Lối đi nào cho trái phiếu khi Nghị định 08 hết hiệu lực?

Gỡ vướng được pháp lý dự án thì doanh nghiệp sẽ sớm trả hết nợ trái phiếu?

Tại tọa đàm "Thúc đẩy phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp hiệu quả, an toàn, bền vững" do Cổng Thông tin điện tử Chính phủ tổ chức mới đây, Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính các ngân hàng và các tổ chức tài chính (Bộ Tài chính) Nguyễn Hoàng Dương nhận định, từ sau các vụ việc trên thị trường tài chính hồi tháng 10 năm ngoái, thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) đã bị tác động nặng nề.

Nhà đầu tư mất niềm tin, doanh nghiệp vừa bị áp lực phải mua lại trái phiếu đã phát hành, vừa không phát hành được trái phiếu mới để huy động vốn cho sản xuất kinh doanh.

Song, trong bối cảnh đó, Chính phủ đã có nhiều chỉ đạo hoàn thiện khung khổ pháp lý, duy trì ổn định kinh tế vĩ mô, cải thiện môi trường sản xuất kinh doanh cũng như các thị trường có liên quan tới thị trường trái phiếu như thị trường bất động sản, thị trường tín dụng, thực hiện các chính sách tài khóa hỗ trợ.

Nghị định 08 được kịp thời ban hành, trong đó có chính sách hoãn thực hiện một số quy định của Nghị định 65, cho phép doanh nghiệp và nhà đầu tư có thể đàm phán, giãn, hoãn và hoán đổi trái phiếu.

"Sau khi Chính phủ ban hành Nghị định 08, thị trường đã có những dấu hiệu tích cực hơn, doanh nghiệp đã quay lại phát hành được trái phiếu.

Quý I hầu như không có đợt phát hành nào nào, song từ quý II trở đi, tháng sau khối lượng phát hành đều cao hơn tháng trước. Tới hết tháng 11, có 77 doanh nghiệp phát hành khối lượng khoảng 220.000 tỷ đồng", ông Dương cho hay.

Đồng quan điểm, ông Nguyễn Anh Phong, Tổng Giám đốc Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX) cũng đánh giá kể từ tháng 7 trở lại đây, việc đưa hệ thống giao dịch TPDN riêng lẻ vào hoạt động đã giúp các hoạt động phát hành trên thị trường sơ cấp quay trở lại tích cực hơn.

Minh chứng là theo thống kê của HNX trong 5 tháng (từ tháng 7 đến tháng 11), số lượng phát hành khoảng hơn 180.000 tỷ, gấp 5 lần so với 6 tháng đầu năm.

Dưới góc độ chuyên gia kinh tế, TS. Cấn Văn Lực cho rằng Nghị định 08 là quyết sách chưa từng có trong tiền lệ, cho phép giãn, hoãn nợ trái phiếu.

Bên cạnh đó, quyết sách còn cho hoán đổi tiền hàng, tức cho phép hoán đổi trái phiếu sang bất động sản hoặc tài sản khác - điều chưa từng có. Đây là quy định quan trọng giúp tháo gỡ rất nhiều vướng mắc cho thị trường bất động sản.

Thị trường tài chính có tính liên thông với thị trường bất động sản, Nghị định 08 tháo gỡ song song cho cả kênh tín dụng lẫn địa ốc.

Theo các chuyên gia, vấn đề quan trọng là phải giải quyết những vấn đề liên thông giữa các thị trường.

Dưới cương vị cơ quan quản lý, ông Nguyễn Hoàng Dương đánh giá một trong những vướng mắc lớn nhất trên thị trường bất động sản hiện nay là tính pháp lý của các dự án, chiếm khoảng 70 - 80% khó khăn toàn thị trường.

