Phim Việt dành cho thiếu nhi: Vì sao gần hai thập kỉ 'đóng băng'?

Phim thiếu nhi thì chỉ có thiếu nhi xem?

Lâu nay, các nhà làm phim cũng như công chúng Việt Nam đều có quan niệm: Phim thiếu nhi thì chỉ có thiếu nhi xem. Mà thiếu nhi là đối tượng không được quyền tự quyết định chi tiêu, tài chính, cho nên gần như các nhà hoạch định chiến lược điện ảnh trong nước cho rằng phim thiếu nhi có tính thương mại không cao, khó có thể kéo được vốn, trong khi chi phí làm phim thiếu nhi cũng không kém gì phim cho người lớn. Có lẽ đây chính là lý do đầu tiên khiến phim cho thiếu nhi Việt chưa thực sự được đầu tư đích đáng.

Hướng sáng duy nhất của phim thiếu nhi Việt Nam là phim hoạt hình, và nó được đẩy hoàn toàn sang cho hãng phim hoạt hình Việt Nam. Nếu để ý, khán giả có thể dễ dàng nhận ra quy trình chung của các phim hoạt hình Việt Nam là: Sản xuất bộ phim, bàn giao cho nhà nước nghiệm thu, tham gia giải thưởng, chiếu trên TV vào những ngày hè và rồi 'đắp chiếu'.

Đó là tình cảnh chung cho những bộ phim hoạt hình Việt Nam như Thạch Sanh, Trê Cóc, Chim Ri và Tu Hú. Rất lâu mới có những bộ phim không phải hoạt hình mà trẻ con có thể xem được là phim Học trò thủy thần, Dã tràng se cát, những bộ phim mà hè nào cũng chiếu trong suốt những thập niên 90.

Chim Ri và Tu Hú, một trong những phim truyền hình cho trẻ em vào những năm 2000 (Ảnh: Chụp màn hình từ phim)

Ở mảng phim truyền hình, có một vài bộ phim dài tập về thiếu nhi nổi bật như Đội đặc nhiệm nhà C21, Kính vạn hoa... cuối những năm 90 đầu năm 2000. Thời điểm này phim thiếu nhi Việt Nam có một chút le lói hi vọng ở những cuộn băng hoạt hình khai thác đề tài cổ tích như: Ăn khế trả vàng, Ai mua hành tôi, Sự tích trầu cau... đây là những phim được trẻ em Việt yêu thích nhất trong suốt nhiều năm. Nhưng khai thác kho tàng truyện cổ tích Việt cũng không phải là giải pháp dài lâu, và xu hướng xem, thẩm mĩ của trẻ em cũng thay đổi, cập nhật hằng ngày, đòi hỏi các nhà làm phim phải có những hướng đi mới.

Kính vạn hoa là một trong những phim truyền hình thành công nhất dành cho trẻ em của Việt Nam (Ảnh: TFS)

Trong khi trên thế giới, phim hoạt hình và phim thiếu nhi là một mảng trọng điểm, trở thành một ngành công nghiệp với lợi nhuận "khủng" với những hãng phim thiếu nhi sừng sững và đầy quyền lực như Walt Disney, MGM, Pixar.

Một số phim hoạt hình có thể được đề cử cả ở hạng mục bộ phim của năm, cạnh tranh sòng phẳng với phim người lớn bởi không chỉ hấp dẫn trẻ con bởi những hình ảnh lộng lẫy và tạo hình nhân vật ngộ nghĩnh đáng yêu, mà còn cả người lớn cũng rất quan tâm vì những ý nghĩa và giá trị nhân văn, giá trị nghệ thuật như: Elsa, Shrek, Spirited Away, Finding Nemo...

Không cạnh tranh được với phim thiếu nhi nước ngoài

Tất cả những bộ phim thiếu nhi mà xưởng phim hoạt hình Việt Nam cũng như VTV sản xuất ra vẫn phát sóng trên sóng truyền hình vào cuối thập niên 90 và đầu 2000 là vì lúc đó vấn đề mua bán, trao đổi bản quyền giữa các sản phẩm điện ảnh trong và ngoài nước còn chưa nhanh và nhiều như bây giờ.

Các rạp chiếu phim còn ít, lượng phim nước ngoài "bom tấn" du nhập vào Việt Nam cũng chưa nhiều, chỉ một số rất ít có truyền hình cáp để xem phim hoạt hình hay phim thiếu nhi "bom tấn" nên xưởng phim hoạt hình Việt Nam cũng như phim thiếu nhi Việt Nam chưa bị cạnh tranh mạnh.

Hiện tại tình hình đã khác, các đài truyền hình cập nhật gần như ngay lập tức các phim hoạt hình bom tấn của thế giới, truyền hình cáp đã về đến mọi nhà, hầu hết trẻ em đều được coi những phim hoạt hình dài tập vui nhộn trường kì như Cartoon Network và Disney Channel. Và một kỉ nguyên của Hãy đợi đấy, Tom & Jerry, Tây Du Ký... đã khiến khán giả nhỏ tuổi bỏ quên luôn cả phim Việt.

