Nhà sản xuất của Nike, Adidas, H&M lo ngại cạnh tranh công nhân và mặt bằng với Apple, Google tại Việt Nam

Việt Nam đang là tổng hành dinh của nhiều nhà cung cấp sản phẩm cho các thương hiệu lớn nhất thế giới, bao gồm Nike, Adidas, Uniqlo và H&M... Nhưng khi nhiều "ông lớn" công nghệ như Apple, Dell, Google và Amazon tìm địa điểm sản xuất mới để tránh thuế quan của Mĩ áp lên hàng Trung Quốc, sự cạnh tranh về mặt bằng và nhân lực tại nước ta đang ngày càng nóng lên.

Thời điểm chín mùi đã qua

Makalot Industrial, đơn vị sản xuất hàng đầu cho GAP, Walmart, Zara và H&M, cho biết họ sẽ tạm hoãn kế hoạch mở rộng tại Việt Nam. Chủ tịch kiêm CEO Makalot Frank Chou chia sẻ với Nikkei Asian Review: "Ngày càng có nhiều công ty tìm đến Việt Nam. Trong tương lai gần, chúng tôi dự liệu được nguồn lao động sẽ thiếu hụt, dẫn đến sự cạnh tranh khốc liệt trong việc tuyển dụng".

Cụ thể, ông cho rằng đối với ngành may mặc, thời điểm chín mùi để đầu tư vào Việt Nam có lẽ đã qua. Các công ty sẽ phải học cách thích nghi với môi trường cạnh tranh ngày càng khắc nghiệt hơn.

Công nhân Việt Nam ngày càng được các công ty ngoại quốc "săn đón". (Ảnh: Reuters).

Việt Nam hiện là cơ sở sản xuất lớn nhất của Makalot, chiếm đến 37% sản lượng. Nhưng ông Chou cho biết công ty đang tập trung mở rộng sản xuất ở Indonesia. Ông hi vọng đây sẽ trở thành cơ sở sản xuất quan trọng nhất của Makalot trong 3 đến 5 năm tới.

Eclat Textile, nhà cung cấp đồ thể thao lớn nhất Đài Loan, đối tác của Nike, Under Armor và Lululemon, sẽ ngừng mở rộng sản xuất tại Việt Nam. Thông tin trên được Phó Chủ tịch Roger Lo xác nhận với Nikkei Asian Review. Công ty này sẽ tìm nơi khác để mở rộng sản xuất, nhưng không nêu cụ thể tại đâu.

"Từ năm nay, chúng tôi sẽ không gia tăng thêm công suất tại Việt Nam, và chúng tôi vẫn đang tìm kiếm nước khác để tiếp tục đầu tư", ông khẳng định. Hiện tại, phần lớn cơ sở sản xuất của Eclat Textile được đặt tại Đài Loan và Việt Nam.

Giá nhân công và mặt bằng không còn rẻ

Lợi thế số dân trên 97 triệu người và vị trí địa lí gần với nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, Việt Nam từ lâu đã trở thành điểm đến ưa thích của các công ty dệt may và da giày, vì chi phí sản xuất thấp và lực lượng lao động trẻ hơn Trung Quốc.

Đó là trong lí thuyết. Thực tế, mức lương tối thiểu ở Việt Nam đã tăng liên tục trong 10 năm qua, từ 1 triệu đồng/tháng lên 4,18 triệu đồng/tháng vào năm 2019. Mặc dù vậy, con số này vẫn thấp hơn mức lương tối thiểu ở Trung Quốc.

Việt Nam yêu cầu tất cả các nhà sản xuất tăng lương hơn 10% mỗi năm. 

Trong 10 năm qua, lương cơ bản tại Việt Nam tăng khoảng 400.000 đồng mỗi năm. (Đồ họa: Tất Đạt).

Chia sẻ trên Nikkei Asian Review, phát ngôn viên của Pou Chen, đế chế giày thể thao đứng sau Nike, Adidas… cho biết chi phí thuê mặt bằng tại Việt Nam đang tăng lên hàng năm, và không có dấu hiệu sụt giảm. Người này khẳng định: "Về lâu dài, chúng tôi nghĩ sẽ không còn nhiều chỗ cho việc mở rộng sản xuất cũng như gia tăng số lượng nhân công tại Việt Nam".

Mặc dù chi phí lao động và mặt bằng tăng cao, Việt Nam vẫn là một trong những điểm đến được chọn lựa. Nhiều công ty công nghệ như Apple, Dell, Google và Amazon đang xem xét chuyển nhà máy sang Việt Nam. Xuất khẩu của Việt Nam sang Mĩ đã tăng 38% trong 4 tháng đầu năm 2019. 

Rời Việt Nam không phải là giải pháp

Trong cả năm 2018, Pou Chen đã sản xuất 46% trong tổng số 326 triệu đôi giày tại Việt Nam. Con số này đã giảm xuống còn 43% trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 3 năm 2019. Trong khi đó, tại Indonesia, sản lượng của Pou Chen đã tăng từ 37% năm ngoái lên 41% trong quí đầu năm nay.

Tuy nhiên, phát ngôn viên cho rằng: "Điều này không có nghĩa là chúng tôi nhất thiết phải rời khỏi Việt Nam. Nhưng chúng tôi phải tự chuyển đổi bằng cách tự động hóa nhiều hơn, để giảm sử dụng lao động và duy trì khả năng cạnh tranh".

Một giám đốc điều hành tại một nhà sản xuất giày khác của Đài Loan, đã đầu tư vào Việt Nam hơn 20 năm, cũng đưa ra quan điểm tương tự: "Chúng tôi thực sự lo khi các công ty công nghệ đến Việt Nam có thể tăng làm tăng chi phí nhân công, và khiến chúng tôi khó tuyển dụng lao động. Nhưng giải pháp không phải là lúc nào bạn cũng chỉ đi tìm các quốc gia có mức lương rẻ hơn".

Việt Nam dốc sức để các khu công nghiệp, khu chế xuất ngày càng chỉn chu, nhằm thu hút các doanh nghiệp FDI. (Ảnh: Tan Thuan Holdings).

Vị này cho biết nhiều công ty đang đối mặt với câu hỏi nan giải: Đi đâu nếu rời khỏi Việt Nam? Tuy Campuchia, Lào hay Indonesia là lựa chọn hấp dẫn, nhưng chất lượng lao động, hiệu quả làm việc và cơ sở hạ tầng ở Việt Nam vẫn là điều lưu luyến đối với các nhà sản xuất giày da và may mặc.

Vị này khẳng định: "Chi phí tại Việt Nam đang tăng lên. Nhưng chúng tôi có thể đầu tư vào tự động hóa, quản lí tốt hơn để tăng hiệu quả sản xuất. Không dễ để tìm được công nhân làm việc có hiệu quả ở nơi khác".