Người LGBT không được phép thực hiện biện pháp mang thai hộ

'Người ta bảo tôi làm phim về LGBT vì đua đòi trí thức'

Câu hỏi:

Theo quy định của pháp luật, người LGBT có con hợp pháp bằng cách nào?

(Ảnh: Correspondent)

Trả lời:

Khái niệm “con hợp pháp” được hiểu là người con được pháp luật thừa nhận, gắn liền với quyền và nghĩa vụ của cha, mẹ đối với con và ngược lại. Theo pháp luật Việt Nam, con hợp pháp bao gồm con ruột và con nuôi.

Một số trường hợp người LGBT có thể có con hợp pháp như sau:

Thứ nhất, con ruột của một người LGBT với một người dị tính khác (trong mối quan hệ trước đó). Khi đó, người LGBT này được thừa nhận là cha hoặc mẹ của đứa bé. Tuy nhiên, khi người LGBT này xây dựng mối quan hệ như vợ chồng với một người LGBT khác, người đó không được mặc nhiên thừa nhận là cha/mẹ hợp pháp của người con.

Nếu đáp ứng đủ điều kiện theo quy định của Luật nuôi con nuôi 2010, người đó có thể làm thủ tục nhận con nuôi khi có sự đồng ý của cha, mẹ đứa bé. Khi đó, sẽ phát sinh mối quan hệ giữa cha nuôi/ mẹ nuôi với con nuôi, cũng có các quyền và nghĩa vụ của cha, mẹ và con.

Tuy nhiên, lưu ý rằng, trong trường hợp này, với một cặp đôi LGBT, một người là cha/mẹ ruột của đứa bé, người còn lại là cha/mẹ nuôi. Đồng thời, việc nhận con nuôi cũng không làm loại trừ hay hủy bỏ quyền và nghĩa vụ của người cha/mẹ ruột còn lại (người dị tính) của đứa bé.

Thứ hai, nhận nuôi con nuôi. Tương tự như trên, một người LGBT có thể xin nhận con nuôi nếu đáp ứng các điều kiện được quy định tại Luật nuôi con nuôi.

Trong trường hợp, cặp đôi LGBT muốn nhận con nuôi để được thừa nhận là cha, mẹ nuôi của đứa bé, theo đánh giá cá nhân, việc này hiện tại chưa thể thực hiện được. Bởi một số lý do sau: một là, hiện nay mặc dù pháp luật không cấm nhưng vẫn chưa thừa nhận quan hệ hôn nhân của người LGBT, hai là, pháp luật về nuôi con nuôi chưa có quy định điều chỉnh về vấn đề này.

Thứ ba, sinh con bằng kỹ thuật hỗ trợ sinh sản, bao gồm thụ tinh nhân tạo và thụ tinh trong ống nghiệm. Cách này, dưới góc độ pháp lý, không phải là dễ dàng. Bởi lẽ, người thực hiện phải đáp ứng các điều kiện nhất định và phải tuân theo trình tự thủ tục như được quy định tại Luật Hôn nhân gia đình 2014 và Nghị định 10/2015/NĐ-CP.

Một trong những điều kiện cơ bản và đầu tiên, đó là người áp dụng biện pháp này phải là cặp vợ chồng vô sinh hoặc phụ nữa độc thân và bắt buộc phải có chỉ định của bác sĩ chuyên khoa. Nghĩa là, không phải tất cả người LGBT đều có thể áp dụng biện pháp này.

Ngoài những cách thức nêu trên, hiện nay một số người LGBT cũng quan tâm đến việc mang thai hộ. Tuy nhiên, theo quy định của Luật Hôn nhân gia đình và Nghị định 10/2015/NĐ-CP, người LGBT không thể thực hiện biện pháp này để có con hợp pháp. Hai văn bản vừa nêu không trực tiếp đưa ra điều cấm đối với người LGBT. Tuy nhiên có thể giải thích dựa vào quy định về các điều kiện mang thai hộ.

Người được áp dụng biện pháp mang thai hộ phải là cặp vợ chồng vô sinh (nghĩa là vợ chồng hợp pháp sau một năm chung sống có quan hệ tình dục trung bình 2 - 3 lần/tuần, không sử dụng biện pháp tránh thai mà người vợ vẫn không có thai – Khoản 2 Điều 2 Nghị định 10/2015/NĐ-CP) và đã áp dụng kỹ thuật hỗ trợ sinh sản mà vẫn không thể mang thai được (Khoản 22 Điều 3 Luật Hôn nhân Gia đình 2014). Trong khi đó, pháp luật hiện nay chưa thừa nhận quan hệ hôn nhân giữa những người LGBT.

Luật sư Nguyễn Trung Trực

(Văn phòng luật sư Phan Law Việt Nam)