Giá lên tới 14 triệu đồng một con heo, doanh nghiệp Trung Quốc chào mời nông dân: Nuôi 10 con heo nái, sang năm lái xe BMW

Những nỗ lực không thành công của Trung Quốc để ngăn chặn dịch tả heo châu Phi, có thể đã đẩy nhanh sự lây lan, và tạo ra những vấn đề gây khó khăn cho Bắc Kinh và nông nghiệp toàn cầu trong nhiều năm tới.

Để ngăn chặn dịch tả heo châu Phi, chính quyền phải thuyết phục nông dân giết heo nhiễm bệnh và vứt bỏ chúng đúng cách. Điều này làm hơn 1/2 đàn heo của đất nước mất trắng.

Hơn 1/2 đàn heo Trung Quốc chết vì dịch tả châu Phi

Trung Quốc từ lâu đã coi an ninh lương thực tương đương với an ninh quốc gia. Đất nước 1,4 tỉ dân về cơ bản đã đáp ứng ổn định nhu cầu trong nước về thịt heo cũng như lúa gạo và lúa mì, nhờ vào trợ cấp và quản lí đất nông nghiệp tích cực. Nhưng theo New York Times, dịch tả heo châu Phi lần này đã thách thức nền an ninh lương thực vững chắc mà chính quyền Bắc Kinh gầy dựng suốt hàng chục năm qua.

Boubaker Ben Belhassen, Giám đốc thương mại và thị trường tại Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp của Liên Hợp Quốc, cho biết dịch tả heo châu Phi có thể có tác động kinh tế rộng và sâu ở cấp độ toàn cầu. 

"Chúng tôi không nghĩ rằng có đủ thịt heo trên thế giới để bù đắp sự thiếu hụt của Trung Quốc", vị này nhấn mạnh. 

Trung Quốc từng có 440 triệu con heo, chiếm nửa đàn heo thế giới.

Lượng heo trên thế giới khó thể bù vào khoảng trống mà hơn 1/2 đàn heo Trung Quốc để lại. (Ảnh: NYT).

Giá thịt bò và thịt cừu cũng đã tăng lên, khi các gia đình trên toàn thế giới tìm kiếm các lựa chọn thay thế thịt heo. Giá thịt nói chung trên thị trường hàng hóa quốc tế đã tăng gần 20% trong năm qua. Brazil đang tăng cường sản xuất thịt bò và thịt gà, để đáp ứng nhu cầu. Đốt rừng ở Amazon để khai hoang đất nông nghiệp là một trong những cách chạy theo lợi nhuận của nước này.

Giá thịt heo leo thang không ngừng khiến giá thực phẩm tổng thể của Trung Quốc tháng trước cao hơn 1/5 so với cùng kì năm trước, sau 7 năm ít thay đổi. Trung Quốc mua thịt heo số lượng lớn đang thúc đẩy giá heo hơi ở Mỹ, châu Âu và trên toàn cầu. Trên thị trường, hàng loạt thực phẩm tăng giá, từ xúc xích Đức đến thịt viên Việt Nam.

Vấn đề đã trở nên cấp bách, đến mức Bắc Kinh đã chấp nhận thỏa thuận thương mại giai đoạn 1 với Mỹ, để tiếp tục nhập khẩu thực phẩm từ xứ sở cờ hoa.

Giá trung bình mỗi con heo gần 14 triệu đồng

Giá heo đã tăng cao đến mức công ty chăn nuôi Quảng Tây Dương Hương in các biểu ngữ màu đỏ, để tuyển dụng nông dân rằng: "Nuôi 10 con heo nái và lái một chiếc BMW vào năm tới cùng chúng tôi".

Ngăn chặn dịch bệnh luôn luôn là điều khó khăn. Các trang trại nhỏ, thường được quy hoạch cùng nằm trong các khu vực nông nghiệp đông đúc. Để ngăn chặn dịch bệnh lây lan, các quan chức Trung Quốc phải tiếp cận hàng triệu nông dân nhỏ truyền thống.

Lãnh đạo Trung Quốc đã tập trung vào việc làm sạch nông nghiệp để ngăn chặn sự lây lan. Với trợ cấp hào phóng, Bắc Kinh đã ra lệnh cho các tổ chức chính phủ và doanh nghiệp xây dựng trang trại quy mô công nghiệp, với các biện pháp bảo vệ, như khu vực cách li cho những người mới đến và lò đốt rác cho heo bệnh.

Giải pháp đó có thể giúp ích về lâu dài, nhưng phản ứng tức thì của Trung Quốc có thể khiến sự lây lan dịch bệnh trở nên tồi tệ hơn.

Giá trung bình của mỗi con heo tại Trung Quốc lên đến 14 triệu đồng, khiến nông dân tìm cách tuồng heo bệnh ra thị trường. (Ảnh: NYT).

Khi dịch tả heo châu Phi bắt đầu lan rộng 16 tháng trước, Bộ Nông nghiệp yêu cầu chính quyền địa phương phải tiêu hủy tất cả heo trong đàn, nếu có một con bị bệnh, và bồi thường cho nông dân. Bộ đã ủy quyền cho địa phương trả tới 115 USD (gần 2,7 triệu đồng) cho những con heo lớn nhất, mức trần sau đó được nâng lên 170 USD (gần 4 triệu đồng).