"Yếu tố chính sách, thủ tục đó mà được giải quyết thì các doanh nghiệp bất động sản sẽ nhanh chóng kết thúc được các dự án, đưa sản phẩm ra thị trường bán. Từ đó, có thể thu tiền về và sẽ giải tỏa được tất cả những nghĩa vụ nợ với ngân hàng, nợ trái phiếu doanh nghiệp.

Tất cả mọi thứ bắt nguồn từ hoạt động sản xuất kinh doanh và hoạt động của doanh nghiệp phát hành. Nếu doanh nghiệp phát hành tốt lên thì mọi khó khăn sẽ được giải tỏa", ông Dương cho hay. 

6 giải pháp vực dậy thị trường TPDN

Bàn luận giải pháp để đưa thị trường TPDN phát triển hơn nữa, TS. Cấn Văn Lực đề nghị sắp tới, lúc Nghị định số 08 hết hiệu lực, việc thực hiện chính sách cần có lộ trình và cân đối khi đưa thị trường quay trở lại áp dụng Nghị định số 65.

"Xếp hạng tín nhiệm cho doanh nghiệp với đơn vị phát hành nên có lộ trình phù hợp hơn, hiện nay, mới có 3 tổ chức phát hành. Chưa kể văn hoá, thói quen của những bên phát hành mua dịch vụ xếp hạng tín nhiệm rõ ràng chưa hình thành ngay được.

Tôi nghĩ nên cân nhắc lộ trình thích hợp hơn ở chỗ xếp hạng tín nhiệm và đặc biệt phải phân nhóm ra, nhóm nào cần xếp hạng tín nhiệm, nhóm nào không cần xếp hạng tín nhiệm.

Ví dụ, ngân hàng thương mại không cần xếp hạng tín nhiệm vì họ phát hành với mục đích rất rõ là để tăng vốn cấp hai, đồng thời, họ được quản lý chặt chẽ các hệ số an toàn bởi Nhà nước.

Giải pháp thứ hai là đa dạng hoá sản phẩm trên thị trường trái phiếu. Hiện nay, cơ bản chỉ có mỗi TPDN, còn trái phiếu xanh, trái phiếu công trình, trái phiếu bền vững, trái phiếu xã hội thì sao? Tôi muốn chúng ta nhân cơ hội này thúc đẩy những sản phẩm mới trên thị trường trái phiếu.

Giải pháp thứ ba là đa dạng hoá cơ sở nhà đầu tư, nhất là nhà đầu tư tổ chức, nhà đầu tư chuyên nghiệp. Nhà đầu tư tổ chức hiện chưa có nhiều. Quỹ đầu tư cũng vô cùng quan trọng, đây là cách thu hút đầu tư của xã hội, của nhà đầu tư.

Giải pháp thứ tư là nâng cấp hạ tầng công nghệ thông tin và dữ liệu. Đơn giản hoá quy trình thủ tục phát hành ra công chúng. Hiện nay quy trình vẫn còn phức tạp, thời gian phê duyệt lâu nên nhà phát hành còn ngần ngại khi xin làm hồ sơ để phát hành ra công chúng.

Giải pháp thứ năm là tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát năng lực, công cụ cho đội ngũ này. Thời gian qua, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã rất cố gắng, song đội ngũ, năng lực vẫn còn hạn chế nhất định nên chúng ta cần củng cố thêm khâu này trong thời gian tới.

Ngoài ra, như tôi nhiều lần đề xuất là chúng ta nên đưa giáo dục tài chính vào chương trình học cấp 3 như một môn học phổ thông, giống nhiều nước khác đang làm.

Hiện nay nhiều quốc gia đã định hướng phải quan tâm hơn đến bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng tài chính. Chúng ta có Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng nhưng khá chung chung, chưa có phân nhóm riêng, phân ngạch riêng quyền lợi của người tiêu dùng tài chính. Do đó, cần quan tâm hơn đến rủi ro của hệ thống tài chính liên thông với bất động sản", vị chuyên gia kiến nghị.