Để không bị tắc tia sữa, các bà mẹ cần phải biết những điều này

	Nghiên cứu mới kết luận: ‘Sữa mẹ có thể giúp tim của trẻ sinh non phát triển’
	Bác sĩ 'sữa mẹ': 'Tin vào bản năng làm mẹ sẽ nuôi con sữa mẹ thành công'

Sản phụ sinh con đầu lòng thường bị tắc tia sữa.

TS.BS Lê Thu Hà, Trưởng khoa Hậu sản M (Bệnh viện Từ Dũ - TP HCM) cho biết: “Tắc tia sữa là hiện tượng ống dẫn sữa trong hệ thống tuyến sữa của người mẹ bị tắc. Từ đó sữa được sản xuất nhưng không thoát ra được, sữa có thể tích tụ và tạo thành cục u ở vú”.

Nguyên nhân tắc tia sữa

Không cho con bú sớm và thường xuyên: Sữa mẹ tiết ra trong những ngày đầu tiên sau sinh là sữa non, rất nhiều chất dinh dưỡng và rất đặc. Vì thế dễ gây ra hiện tượng tắc sữa.

Không vắt sữa non thừa cữ bú: Các bà mẹ đã cho con bú sữa non ngay những ngày đầu tiên nhưng vẫn bị tắc sữa là do không vắt hết sữa non thừa sau khi trẻ bú hoặc vắt sữa không đúng cách, vẫn còn một lượng sữa non đọng lại gây ra tắc sữa.

Nhiễm khuẩn: Vi khuẩn thường xâm nhập từ ngoài vào thông qua đầu vú và hệ thống ống tuyến vú. Khi hệ thống ống dẫn sữa nhiễm khuẩn sẽ bị hẹp gây cản trở sữa thoát ra ngoài.

Stress: Sản phụ bị căng thẳng tinh thần trong thời kỳ cho con bú hoặc chế độ dinh dưỡng cho người mẹ chưa hợp lý cũng làm tăng nguy cơ tắc tia sữa.

Ngoài ra, còn một số nguyên nhân khác như can thiệp phẫu thuật ở vú trước sinh cũng gây tắc tia sữa, người mẹ đang cho con bú mà bị cảm sốt làm cho sữa khó lưu thông. Hoặc mẹ đang cho con bú nhưng cai sữa đột ngột dễ bị tắc tia sữa. Mẹ căng thẳng quá cũng tắc dẫn đến tình trạng này

Biểu hiện tắc tia sữa

Sản phụ thường cảm thấy một hoặc hai bầu vú căng, tức và đau hơn, tình trạng này tiến triển ngày một tăng lên, sau cho bé bú tình trạng giảm dần. Một số sản phụ lại có biểu hiện mệt mỏi, nhức đầu, sốt cao. Khi sờ thấy có những khối tròn bề mặt gồ ghề, mật độ cứng với nhiều kích thước khác nhau, khi chạm vào rất đau. Lúc nặn hoặc hút hay cho con bú thì không thấy sữa từ bầu sữa chảy ra.

Điều trị tắc tia sữa

Đổi tư thế cho con bú cũng là cách giải quyết tình trạng tắc tia sữa. Ảnh NVCC

Nguyên tắc đầu tiên là làm trống bầu vú hoàn toàn bằng cách cho con bú liên tục, quan niệm trẻ bú theo cữ 3 giờ/ lần là sai lầm. Có bốn phương pháp điều trị tắc tia sữa:

Chường ấm: Giúp sữa nơi bị tắc dễ tan ra nhưng không chườm quá nóng sẽ gây bỏng rát da. Một số cách chườm ấm như cho nước nóng vào một bình, quấn xung quanh bằng một cái khăn lông mỏng vừa phải, áp vào mặt trong cánh tay thấy nóng vừa, tránh bị bỏng và bắt đầu lăn lên nơi bị tắc tia sữa. Hoặc dùng khăn nhúng nước ấm đắp lên. Hoặc tắm bồn bằng nước ấm, ngâm mình và toàn bộ ngực vào trong bồn nước ấm, vừa ngâm vừa massage ngực bị tắc.