Tuy nhiên, theo dữ liệu của chính phủ, trước khi dịch bệnh xảy ra, nhiều con heo được tuồng ra bán với giá từ 250 USD (gần 5,8 triệu đồng) trở lên, đặc biệt là heo nái. Với tình hình dịch bệnh, giá đã tăng vọt lên 600 USD trở lên (gần 14 triệu đồng) mỗi con.

Để có được khoản bồi hoàn đó, nông dân phải tuân thủ nhiều quy định chặt chẽ. Bộ  Nông nghiệp cho biết họ sẽ hoàn trả cho chính quyền địa phương chỉ từ 40%-80% chi phí bồi thường. Chính quyền địa phương cũng phải cung cấp bằng chứng gồm các xét nghiệm trong phòng thí nghiệm, rằng heo chết vì dịch tả châu Phi chứ không phải một số bệnh khác.

Kết quả là việc tiêu hủy đã bị chậm lại. Dữ liệu chính thức chỉ cho thấy 1,2 triệu con heo, hoặc ít hơn 0,3% đàn gia súc của đất nước, đã bị loại bỏ. New York Times cho biết không rõ phần còn lại đã biến đâu mất, nhưng các chuyên gia thực phẩm cho biết nhiều chiêu trò để tuồng heo ra ngoài bán.

Bán heo là chuyện chấn động cả làng

Ở Ngũ Long Kiều, một ngôi làng yên tĩnh tại Hồ Nam, một số nông dân cho biết họ không bận tâm đến việc tìm kiếm tiền bồi thường, vì mức được chính quyền đưa ra là quá thấp. Nơi đây cũng là địa phương ghi nhận nhiều đàn heo bị "mất tích" kì lạ.

Ông Bành Vĩ Đáp, một nông dân nơi đây, thừa nhận đã nhanh chóng giết mổ bốn chục con khác trước khi chúng có thể bị bệnh. Nhưng khi mổ, ông đã hoảng loạn và chôn chúng trong bí mật, và do đó không có hồ sơ về lịch sử bệnh lí của đàn heo nhà ông.

Ông Bành nộp đơn đòi bảo hiểm thương mại mà trước đó ông đã mua cho đàn heo của mình. Số tiền bồi thường chỉ bằng 1/10 tổng giá trị đàn heo.

Các sạp thịt heo Trung Quốc ngày càng trơ trọi, vì người dùng không dám chi tiền. (Ảnh: NYT).

Các quan chức Trung Quốc đã cố gắng trấn an dư luận. Lần lượt vào tháng 4, tháng 7 và tháng 10, các quan chức cho biết họ đã kiểm soát được căn bệnh này, nhưng không ai mà không nhận thấy các dấu hiệu của dịch tả heo châu Phi đang ngày càng lan rộng hơn. Điều đáng nói là mỗi tuyên bố mới lại được phát ra bởi một quan chức cấp cao hơn so với lần trước.

Gần đây nhất, Bộ Nông nghiệp cho biết họ chỉ hi vọng sản lượng heo vào cuối năm tới sẽ bằng 4/5 mức bình thường. Thế nhưng đây vẫn là một sự thiếu hụt tương đương với toàn bộ sản lượng thịt heo của Hoa Kỳ cộng lại. Đáng nói, đây là quốc gia sản xuất thịt heo lớn thứ 2 thế giới, sau mỗi Trung Quốc.

Cho đến nay, heo chết và giá thịt heo tăng đang thay đổi chế độ ăn uống của người dân trên khắp Trung Quốc.

Tô Đức Chí, một người bán thịt heo tại một chợ trời cách làng Ngũ Long Kiều không xa, nói rằng bình thường ông sẽ mua hai con heo mỗi ngày để bán. Bây giờ ông chỉ có thể bán được nửa con heo một ngày. Tiểu thương này dường như hiểu được nguyên nhân đến từ giá thịt heo tại sạp của mình bắt buộc phải tăng gấp 3 so với trước đây.

"Tôi không thể trang trải chi phí của mình" là câu nói cửa miệng mỗi khi ông cầm con dao lớn trong tay xẻ từng miếng thịt heo vẫn còn dính máu.

Heo sạch giờ đây còn quý hơn cả vàng tại Trung Quốc. (Ảnh: NYT).

Nhiều người ở Trung Quốc đang miễn cưỡng ăn những loại thịt khác. 

Kế bên sạp thịt của ông Chí là vài cái chuồng lớn đầy gà và vịt. Nhưng người bán gia cầm, Xà Tân Bảo, nói rằng doanh số của ông chỉ tăng từ khoảng 30 con/ngày lên 33-34 con/ngày, một phần vì giá gia cầm cũng đang tăng.

Nay những người có heo đang thu lợi lớn. Trần Chí Tường, một nông dân nuôi heo 36 tuổi, là một trong số rất ít người chăn nuôi heo ở Ngũ Long Kiểu không bị mất con heo nào. Ông nói rằng ông đã chịu khó nấu thức ăn cho heo của mình từ bắp xay, thay vì mua thức ăn có thể bị ô nhiễm như mọi năm.

Heo đã trở nên rất hiếm ở vùng Hồ Nam. Đến nỗi mỗi khi có xe tải đến nhà ông Tường trong những ngày này để mua 1-2 con heo, cũng trở thành chuyện chấn động nhất làng. Ông kể, người dân quay quanh đen nghẹt. Họ nhìn chầm chầm vào chiếc xe tải như cách đám trẻ con say mê nhìn gấu trúc trong lần đầu đi công viên.