Tom và Jerrry trở thành biểu tượng về phim hoạt hình dành cho thiếu nhi của Disney Chanel (Ảnh: MGM)

Một trong những yếu tố quan trọng nữa là kĩ thuật dựng phim của phim hoạt hình của Việt Nam vẫn cũ kĩ và lạc hậu, với tư duy sai lầm là làm cho trẻ con thì không cần phải đầu tư chất lượng quá nhiều như phim người lớn.

Trong khi trên thế giới, phim thiếu nhi ngoài đáp ứng đầy đủ những tiêu chí về hình ảnh sinh động hấp dẫn, tạo hình nhân vật ngộ nghĩnh, câu chuyện hài hước hoặc cuốn hút, thì những bài học lồng ghép trong phim thiếu nhi nước ngoài cũng dễ tiếp cận, vui vẻ chứ không đến mức khô cứng, tẻ nhạt như phim thiếu nhi Việt.

Điển hình phải kể đến một số phim như Loco đã "thiếu nhi hóa" được cả một đề tài khó nhằn như thế giới của người chết cũng như về tâm linh và tín ngưỡng. Hay phim Inside out đã miêu tả một cách vô cùng dễ hiểu và thú vị được tâm lý của trẻ con từ lúc chào đời cho đến tận khi bước vào tuổi tiền dậy thì với nhiều bất ổn xáo trộn, và để rồi đưa ra một bài học sâu sắc rằng: Không phải lúc nào buồn cũng là điều xấu và vui vẻ lúc nào cũng là tốt. Đến những phim gần đây thì buộc phải thú nhận phim thiếu nhi thế giới đã bỏ xa Việt Nam một bước quá dài.

Inside out là phim hoạt hình phá vỡ kỉ lục phỏng vé của nhiều nước trên Thế giới (Ảnh: Pixar)

Hướng đi nào cho phim thiếu nhi?

Có thể thấy tuy phim hoạt hình hay phim thiếu nhi Việt Nam hoàn toàn mất tích tại các rạp chiếu phim, một thị trường hoàn toàn bị bỏ ngỏ, nhưng những người trẻ thích làm phim vẫn không quay lưng lại với phim thiếu nhi, mà luôn khao khát những bộ phim dành cho thiếu nhi thực sự chất lượng và ý nghĩa.

Những năm gần đây, với sự bùng nổ của các thiết bị công nghệ số, các nhà làm phim thiếu nhi đang có hướng đi mới cho mình với những bộ phim hoạt hình ngắn đăng thành từng tập trên Youtube.

Tuy nhiên đây cũng chỉ là một hướng đi ngắn hạn, khó bền vững vì các phương tiện truyền thông số luôn là con dao hai lưỡi với trẻ em với nhiều mối nguy hiểm tiềm tàng, ngoài ra các kênh truyền thông số cũng khiến các đội ngũ sản xuất phim dễ bị sa đà vào lợi ích trước mắt với việc "tăng view", "tăng like" càng nhiều càng tốt mà bất chấp hậu quả. Dù vậy, bước đầu cũng là một giải pháp hiệu quả để các đội ngũ làm phim thiếu nhi Việt Nam tiếp tục được giữ lửa và tồn tại.

Việc bùng nổ các kênh phim thiếu nhi trên youtube là con dao hai lưỡi đối với trẻ nhỏ (Ảnh: BHMedia)

Hi vọng trong thời gian tới, nhà nước và các đơn vị quản lý nghệ thuật nước nhà sẽ có những nghiên cứu, định hướng và đầu tư đích đáng cho những sản phẩm văn hóa, nghệ thuật thực sự dành cho khán giả nhỏ tuổi, những khán giả đang chịu ảnh hưởng trực tiếp và mạnh mẽ từ những giá trị văn hóa, nghệ thuật của ngày hôm nay.

XEM THÊM

Những bộ phim dành cho thiếu nhi không thể bỏ lỡ trong ngày 1/6 Đến hẹn lại lên, Ngày quốc tế thiếu nhi (1/6) là thời điểm các nhà sản xuất phim và đơn vị phát hành ồ ạt ...

Đạo diễn phim 'Anh em siêu quậy' không kì vọng sẽ thắng lớn hàng chục tỉ Đạo diễn bộ phim Anh em siêu quậy - Lê Bảo Trung cho rằng anh không kỳ vọng phim sẽ thắng lớn hàng chục tỷ ...

Clip phản cảm gắn mác phim trẻ em vẫn tràn lan trên YouTube sau quyết định xử phạt Sau quyết định xử phạt của cơ quan chức năng đối với nhóm làm kênh YouTube phản cảm và Yeah1 Network, vẫn còn rất nhiều ...