, chúng tôi đã có cuộc trao đổi cởi mở với Luật sư Nguyễn Sơn Tùng là Luật sư Điều hành của Legal United Law - một chuyên gia pháp lý có nhiều kinh nghiệm trong lãnh vực tài chính và doanh nghiệp.