Massage: Massage nhẹ nhàng nhưng phải tạo được một lực chắc chắn tương đối lên nơi đang bị tắc, massage từ nơi tắc hướng về phía núm vú. Dùng hai lòng bàn tay xoa bóp nhẹ nhàng hai bầu ngực khoảng 30 giây. Dùng 5 ngón tay chụm lại vê quần vú. Thời điểm massage: Trước, trong và sau khi cho bú/hút.

Làm trống bầu vú: Thay đổi nhiều tư thế cho con bú, mỗi tư thế bú của bé sẽ tác động lực hút mạnh nhất trên nhưng tia sữa khác nhau. Vì vậy với các bé bú mẹ trực tiếp nên thay đổi nhiều tư thế bú. Một số mẹ chỉ cần thay đổi tư thế là có thể là thông tia sữa. Trong khi cho bú tiếp tục massage nhẹ nhàng nhưng chắc chắn lên vùng bị tắc. Bú bên vú tắc trước và bú thường xuyên khoảng 2 giờ/ lần.

Vắt sữa bằng tay: Dùng tay massage bầu sữa bị tắc thì những túi sữa vón cục ở bên trong sẽ dần tan ra và vắt nhẹ sữa sẽ ra được. Phương pháp này sẽ rất hiệu quả các trường hợp bị tắc tia sữa ở mức độ nhẹ.

Cách thực hiện: Dùng một bàn tay đè ép bầu vú lên thành ngực hoặc dùng hai bàn tay ép vào nhau. Vừa ép vừa day sẽ làm tan các vị trí sữa đã đông kết. “Lưu ý day ép chứ không phải xoa, bởi chỉ có lực day ép mới có tác dụng đối với vị trí tắc nằm ở sâu trong bầu vú và mới có thể làm tan sữa đã đông kết. Đè ép nhẹ nhàng trong mức đau có thể chịu đựng được, day từ từ theo vòng tròn, tăng dầu, khoảng 20 – 30 lần rồi lại làm ngược lại. Thực hiện như trên nhiều lần”, Tiến sĩ Hà hướng dẫn.

Dùng máy hút sữa: Dùng máy hoặc dụng cụ hút sữa để hút sữa mẹ từ bầu ngực ran gay khi có dấu hiệu tắc sữa, nếu để đến khi sữa đã đóng cục việc hút trở nên khó khăn hơn.

Sau khi cho con bú xong mẹ sẽ dùng máy hút sữa thêm, nếu mẹ không cho bé trực tiếp thì sẽ tiến hành hút sữa. Khi dùng máy hút sữa để hút, tốt nhất dùng máy hút sữa điện, lực hút mạnh. Luôn nhớ bước massage, vê quầng vú trước khi hút/vắt sữa, để kích thích phản xạ xuống sữa.

Những cách phòng trách tắc tia sữa

Luôn giữ thật sạch đầu vú, nhất là ở các kẽ của núm vú. Lau sạch đầu vú và vắt bỏ vài giọt sữa đầu tiên trước mỗi lần cho con bú, khi bé bú xong lại lau sạch và lau khô đầu vú. Nếu vắt sữa phát hiện tia sữa nào đó tắc hoặc chảy không thành tia thì xoa vú cho mềm, sau đó vắt mạnh để thông ống sữa khi cho bú như vậy sẽ tránh được tắc tia sữa.

Ngoài ra, cho bé bú ngay sau sinh, tốt nhất là 24 giờ đầu tiên để bé được hưởng sữa non đồng thời cũng phòng ngừa hiện tượng tắc tia sữa. Mẹ nhiều sữa và cho bé bú thường xuyên, bú đúng cách sẽ giúp mẹ đề phòng bị tắc tia sữa.

Bên cạnh đó, sản phụ vừa sinh cần giữ tinh thần thoải mái, thường xuyên ăn những thực phẩm lợi sữa giúp hỗ trợ hoạt động của các tuyến sữa tốt hơn tăng cường lượng sữa và không cai sữa đột ngột.