Nóng Asanzo, Sunhouse: Cục Xuất nhập khẩu thừa nhận chưa có quy định hàng Việt Nam

Trước nghi vấn Asanzo đột lốt hàng Việt ầm ĩ mấy ngày qua, dư luận đặt câu hỏi "Như thế nào là hàng hóa được ghi nhãn “sản xuất tại Việt Nam”? hàng lắp ráp tại Việt Nam có được ghi là hàng “Made in Việtnam”, “sản xuất tại Việt Nam” hay không?

PV Infonet đã liên hệ đến một Phó Vụ trưởng Vụ thị trường trong nước, Bộ Công Thương, thành viên Ban Tổ chức Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam, để tìm hiểu các quy định hiện hành trong việc xác định nguồn gốc hàng Việt, như thế nào được gọi là hàng Việt.

Tuy nhiên, vị này không đưa ra câu trả lời cụ thể về tiêu chí xác định hàng Việt, mà gửi cho PV Infonet dữ liệu do Cục Xuất nhập khẩu đăng tải trên website của Cục này.

Hồi tháng 2/2019, Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cũng cảnh báo về tình trạng gian lận thương mại thông qua ghi nhãn xuất xứ hàng hóa sản xuất tại Việt Nam ngày càng gia tăng. Có trường hợp hàng hóa được sản xuất nhập khẩu từ nước ngoài hoặc đặt gia công tại nước ngoài nhưng lại gắn mác là hàng “Made in Vietnam” để gian lận thương mại, đánh lừa người tiêu dùng.

Asanzo dính nghi vấn nhập hàng Trung Quốc nhưng dán mác Việt Nam.

Cục Xuất nhập khẩu cho biết, hiện nay, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật Việt Nam chưa có quy định điều chỉnh việc hàng hóa được ghi nhãn sản xuất tại Việt Nam.

Các quy định hiện hành dù đang được hoàn thiện để phù hợp với thực tế sản xuất và kinh doanh hàng hóa tại Việt Nam nhưng phạm vi điều chỉnh chủ yếu là nhãn hàng hóa, chỉ dẫn địa lý và thương hiêụ̣.

“Về cách ghi nhãn, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 43/2017/NĐ-CP ngày 14 tháng 4 năm 2017 về nhãn hàng hóa. Nghị định dẫn trên quy định về cách ghi nhãn hàng hóa lưu thông tại Việt Nam và hàng hóa nhập khẩu nhưng chưa quy định tiêu chí để hàng hóa được ghi nhãn sản xuất tại Việt Nam”, Cục Xuất nhập khẩu cho biết.

Cụ thể, theo Nghị định số 43/2017/NĐ-CP về nhãn hàng hóa: “Tổ chức, cá nhân sản xuất, nhập khẩu tự xác định và ghi xuất xứ đối với hàng hóa của mình nhưng phải bảo đảm trung thực, chính xác, tuân thủ các quy định của pháp luật về xuất xứ hàng hóa hoặc các hiệp định mà Việt Nam đã tham gia hoặc ký kết”. Cũng theo nghị định này, cách ghi xuất xứ hàng hóa được quy định là ghi cụm từ “sản xuất tại” hoặc “chế tạo tại”, “nước sản xuất”, “xuất xứ” hoặc “sản xuất bởi” kèm tên nước hoặc vùng lãnh thổ sản xuất ra hàng hóa đó.

"Việt Nam chưa có quy định về tiêu chí để hàng hóa được ghi nhãn sản xuất tại Việt Nam nên người tiêu dùng trong nước không có căn cứ để phân biệt thế nào là hàng "Made in Vietnam" và họ đang sử dụng hàng "Made in Vietnam" trên cơ sở tự nhận biết hoặc tin tưởng vào những nhãn hàng không được kiểm chứng", Cục Xuất nhập khẩu cho hay.

Cũng theo Cục Xuất nhập khẩu, do chưa có quy định về tiêu chí ghi nhãn nước sản xuất hàng hóa, khái niệm "hàng hóa Việt Nam" có thể được hiểu theo nhiều nghĩa khác nhau: hàng hóa có xuất xứ Việt Nam để hưởng ưu đãi thuế quan theo cam kết hội nhập kinh tế quốc tế hoặc; hàng hóa có công đoạn sản xuất tại Việt Nam hoặc hàng hóa có thương hiệu của Việt Nam. Các khái niệm này tuy khác nhau nhưng thường bị nhầm lẫn.

Trong khi đó, nhìn chung, các nước tiên tiến đều có quy định về việc ghi nhãn nước sản xuất. Đối với mặt hàng cần bảo hộ hoặc đã xây dựng được thương hiệu mang tầm quốc tế, các nước quy định tiêu chí cho một số sản phẩm cụ thể.

Ví dụ quy định của Thụy Sỹ đối với đồng hồ, quy định của Hoa Kỳ đối với ô tô, hàng dệt may và len, quy định của New Zealand đối với rượu vang... Nhiều nước cho phép áp dụng việc ghi nhãn trên cơ sở tự nguyện đối với hàng sản xuất và tiêu thụ trong nước. Một khi hàng hóa đã ghi nhãn nước sản xuất thì bắt buộc phải đáp ứng tiêu chí và điều kiện theo quy định.

Các nước đưa ra quy định cụ thể về ghi nhãn xuất xứ hàng hóa nhằm mục tiêu bảo hộ ngành hàng sản xuất tại nước đó nói chung và bảo hộ thương hiệu của sản phẩm cụ thể. Tiêu chí và điều kiện ghi nhãn xuất xứ có thể được quy định chung như "made in…, produced in…" hoặc chi tiết đến từng công đoạn sản xuất, gia công hoặc chứa giá trị gia tăng cụ thể như "designed by/in…, assembled in…, processed in…, packaged in…, imported by/for".

Về chế tài xử phạt, một số nước có chế tài xử phạt rất nặng đối với cá nhân, tổ chức cố tình ghi sai nhãn xuất xứ hàng hóa. Ví dụ, theo quy định của Ý, tổ chức, cá nhân gắn nhãn "Made in Italy" vào sản phẩm đồ da không đáp ứng tiêu chí "Made in Italy" có thể phải nộp phạt tới 100.000 Euro. Tại Canada, theo Luật Cạnh tranh, nếu tổ chức, cá nhân vi phạm việc gây hiểu sai, hiểu nhầm về sản phẩm có thể bị phạt hành chính lên đến 15 triệu Đôla Canada, truy cứu trách nhiệm hình sự và/hoặc phạt tù từ 1 – 14 năm.