Nằm trên quốc lộ 4C, thuộc địa phận hai xã Pải Lủng và Pả Vi, huyện Mèo Vạc, tỉnh Hà Giang, đèo Mã Pí Lèng hay Mã Pì Lèng được biết đến là một trong những địa danh nổi tiếng và ấn tượng nhất của vùng địa đầu Tổ quốc.
Với chiều dài khoảng 20km cùng độ cao lên tới 1.200 - 1.400m, cung đường đèo Mã Pí Lèng nổi tiếng với những đoạn dốc hiểm trở, ngoằn ngoèo, một lên là vách núi dựng đứng, một bên là vực sâu thăm thẳm.
Cùng với đèo Ô Qui Hồ, đèo Khau Phạ và đèo Pha Đin, Mã Pí Lèng được du khách xếp hạng là một trong “tứ đại đỉnh đèo” lừng danh của vùng núi phía Bắc nước ta.
Tháng 11/2009, khu vực Mã Pí Lèng được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Việt Nam xếp hạng là di tích danh lam thắng cảnh cấp quốc gia. Trong đó, đèo Mã Pí Lèng được coi là di sản đặc sắc về địa chất và cảnh quan, khu vực đỉnh đèo là một trong những điểm quan sát toàn cảnh vào loại đẹp nhất ở Việt Nam. Riêng hẻm vực sông Nho Quế được Nhà nước xếp hạng là một trong những thung lũng kiến tạo độc nhất vô nhị của nước ta.
Đèo Mã Pí Lèng không chỉ chinh phục những người ưa mạo hiểm, khám phá mà địa danh nổi tiếng này còn trở thành cảm hứng sáng tác của rất nhiều nhà văn, nhà thơ xưa kia. Các sáng tác của Xuân Diệu, Nguyên Ngọc và Nguyễn Tuân đã nhắc đến con đèo này với vẻ đẹp hùng vĩ, trầm trồ đáng ngưỡng mộ.
Còn với những người yêu mến mảnh đất, con người Hà Giang, Mã Pí Lèng trở thành một trong điểm đến không thể bỏ qua mỗi khi có cơ hội ghé thăm vùng đất địa đầu Tổ quốc.
Trong tiếng H’Mông, Mã Pí Lèng ám chỉ sống mũi của của con ngựa. Địa hình hiểm trở với vách đá dựng, hẻm vực sâu biến đèo Mã Pí Lèng trở thành một trong những địa điểm được du khách quan tâm khám phá, trải nghiệm mỗi khi có dịp đặt chân lên vùng núi cao Đông Bắc.
Nơi đây trở thành điểm đến mơ ước của những người lữ khách khắp năm châu bốn bể. Cũng chính bởi sự khắc nghiệt của thời tiết và địa hình nơi đây mà rất nhiều người đã có thêm động lực để vượt qua hiểm nguy, thử thách trên con đường dẫn đến ngọn đèo nổi tiếng này.
Mã Pí Lèng mang vẻ đẹp hùng vĩ suốt cả 4 mùa, vậy nên du khách có thể lựa chọn bất kì thời điểm nào trong năm để ghé thăm nơi đây. Thông thường thì thời điểm từ tháng 1 đến tháng 3 là mùa hoa đào, hoa mận nở rộ. Đến Mã Pí Lèng, bạn sẽ được chiêm ngưỡng cảnh đẹp hút hồn với phông nền trắng xóa ngập tràn sắc hoa. Sang tháng 5 Hà Giang vào mùa nước đổ, từ trên đỉnh Mã Pí Lèng, du khách sẽ được chiêm ngưỡng bức bích họa cuốn hút được tạo thành từ những thửa ruộng bậc thang.
Tháng 9 gõ cửa cũng là lúc tỉnh miền cao Đông Bắc bước vào mùa lúa chín. Đường lên đỉnh Mã Pí Lèng trở nên hấp dẫn hơn bao giờ hết với sắc vàng óng ả của lúa đến mùa gặt. Thời điểm tháng 10, tháng 11 là lúc hoa tam giác mạch bắt đầu e ấp chớm nở. Đây cũng là thời gian các bạn trẻ lựa chọn nhiều nhất để du lịch Hà Giang nói chung và Mã Pí Lèng nói riêng.
Về phần di chuyển, du khách có thể lựa chọn nhiều loại phương tiện khác nhau để tới đèo Mã Pí Lèng. Với những bạn trẻ ưa mạo hiểm và muốn “nếm thử” cảm giác mạnh, xe máy trở thành lựa chọn hàng đầu cho chuyến khám phá đèo cao hàng đầu khu vực Đông Bắc.
Xung quanh khu vực đèo Mã Pí Lèng, du khách cũng có thể tham khảo rất nhiều địa điểm lưu trú với giá cả dao động từ 200.000 - 400.000 đồng/đêm như Mã Pí Lèng Homestay, Mèo Vạc Clay House Homestay, Vivi Homestay, Little Yen’s Homestay and Coffee...
Mã Pí Lèng sở hữu địa hình tương đối hiểm trở vậy nên du khách có dự định ghé thăm địa danh nổi tiếng này nên lưu ý một số điểm sau:
- Nếu chạy được xe côn thì du khách nên thuê loại xe này. Xe côn vừa khoẻ lại đầm hơn xe số thông thường nên việc đổ đèo sẽ thuận lợi hơn.
- Thời tiết Hà Giang thay đổi thất thường nên du khách nên mang theo một chiếc áo mưa và áo khoác gió để phòng khi trời tối nhiệt độ sẽ hạ thấp.
- Hạn chế mang hành lí quá nhiều do bạn sẽ phải di chuyển liên tục trên quãng đường tương đối dài.
- Nên mang áo phản quang khi chạy xe vào buổi tối. Thứ này sẽ giúp những phương tiện xung quanh nhận biết bạn dễ dàng hơn.